- Τι αποκαλύπτει για τη Μεγάλη Βρετανία ο τρόπος που ψήφισαν οι κάτοικοί της στο δημοψήφισμα.
- Η παγκοσμιοποίηση, η διαφοροποίηση του Λονδίνου από την υπόλοιπη χώρα και η δυσπιστία προς τους πολιτικούς.
- Το χάσμα επαρχίας και πόλεων.
Tο δημοψήφισμα αποκάλυψε μια παλιά διαχωριστική γραμμή που διατρέχει το Ηνωμένο Βασίλειο, μια «ουλή» που... προχωρά πέρα από τη συμβατική πολιτική και τις παραδοσιακές δομές. Πλέον δεν είναι καθόλου σαφές αν το Βασίλειο μπορεί να παραμείνει ενωμένο.
Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος κατέδειξαν μια νίκη των κατοίκων της εξοχής και της επαρχίας σε σχέση με τους κατοίκους των πόλεων, ιδιαίτερα στην περίπτωση της Αγγλίας.
Πόλεις όπως το Λονδίνο, το Μάντσεστερ, το Mπρίστολ, το Λέστερ, το Λιντς και το Λίβερπουλ ψήφισαν υπέρ της παραμονής. Ωστόσο, αν ταξιδέψει κάποιος λίγο πιο έξω από τις μεγάλες πόλεις θα παρατηρήσει ότι επικρατεί το Brexit.
Oι κάτοικοι των πόλεων κατά κανόνα είναι πιο άνετοι με την παγκοσμιοποίηση και τη διαφορετικότητα. Αντίθετα, οι κάτοικοι της εξοχής είναι περισσότεροι παραδοσιακοί στην οπτική τους.
Στην επαρχία και τις μικρές πόλεις υπάρχει μια έμφαση στη διαφύλαξη της κληρονομιάς και της ιστορίας. Υιοθετείται μια περισσότερο συντηρητική προοπτική, που βλέπει τη σύγχρονη ζωή ως απειλή.
Το αποτέλεσμα φανερώνει και τον διαχωρισμό που υπάρχει σε ό,τι αφορά στο Λονδίνο σε σχέση με την υπόλοιπη Αγγλία. Υπάρχει μια διαδεδομένη άποψη ότι το Λονδίνο ήταν μια κινητήριος δύναμη με ατζέντα παγκοσμιοποίησης, που δεν έδινε καμία σημασία στους Άγγλους που ζουν εκτός της μητρόπολης.
Παράλληλα, με τη Σκωτία και τη Βόρειο Ιρλανδία να ψηφίζουν υπέρ της παραμονής, θα δημιουργηθούν πιέσεις στο οικοδόμημα της Μεγάλης Βρετανίας. Αυτή η χώρα θα αντιμετωπίσει υπαρξιακή κρίση.
Για αρκετούς Βρετανούς το δημοψήφισμα ήταν μια καλή ευκαιρία για να ανεμίσουν τη σημαία του Αγίου Γεωργίου και να αποκτήσουν ξανά μια γεύση εθνικής υπερηφάνειας. Το Brexit θα μπορούσε να είναι μια ψήφος υπέρ του αγγλικού εθνικισμού.
Ο αστικός και μη αστικός διαχωρισμός σχετίζεται και με τις διαφοροποιήσεις στις γενεές: Οι νεότεροι άνθρωποι έκλιναν προς το Remain, καθώς έχουν την τάση να μη φοβούνται το νέο και να αγκαλιάζουν τη διαφορετικότητα. Αντίθετα οι γηραιότεροι έκλιναν προς το Brexit, καθώς δεν είναι τόσο άνετοι με τις αλλαγές.
Υπήρχε ακόμη η αίσθηση πως η πολιτική τάξη του Λονδίνου θα επιβάλει τη θέλησή της στην υπόλοιπη χώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι θιασώτες της εξόδου πρότειναν στους υποστηρικτές τους να προσέλθουν στα κέντρα ψηφοφορίας με στυλό και όχι με μολύβι.
Η εμπιστοσύνη προς τους πολιτικούς, ήδη σε χαμηλά επίπεδα, επλήγη περισσότερο από τις εκατέρωθεν κατηγορίες για ψεύδη και τις αιτιάσεις για διαφθορά στα κόμματα και στους δημόσιους υπαλλήλους.
Ο σκεπτικισμός έδωσε τη θέση του στην καχυποψία και στον κυνισμό. Η δημοκρατία μας δέχθηκε τραύματα που θα πάρει χρόνο να επουλωθούν.
Οι αυταπάτες των αριστερών και η παράδοση της δεξιάς βρήκαν κοινό έδαφος στο να αντισταθούν στην παγκοσμιοποίηση. Αντίθετα οι νέοι, οι καλύτερα μορφωμένοι και πιο πλούσιοι επέδειξαν μεγαλύτερη δεκτικότητα στις ευκαιρίες που προσφέρει η παγκοσμιοποίηση.
Παραμένει ερώτημα αν αυτές οι διαχωριστικές γραμμές θα οδηγήσουν στη διάλυση ή θα «παραμεριστούν».
*Άρθρο του Mark Easton
στους Financial Times.
