ρί το ένα δισ. ευρώ. Στις 280 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων απασχολούνται 20.000 σκοπιανοί εργαζόμενοι.Υπερνικώντας τη διαφθορά, την αστάθεια του νομοθετικού πλαισίου, τις συχνές μεταβολές στο περιεχόμενο των νομοθετικών πρωτοβουλιών και την ελλιπή ή ατελή εφαρμογή της νομοθεσίας, οι οποίες, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στα Σκόπια, ακυρώνουν οποιαδήποτε προσπάθεια προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στον κατάλογο των ξένων επενδυτών στην ΠΓΔΜ, με συνολικό ύψος επενδύσεων περί τα 985 εκατ. ευρώ. Στις επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων απασχολούνται 20.000 εργαζόμενοι, τη στιγμή που η ανεργία φτάνει στο 33,8%.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι... ένας από τους τρεις σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της γείτονος, και το συνολικό ποσό που παρέσχε προς την ΠΓΔΜ σε διάφορα προγράμματα αναπτυξιακής βοήθειας μόνο για το έτος 2008 ανέρχεται σε 936.007,27 δολάρια.
Ωστόσο, απαγορευμένο φρούτο, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, για μια επιτυχημένη επένδυση στα Σκόπια είναι η αποφυγή αναφοράς σε “πολιτικώς ευαίσθητα ζητήματα”. Κατά τη διάρκεια των επιχειρηματικών διαπραγματεύσεων δεν κρίνεται σκόπιμη η εμπλοκή σε πολιτικού περιεχομένου συζητήσεις, πολύ, δε, περισσότερο σε αντιδικίες. Τουναντίον, ενδείκνυται και συνιστάται η εστίαση σε καθαρώς επιχειρηματικής φύσεως και ενδιαφέροντος ζητήματα.
Σήμερα στην ΠΓΔΜ δραστηριοποιούνται περί τις 280 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων, οι δέκα μεγαλύτερες εκ των οποίων έχουν επενδύσει περί τα 800 εκατ. ευρώ. Οι εν λόγω επιχειρήσεις, σε μια χώρα με υψηλότατο επίπεδο ανεργίας, παρέχουν απασχόληση σε περίπου 20.000 εργαζόμενους, ενώ πολλές ακόμα θέσεις εργασίας δημιουργούνται δευτερογενώς.
Το 2008 οι ελληνικές επενδύσεις στην ΠΓΔΜ αυξήθηκαν κατά 42 εκατ. ευρώ τουλάχιστον, βάσει των στοιχείων που χορήγησαν στο Γραφείο ορισμένες από τις ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα (πίνακες 1-2).
ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΠΓΔΜ
Η χώρα μας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της ΠΓΔΜ. Για τη γειτονική χώρα, η Ελλάδα είναι ο 4ος μεγαλύτερος προμηθευτής και ο 3ος καλύτερος πελάτης. Η σχέση αυτή διατηρείται σταθερά κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Αντίστοιχα, παρά το γεγονός ότι, για τη χώρα μας, η ΠΓΔΜ δεν τοποθετείται στις καίριας σημασίας εξωτερικές αγορές, παραμένει μία σπουδαία αγορά, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές μας. Για την Ελλάδα, το 2008 η ΠΓΔΜ κατέχει την 32η θέση στον κατάλογο σπουδαιότητας ως προμηθεύτρια χώρα και τη 12η θέση ως χώρα-πελάτης.
Η διαχρονική εξέλιξη των διμερών εμπορικών συναλλαγών Ελλάδας-ΠΓΔΜ (εισαγωγές και εξαγωγές, όγκος εμπορίου και εμπορικό ισοζύγιο) κατά την τριετία 2006-2008, καθώς και κατά το α΄ τετράμηνο 2009, παρουσιάζεται στον πίνακα 3.
