Σε μια κίνηση που αποτυπώνει επισήμως σε ευρωπαϊκό κείμενο τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας προχώρησε η Αθήνα χθες: Κατέθεσε με καθυστέρηση το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιό της, κατ' απαίτηση της ΕΕ και λίγο πριν την εκπνοή της σχετικής προθεσμίας στο τέλος του μήνα.

Μία ημέρα πριν, το Εθνικό Κέντρου Ερευνών για το Ναυτικό Δίκαιο του Πανεπιστημίου της Άγκυρας δημοσιοποίησε την πρώτη ακαδημαϊκή μελέτη για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο της Τουρκίας, χωρίς όμως να περιλαμβάνει σχετικό χάρτη. Εκείνος δημοσιοποιήθηκε χθες, μετά τον ελληνικό, στην εφημερίδα Μιλλιέτ και στο κρατικό πρακτορείο Αναντολού. Ακολούθησε αυστηρή ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, το οποίο τονίζει ότι "Ορισμένες από τις περιοχές που καθορίζονται στο ‘Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο’ (ΘΧΣ), που έχει δηλωθεί από την Ελλάδα στο πλαίσιο της κοινοτικής νομοθεσίας, παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο". Αναφέρει δε ότι "για άλλη μια φορά ότι οι μονομερείς ενέργειες και διεκδικήσεις της Ελλάδας δεν θα έχουν καμία νομική συνέπεια για τη χώρα μας. Υπενθυμίζουμε ότι πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος, ότι το διεθνές ναυτικό δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των παράκτιων κρατών σε αυτές τις θάλασσες και ότι στο πλαίσιο αυτό η χώρα μας είναι πάντα πρόθυμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος".

"Η Τουρκία", καταλήγει το κείμενο, "διατηρεί την άποψη ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και συνολική προσέγγιση για την επίλυση ζητημάτων στη βάση του διεθνούς δικαίου, της ισότητας και της καλής γειτονίας, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία, αντανακλά το πνεύμα που επιθυμούν να διατηρήσουν και τα δύο μέρη στις σχέσεις τους".

Παρά την αυστηρή προειδοποίηση του ΤΥΠΕΞ, η Άγκυρα αφήνει ένα διάδρομο ανοικτό για διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα επικαλούμενη την Διακήρυξη των Αθηνών, στο πλαίσιο της οποίας εκκρεμεί συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη – με την ημερομηνία της ωστόσο να μην έχει ακόμα οριστικοποιηθεί.

Για τον τουρκικό Τύπο, πάντως, οι εξελίξεις αυτές αυξάνουν την ένταση με την Ελλάδα, με την αντικυβερνητική Sozcu να αναφέρει, ότι μια πρόκληση, που για την Τουρκία ήταν αιτία πολέμου από το 1995, επανέρχεται τώρα στο τραπέζι. "Η Ελλάδα", γραφεί η εφημερίδα, "θα υποβάλει χάρτη στην ΕΕ, που θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα δώδεκα μίλια στις 27 Απριλίου". Η ίδια εφημερίδα θεωρεί ότι η έλλειψη αντίδρασης από την Τουρκία εγείρει ανησυχίες ότι το Αιγαίο μπορεί να γίνει ουσιαστικά μια "ελληνική λίμνη". Αντίθετα, η φιλοκυβερνητική Μιλλιέτ τονίζει ότι η Ελλάδα δημοσίευσε τον χάρτη της μετά την Τουρκία και ότι η Γαλάζια Πατρίδα προκαλεί συναγερμό και στην Ελλάδα, ενώ ο θαλάσσιος χωροταξικός χάρτης της Τουρκίας προκαλεί εντάσεις στην Αθήνα.

Στο μεταξύ, η χθεσινή συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, όπου αποφασίστηκε το δωδεκαετές εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας με εύρος προϋπολογισμού τα 25 δις ευρώ, σχολιάζεται εκτενώς στον τουρκικό Τύπο, ιδιαίτερα ως προς την αγορά πυραύλων από τη Γαλλία, που, όπως λέει η Σαμπάχ, κλιμακώνει την απειλή για την Τουρκία.

