Η αλήθεια είναι ότι έστω και για λίγες ώρες, περίπου 30, στη χώρα υπήρξε ένας αέρας λίγο διαφορετικός.
Πιο κοσμοπολίτικος, πιο διεθνοποιημένος.
Όπως και να το κάνουμε η επίσκεψη ενός Αμερικανού προέδρου αποτελεί ένα γεγονός πολύ έξω από τη συνήθη ρουτίνα.
Βεβαίως, με την αναχώρησή του τα... φτιασίδια ξηλώθηκαν και η βρώμα και η μούχλα κάτω από την μπογιά, επέστρεψαν.
Η επίσκεψη Ομπάμα είναι αλήθεια ότι αλλιώς είχε σχεδιαστεί και αλλιώς κατέληξε. Υποτίθεται ότι θα... μετέφερε ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ ένα μήνυμα προς τους Ευρωπαίους για την αταλάντευτη συνέχεια στην πορεία των ευρω-αμερικανικών σχέσεων σε μία σειρά από μέτωπα. Κυρίως εκείνο της ασφάλειας, στρατηγικής και ενεργειακής, ειδικά τώρα που η "απέναντι" πλευρά θέτει υπό αμφισβήτηση τον ρόλο του ΝΑΤΟ και δευτερευόντως και σε σχέση με την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Εκεί όπου "κόλλαγε" και η δική μας υπόθεση. Και όπως είχε σχεδιαστεί το ταξίδι, πρώτα στην Αθήνα και αμέσως μετά στο Βερολίνο οι συσχετισμοί ήταν πέρα για πέρα προφανείς. Ο Ομπάμα θα μετέφερε ουσιαστικά μήνυμα και για λογαριασμό της Χίλαρι Κλίντον.
Όμως ήρθαν τα πάνω κάτω. Τις εκλογές τις κέρδισε ο Τραμπ. Εκείνος που δεν περίμεναν αλλά και απεύχονταν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Πλην Πούτιν βεβαίως… Και πλέον το μήνυμα του Ομπάμα έχει μεν κάποια σημασία, όχι όμως καθοριστική. Γιατί ακόμη και αν με βάση ότι έχει δείξει το παρελθόν, η αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει μία σχετική συνέχεια, ο Τραμπ δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα κινηθεί χωρίς παρέκκλιση μέσα στις "ράγες" που πολλοί πιστεύουν ότι κατευθύνουν λίγο πολύ τον εκάστοτε πρόεδρο.
Τι θα κομίσει ο Ομπάμα στη Μέρκελ μετά την επίσκεψή του στην Αθήνα; Ευχολόγια… Θα πρόκειται επί της ουσίας για συνάντηση με αρκετή δόση θλίψης, δεδομένου ότι και οι δύο μπορεί να αποτελέσουν σύντομα… πρώην. Ο ένας σίγουρα, η άλλη πιθανώς. Ίσως όμως μετά την επικράτηση Τραμπ να καθίσταται καθοριστικής σημασίας η εκ νέου διεκδίκηση της εξουσίας στη Γερμανία από την καγκελάριο Μέρκελ. Καθώς η συνοχή της Ευρώπης απαιτεί μία σταθερά, η οποία θα μπορέσει να λειτουργήσει μέχρι ενός σημείου και ως ανάχωμα στις φυγόκεντρες τάσεις που ήδη αναπτύσσονται και στην επαπειλούμενη επικράτηση λαϊκιστικών και ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων.
Για να επιστρέψουμε όμως στα δικά μας, τι μας μένει λοιπόν από την επίσκεψη Ομπάμα; Σε επίπεδο ουσίας, οι συμβουλές προς τον Αλέξη Τσίπρα για το πώς θα χειρισθεί η χώρα την καταιγίδα που έρχεται. Και πώς θα μπορέσει να επιβιώσει. Θα πιάσουν τόπο; Άγνωστο. Προφανώς πάντως υπήρξε παραίνεση για άμεση λύση στο ζήτημα του Χρέους. Αυτό σημαίνει επιτάχυνση από την ελληνική πλευρά και άμεσο κλείσιμο των εκκρεμοτήτων της δεύτερης αξιολόγησης για να μπορέσει να υπάρξει στήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Και να εξασφαλισθεί και η "ανοχή" της Γερμανίας, που σε μία παρατεταμένη προεκλογική περίοδο που έχει μπροστά της η χώρα δεν είναι και τόσο εύκολη.