Σημειωτέον ότι η εικόνα του διμερούς εμπορίου και του ισοζυγίου καταγράφεται διαφορετικά από την αρμόδια υπηρεσία της γειτονικής χώρας. Υπάρχει, δηλαδή, κραυγαλέα διάσταση μεταξύ των στοιχείων που δημοσιεύονται από την κρατική Στατιστική Υπηρεσία της ΠΓΔΜ και των δημοσιευόμενων από την ΕΣΥΕ, αντίστοιχα. Παρατίθενται, για λόγους συγκρισιμότητας, τα διαθέσιμα σε ευρώ στοιχεία, για την αξιοπιστία των οποίων έχουμε πολλούς και σοβαρούς λόγους να αμφιβάλλουμε (πίνακας 4).
Τα προβλήματα των ελληνικών επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ
Τα προβλήματα των ελληνικών επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ συνοψίζονται ως εξής:
1. Δικαστική εξουσία - Εφαρμογή νομοθεσίας: Η δικαστική εξουσία δεν είναι ανεξάρτητη και επηρεάζεται συχνά από πολιτικές προτεραιότητες της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες εκπορεύονται από πελατειακές και φιλικές σχέσεις.
2. Τελωνεία: Σύμφωνα με καταγγελίες, γίνεται λόγος για αδικαιολόγητη καθυστέρηση ελληνικών φορτηγών στα σύνορα της χώρας, καθώς και για κακομεταχείριση των οδηγών τους, είτε λόγω εθνικών διακρίσεων είτε λόγω απαιτήσεων δωροδοκίας.
3. Νομοθετικό πλαίσιο κρατικών προμηθειών: Οι διαγωνισμοί δεν διεξάγονται πάντα σύμφωνα με τη νομοθεσία περί δημόσιων προμηθειών, ενώ πολλές φορές, παρά τις διατάξεις των προκηρύξεών τους, οι κατακυρώσεις γίνονται με αυθαίρετα κριτήρια. Το Γραφείο συνεχίζει να είναι παραλήπτης καταγγελιών εταιρειών ελληνικών συμφερόντων για παράνομους αποκλεισμούς από διαγωνισμούς ή και για ακυρώσεις διαγωνισμών, με σκοπό τον αποκλεισμό του προερχόμενου από την Ελλάδα ανταγωνισμού, με προσχηματικές δικαιολογίες.
4. Φορολογία: Έχουν ανακύψει περιπτώσεις εμφάνισης παλαιών φορολογικών χρεών εις βάρος ελληνικών επιχειρήσεων, τα οποία χρονολογούνται προ της αλλαγής ιδιοκτησίας της επιχείρησης και αγοράς της από ελληνικά συμφέροντα. Οι ελληνικές εταιρείες αναγκάστηκαν, εκβιαστικά, μέσω του αποκλεισμού τραπεζικών λογαριασμών τους, να καταβάλουν, αχρεωστήτως, τους σχετικούς φόρους και δυσβάστακτα πρόστιμα.
5. Αυθαιρεσία ελέγχων: Ελληνικές εταιρείες έχουν καταγγείλει πολλάκις ελέγχους από φορολογικούς, εργασιακούς και αγορανομικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, οι οποίοι προσπαθούν επισταμένως να ανακαλύψουν παραβάσεις που κατόπιν θα χρησιμοποιηθούν από ελεγκτές είτε προς ίδιον όφελος είτε για άσκηση πιέσεων.
Η ΠΓΔΜ σε αριθμούς
- Tο 20% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας.
- Ο μέσος όρος καθαρών αποδοχών ανά απασχολούμενο στην ΠΓΔΜ το 2008 ανήλθε σε 16.096 (περίπου 263 ευρώ), αυξημένος κατά 10,4% από το 2007, και ο μέσος όρος μεικτών αποδοχών ανά απασχολούμενο στην ΠΓΔΜ το 2008 ανήλθε σε 26.229 (περίπου 428 ευρώ), αυξημένος κατά 8,7% από το 2007.
- Το δημόσιο χρέος της χώρας βρίσκεται σε σχετικά χαμηλό επίπεδο. Η τάση του τα τελευταία χρόνια είναι περιοριστική, καθώς έχει μειωθεί σημαντικά, από 57% επί του ΑΕΠ το 2000 σε 28,2% το 2008. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πρόωρη εξόφληση χρεών της χώρας κατά την εν λόγω περίοδο με κονδύλια που προήρθαν σε μεγάλο μέρος από ιδιωτικοποιήσεις.
