"Ο λαϊκισμός σε περιόδους ύφεσης στοχεύει στην επίκληση στο συναίσθημα του ψηφοφόρου και βρίσκει γόνιμο έδαφος,
πόσο μάλλον όταν οι πολίτες νιώθουν να αγνοούνται από το πολιτικό κατεστημένο και ψάχνουν «εναλλακτικές» λύσεις, κουρασμένοι από τις παλιές πολιτικές πρακτικές.."
«Λαϊκισμός» είναι εκείνος ο... όρος που κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό αλλά και στον Τύπο, και εμφανίζεται τον τελευταίο καιρό ως ακόμη μια απειλή στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα αλλά και στην παγκόσμια πολιτική και όχι μόνο σκηνή.
Με την εκλογή του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, την κυριαρχία του Brexit, αλλά και την ανάδυση στην πρώτη γραμμή πολλών νέων πολιτικών προσώπων, οι ορισμοί που έχουν δοθεί γι’ αυτό το όχι και τόσο νέο φαινόμενο είναι πολλοί, το ίδιο και οι συσχετισμοί.
Στα ευρωπαϊκά ζητήματα ο λαϊκισμός σύμφωνα με τους αναλυτές είναι ικανός να τροφοδοτεί έναν φαύλο κύκλο, που ξεκινάει από τον «ευρωσκεπτικισμό» και καταλήγει σε μια πιο διάχυτη δυσαρέσκεια, τον λεγόμενο «ευρωκυνισμό».
Οι αρνητικές πολιτικές συμπεριφορές, όπως η δυσπιστία και ο κυνισμός, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους.
Η σύνδεση της ανόδου του λαϊκισμού με την αμφισβήτηση και τον κυνισμό προκύπτει μέσα από τη διαπίστωση της γενικευμένης δυσπιστίας. Εάν σ’ αυτά προσθέσουμε και την πολιτική αναποτελεσματικότητα, τότε μαζί μπορούν να αποτελέσουν έναν ανεξάρτητο καθοριστικό παράγοντα των πολιτικών στάσεων και δραστηριοτήτων .
Έτσι λοιπόν, ακριβώς αυτός ο συνδυασμός της υψηλής πολιτικής αναποτελεσματικότητας και χαμηλής πολιτικής εμπιστοσύνης είναι ο βέλτιστος συνδυασμός για την άνοδο του λαϊκισμού.
Ο λαϊκισμός όμως δεν σχετίζεται μόνο με την πολιτική και την κοινωνία αλλά και την ίδια τη δημοκρατία. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο του «Λαϊκισμού» και της συσχέτισης του με τη δημοκρατία, «ιστορικά, ο λαϊκισμός συνδέεται με τις συγκυρίες της κρίσης».
Ο Γιάννης Σταυρακάκης, καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος «Populism: Λαϊκίστικος Λόγος και δημοκρατία»» του ΑΠΘ, που εξετάζει τον λαϊκισμό σε διάφορες περιοχές του κόσμου, στην έρευνα του εστιάζει και σε ακόμα μια έννοια που σχετίζεται με το φαινόμενο και είναι ο «αντι-λαικισμός». Όπως εξηγεί «ο λαϊκισμός συνιστά τις περισσότερες φορές μια κατασκευή του αντι-λαϊκίστικου λόγου. Γι’ αυτό και οφείλουμε να εξετάζουμε το ιστορικό πλαίσιο, τις ιδεολογικές χρήσεις και τη συνειδητή ή ασυνείδητη επιστράτευση δημοκρατικών ή αντιδημοκρατικών προταγμάτων».
Πρόκειται σίγουρα για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και αναντίρρητα κατέχει πια κεντρική θέση στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα. Ο λαϊκισμός είναι παντού σε άνοδο και ο καθηγητής Benjamin Moffitt από το πανεπιστήμιου της Στοκχόλμης μας προτρέπει να αφήσουμε «στην άκρη» την έκπληξη μας για την επανεμφάνιση του.
Ο ίδιος στη Huffington Post, «φωτίζει» εκτός της σημασίας της πολιτικής ελίτ και της κυριαρχίας των λαϊκίστικων προσώπων άλλους δυο παράγοντες στους οποίους οφείλεται η θριαμβευτική εμφάνιση του φαινομένου.
Πρόκειται για το μεταβαλλόμενο τοπίο στα ΜΜΕ που ευνοεί τους πρωταγωνιστές αλλά και το δραματικό μήνυμα των λαϊκιστών καθώς και την ίδια την επιτυχία τους όχι μόνο να αναγνωρίσουν την κρίσιμη στιγμή και να καταφέρουν επιτυχώς να αντιδράσουν ακριβώς σ’ αυτήν την κρίση, αλλά και να επιδιώξουν ενεργά να επιφέρουν και να διαιωνίσουν την αίσθηση της κρίσης.
Ο λαϊκισμός σε περιόδους ύφεσης στοχεύει στην επίκληση στο συναίσθημα του ψηφοφόρου και βρίσκει γόνιμο έδαφος, πόσο μάλλον όταν οι πολίτες νιώθουν να αγνοούνται από το πολιτικό κατεστημένο και ψάχνουν «εναλλακτικές» λύσεις, κουρασμένοι από τις παλιές πολιτικές πρακτικές.
Άρθρο: Έλενα Αποστολίδου
Πηγή: εφημερίδα "Μακεδονία της Κυριακής"