Αυτή μπορεί να είναι και η παρακαταθήκη του Ομπάμα στην ελληνική υπόθεση, αν και εφόσον ο Αλέξης Τσίπρας βιαστεί. Αν αντιληφθεί το "παράθυρο ευκαιρίας" που δημιουργείται αλλά δεν θα είναι και για πολύ ανοιχτό. Μέχρι τον Ιανουάριο και πολύ λέμε… Πάντως ο πρωθυπουργός στη συνάντηση που είχε με τον Αμερικανό πρόεδρο, δεν ήταν κεφάτος. Σαν κάτι να μην πήγαινε καλά. Πολύ άγχος. Επίσης, είναι προφανές ότι υπήρξαν πιέσεις από την πλευρά Ομπάμα και για το κλείσιμο του Κυπριακού, όπου όμως φαίνεται ότι δεν μπορεί να υπάρξει "ελληνική νίκη", αλλά μόνο... ισοπαλία. Και μία ισοπαλία όπου ο αντίπαλος διατηρεί μεγάλα πλεονεκτήματα για το μέλλον...
Και τώρα που φεύγει ο Ομπάμα, πάλι πίσω στο μαγκανοπήγαδο. Άντε πάλι στη ρουτίνα της διαπραγμάτευσης που μόνο νέα δεινά μπορεί να φέρει σε πρώτη φάση για την ελληνική κοινωνία. Τον ακούσατε άλλωστε τον Ομπάμα. Είμαστε δίπλα σας, είπε, έχετε τραβήξει πολλά, αλλά υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος που πρέπει να διανυθεί. Όπερ μεθερμηνευόμενον… θα παραμείνετε στην καλύτερη περίπτωση διασωληνωμένοι...
Ο Ομπάμα φεύγει λοιπόν και επιστρέφει η καθημερινή αγωνία για επιβίωση, το ανηλεές κυνήγι από την εφορία, το βουνό των υποχρεώσεων προς ασφαλιστικούς οργανισμούς και τράπεζες, η αδυναμία εξυπηρέτησης της καθημερινότητας. Επιστρέφει η φτωχοποίηση της κοινωνίας, πέρα από τα λογιστικά νούμερα που δείχνουν ήδη ανάπτυξη και υπόσχονται ακόμη μεγαλύτερη… Ανάπτυξη με ρεκόρ λουκέτων και ανεργίας… Ανάπτυξη με ένα κράτος που ξεζουμίζει τους πολίτες χωρίς να πληρώνει παρά ελάχιστα από εκείνα που το ίδιο χρωστάει… Ε, φυσικά, όταν δεν πληρώνεις αλλά μόνο εισπράττεις πώς να πάνε άσχημα οι αριθμοί; Ή όταν βρίσκεσαι στο ναδίρ, πώς να μην εμφανίζεται ως βελτίωση η απειροελάχιστη – έστω και αντανακλαστική - άνοδος;
Για να δούμε όμως... Γιατί η συνέχεια προβλέπεται αγωνιώδης. Μπορεί μέσα στους επόμενους δύο-τρεις μήνες να δούμε τα πάντα. Από ταχύτατο κλείσιμο της αξιολόγησης και επώδυνες μεταρρυθμίσεις που θα κλονίσουν μεν το κυβερνητικό στρατόπεδο αλλά θα ανοίξουν τον δρόμο της αναδιάρθρωσης του βραχυπρόθεσμου χρέους και του QE, μέχρι και πολιτικές εξελίξεις τώρα που χάνονται και τα υπερατλαντικά στηρίγματα. Όλα είναι ανοιχτά για τον κ. Τσίπρα και η μπάλα είναι σαφώς στο δικό του γήπεδο.
Toυ κ.Δ.Παπακωνσταντίνου