- Με την παρουσία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος και της Alpha Bank, ο ελληνικός τραπεζικός τομέας κατέχει πλέον την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στον συγκεκριμένο κλάδο, με 40% περίπου. Oι επενδύσεις στη Stopanska, της οποίας ιδιοκτήτης είναι η ΕΤΕ, ανέρχονται σε περίπου 178 εκατ. ευρώ. Το δίκτυό της διαθέτει 61 υποκαταστήματα στην ΠΓΔΜ και συγκαταλέγεται στις “μεγάλες” τράπεζες της χώρας. Η Alpha Bank έχει επενδύσει περίπου 25 εκατ. ευρώ. Ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στην ΠΓΔΜ με την εξαγορά της Creditna Banka. Σήμερα διαθέτει δίκτυο 16 υποκαταστημάτων.
- Στις 20 πιο επιτυχημένες (κερδοφόρες) επιχειρήσεις της ΠΓΔΜ περιλαμβάνονται οι ελληνικών συμφερόντων Usje AD (Τιτάν), Okta AD (Ελληνικά Πετρέλαια), Pivara Skopje AD (3Ε/Αθηναϊκή Ζυθοποιία) και Terna AD (ΤΕΡΝΑ Α.Ε.). Η εταιρεία ελληνικών συμφερόντων Okta (ΕΛΠΕ) είναι η μεγαλύτερη της ΠΓΔΜ, ενώ ανάμεσα στις 20 μεγαλύτερες βρίσκονται και ελληνικές εταιρείες Usje AD, Pivara Skopje AD και Cosmofon AD.
- Η κρατική αεροπορική εταιρεία της ΠΓΔΜ, ΜΑΤ, ζήτησε επισήμως τη βοήθεια της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει λόγω της απαγόρευσης της πραγματοποίησης των πτήσεών της προς την Ιταλία και τη Γερμανία, την οποία επέβαλε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια της Αεροπλοΐας (Eurocontrol) εξαιτίας των χρεών της εταιρείας, καθώς και λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που επηρεάζει τις αεροπορικές εταιρείες.
- Ο συνολικός αριθμός τουριστών στην ΠΓΔΜ το 2007 ανήλθε στους 536.212, εκ των οποίων 306.132 ήσαν εγχώριοι και 230.080 αλλοδαποί. Ο αριθμός των Ελλήνων τουριστών ανήλθε στους 28.618.
Το παραπάνω άρθρο είναι αναδημοσίευση
ρεπορτάζ του κ.Ευκλείδη Καραγιαννίδη,
για την εφημερίδα Μακεδονία,15/8/2009.
Ωστόσο, απαγορευμένο φρούτο, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, για μια επιτυχημένη επένδυση στα Σκόπια είναι η αποφυγή αναφοράς σε “πολιτικώς ευαίσθητα ζητήματα”. Κατά τη διάρκεια των επιχειρηματικών διαπραγματεύσεων δεν κρίνεται σκόπιμη η εμπλοκή σε πολιτικού περιεχομένου συζητήσεις, πολύ, δε, περισσότερο σε αντιδικίες. Τουναντίον, ενδείκνυται και συνιστάται η εστίαση σε καθαρώς επιχειρηματικής φύσεως και ενδιαφέροντος ζητήματα.
Σήμερα στην ΠΓΔΜ δραστηριοποιούνται περί τις 280 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων, οι δέκα μεγαλύτερες εκ των οποίων έχουν επενδύσει περί τα 800 εκατ. ευρώ. Οι εν λόγω επιχειρήσεις, σε μια χώρα με υψηλότατο επίπεδο ανεργίας, παρέχουν απασχόληση σε περίπου 20.000 εργαζόμενους, ενώ πολλές ακόμα θέσεις εργασίας δημιουργούνται δευτερογενώς.
Το 2008 οι ελληνικές επενδύσεις στην ΠΓΔΜ αυξήθηκαν κατά 42 εκατ. ευρώ τουλάχιστον, βάσει των στοιχείων που χορήγησαν στο Γραφείο ορισμένες από τις ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα (πίνακες 1-2).
ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΠΓΔΜ
Η χώρα μας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της ΠΓΔΜ. Για τη γειτονική χώρα, η Ελλάδα είναι ο 4ος μεγαλύτερος προμηθευτής και ο 3ος καλύτερος πελάτης. Η σχέση αυτή διατηρείται σταθερά κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Αντίστοιχα, παρά το γεγονός ότι, για τη χώρα μας, η ΠΓΔΜ δεν τοποθετείται στις καίριας σημασίας εξωτερικές αγορές, παραμένει μία σπουδαία αγορά, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές μας. Για την Ελλάδα, το 2008 η ΠΓΔΜ κατέχει την 32η θέση στον κατάλογο σπουδαιότητας ως προμηθεύτρια χώρα και τη 12η θέση ως χώρα-πελάτης.
Η διαχρονική εξέλιξη των διμερών εμπορικών συναλλαγών Ελλάδας-ΠΓΔΜ (εισαγωγές και εξαγωγές, όγκος εμπορίου και εμπορικό ισοζύγιο) κατά την τριετία 2006-2008, καθώς και κατά το α΄ τετράμηνο 2009, παρουσιάζεται στον πίνακα 3.
Σημειωτέον ότι η εικόνα του διμερούς εμπορίου και του ισοζυγίου καταγράφεται διαφορετικά από την αρμόδια υπηρεσία της γειτονικής χώρας. Υπάρχει, δηλαδή, κραυγαλέα διάσταση μεταξύ των στοιχείων που δημοσιεύονται από την κρατική Στατιστική Υπηρεσία της ΠΓΔΜ και των δημοσιευόμενων από την ΕΣΥΕ, αντίστοιχα. Παρατίθενται, για λόγους συγκρισιμότητας, τα διαθέσιμα σε ευρώ στοιχεία, για την αξιοπιστία των οποίων έχουμε πολλούς και σοβαρούς λόγους να αμφιβάλλουμε (πίνακας 4).
Τα προβλήματα των ελληνικών επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ
Τα προβλήματα των ελληνικών επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ συνοψίζονται ως εξής:
1. Δικαστική εξουσία - Εφαρμογή νομοθεσίας: Η δικαστική εξουσία δεν είναι ανεξάρτητη και επηρεάζεται συχνά από πολιτικές προτεραιότητες της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες εκπορεύονται από πελατειακές και φιλικές σχέσεις.
2. Τελωνεία: Σύμφωνα με καταγγελίες, γίνεται λόγος για αδικαιολόγητη καθυστέρηση ελληνικών φορτηγών στα σύνορα της χώρας, καθώς και για κακομεταχείριση των οδηγών τους, είτε λόγω εθνικών διακρίσεων είτε λόγω απαιτήσεων δωροδοκίας.
3. Νομοθετικό πλαίσιο κρατικών προμηθειών: Οι διαγωνισμοί δεν διεξάγονται πάντα σύμφωνα με τη νομοθεσία περί δημόσιων προμηθειών, ενώ πολλές φορές, παρά τις διατάξεις των προκηρύξεών τους, οι κατακυρώσεις γίνονται με αυθαίρετα κριτήρια. Το Γραφείο συνεχίζει να είναι παραλήπτης καταγγελιών εταιρειών ελληνικών συμφερόντων για παράνομους αποκλεισμούς από διαγωνισμούς ή και για ακυρώσεις διαγωνισμών, με σκοπό τον αποκλεισμό του προερχόμενου από την Ελλάδα ανταγωνισμού, με προσχηματικές δικαιολογίες.
4. Φορολογία: Έχουν ανακύψει περιπτώσεις εμφάνισης παλαιών φορολογικών χρεών εις βάρος ελληνικών επιχειρήσεων, τα οποία χρονολογούνται προ της αλλαγής ιδιοκτησίας της επιχείρησης και αγοράς της από ελληνικά συμφέροντα. Οι ελληνικές εταιρείες αναγκάστηκαν, εκβιαστικά, μέσω του αποκλεισμού τραπεζικών λογαριασμών τους, να καταβάλουν, αχρεωστήτως, τους σχετικούς φόρους και δυσβάστακτα πρόστιμα.
5. Αυθαιρεσία ελέγχων: Ελληνικές εταιρείες έχουν καταγγείλει πολλάκις ελέγχους από φορολογικούς, εργασιακούς και αγορανομικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, οι οποίοι προσπαθούν επισταμένως να ανακαλύψουν παραβάσεις που κατόπιν θα χρησιμοποιηθούν από ελεγκτές είτε προς ίδιον όφελος είτε για άσκηση πιέσεων.
Η ΠΓΔΜ σε αριθμούς
- Tο 20% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας.
- Ο μέσος όρος καθαρών αποδοχών ανά απασχολούμενο στην ΠΓΔΜ το 2008 ανήλθε σε 16.096 (περίπου 263 ευρώ), αυξημένος κατά 10,4% από το 2007, και ο μέσος όρος μεικτών αποδοχών ανά απασχολούμενο στην ΠΓΔΜ το 2008 ανήλθε σε 26.229 (περίπου 428 ευρώ), αυξημένος κατά 8,7% από το 2007.
- Το δημόσιο χρέος της χώρας βρίσκεται σε σχετικά χαμηλό επίπεδο. Η τάση του τα τελευταία χρόνια είναι περιοριστική, καθώς έχει μειωθεί σημαντικά, από 57% επί του ΑΕΠ το 2000 σε 28,2% το 2008. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πρόωρη εξόφληση χρεών της χώρας κατά την εν λόγω περίοδο με κονδύλια που προήρθαν σε μεγάλο μέρος από ιδιωτικοποιήσεις.
- Με την παρουσία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος και της Alpha Bank, ο ελληνικός τραπεζικός τομέας κατέχει πλέον την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στον συγκεκριμένο κλάδο, με 40% περίπου. Oι επενδύσεις στη Stopanska, της οποίας ιδιοκτήτης είναι η ΕΤΕ, ανέρχονται σε περίπου 178 εκατ. ευρώ. Το δίκτυό της διαθέτει 61 υποκαταστήματα στην ΠΓΔΜ και συγκαταλέγεται στις “μεγάλες” τράπεζες της χώρας. Η Alpha Bank έχει επενδύσει περίπου 25 εκατ. ευρώ. Ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στην ΠΓΔΜ με την εξαγορά της Creditna Banka. Σήμερα διαθέτει δίκτυο 16 υποκαταστημάτων.
- Στις 20 πιο επιτυχημένες (κερδοφόρες) επιχειρήσεις της ΠΓΔΜ περιλαμβάνονται οι ελληνικών συμφερόντων Usje AD (Τιτάν), Okta AD (Ελληνικά Πετρέλαια), Pivara Skopje AD (3Ε/Αθηναϊκή Ζυθοποιία) και Terna AD (ΤΕΡΝΑ Α.Ε.). Η εταιρεία ελληνικών συμφερόντων Okta (ΕΛΠΕ) είναι η μεγαλύτερη της ΠΓΔΜ, ενώ ανάμεσα στις 20 μεγαλύτερες βρίσκονται και ελληνικές εταιρείες Usje AD, Pivara Skopje AD και Cosmofon AD.
- Η κρατική αεροπορική εταιρεία της ΠΓΔΜ, ΜΑΤ, ζήτησε επισήμως τη βοήθεια της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει λόγω της απαγόρευσης της πραγματοποίησης των πτήσεών της προς την Ιταλία και τη Γερμανία, την οποία επέβαλε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια της Αεροπλοΐας (Eurocontrol) εξαιτίας των χρεών της εταιρείας, καθώς και λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που επηρεάζει τις αεροπορικές εταιρείες.
- Ο συνολικός αριθμός τουριστών στην ΠΓΔΜ το 2007 ανήλθε στους 536.212, εκ των οποίων 306.132 ήσαν εγχώριοι και 230.080 αλλοδαποί. Ο αριθμός των Ελλήνων τουριστών ανήλθε στους 28.618.
Το παραπάνω άρθρο είναι αναδημοσίευση
ρεπορτάζ του κ.Ευκλείδη Καραγιαννίδη,
για την εφημερίδα Μακεδονία,15/8/2009.