Deutsche Welle: Παράθυρο Άγκυρας για διαπραγμάτευση με Αθήνα των θαλάσσιων χαρτών

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε το "πράσινο φως" με δύο διαδοχικά δελτία Τύπου στις 26 Ιανουαρίου. Δηλαδή, λίγες ημέρες αφότου το κοινοβούλιο της Τουρκίας ενέκρινε το αίτημα ένταξης της Σουηδίας στη Βορειο-Ατλαντική Συμμαχία, μετά από καθυστέρηση περίπου δύο ετών. Προηγούμενως το Κογκρέσο είχε αντιταχθεί στην πώληση των F-16 στην Τουρκία, όσο η Άγκυρα έβαζε εμπόδια στο αίτημα της Στοκχόλμης.

Τον Οκτώβριο του 2021, η Τουρκία ζήτησε 40 καίνουργια F-16 Block 70 και 79 κιτ εξοπλισμού για αναβάθμιση μαχητικών που ήδη διέθετε. 

Η Ελλάδα έστειλε επίσημο αίτημα για την αγορά 20 F-35 τον Ιούνιο του 2022.

Εκ των υστέρων είναι προφανές ότι οι ΗΠΑ δεν ήθελαν να εγκρίνουν την εμβληματική απόκτηση των F-35 από την Ελλάδα μέχρι να μπορέσουν πρώτα να άρουν τα εμπόδια στην πώληση των F-16 στην Τουρκία. Η Ουάσινγκτον πιθανότατα ήθελε να αποφύγει να κατηγορηθεί ότι ευνοεί ένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ σε βάρος άλλου και επιπλέον δεν ήθελε να διαταράξει την ισορροπία της αεροπορικής ισχύος πάνω από το Αιγαίο υπέρ της Ελλάδας.

Ερωτηθείς αν έτσι έχουν τα πράγματα, αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μού ανέφερε: "Το σκεπτικό μας ήταν ξεκάθαρο: θέλαμε να ενισχύσουμε τις επιχειρησιακές δυνατότητες των συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ και τη διαλειτουργικότητα με τις αμερικανικές δυνάμεις".

Στην περίπτωση της Τουρκίας, σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, η ΄Άγκυρα διατηρεί τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο F-16 μεταξύ των συμμάχων, γεγονός που ενισχύει την "αποτροπή και άμυνα" του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Επιπλέον, η απόκτηση των 79 κιτ εξοπλισμού θα επιτρέψει στην Άγκυρα να αναβαθμίσει τα παλαιότερα F-16 σε υπερσύγχρονα Block 70.

"Τα νέα και τα αναβαθμισμένα αεροσκάφη θα επιτρέψουν στην Τουρκία να διαμορφώσει έναν στόλο σύγχρονων μαχητικών, με πολλαπλούς ρόλους, ώστε να θωρακίσει την άμυνα του εναέριου χώρου της", τόνισε ο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

"Στο μεταξύ, η πώληση των F-35 στην Ελλάδα θα ενισχύσει σημαντικά τις δυνατότητες της Αθήνας καθώς και τη διαλειτουργικότητά της με τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ", πρόσθεσε ο αξιωματούχος. "Αυτή η πώληση ενισχύει την ικανότητα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας να υπερασπίζεται τον εναέριο χώρο της, να συμμετέχει στις αποστολές του ΝΑΤΟ για τη διατήρηση της περιφερειακής ασφάλειας και την υποστήριξη των συμμάχων, ενώ ενισχύει τη διαλειτουργικότητά της με τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ".

Ο Suleyman Ozeren, λέκτορας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο και συνεργάτης στο Orion Policy Institute, πιστεύει ότι η απόφαση να εγκριθούν ταυτόχρονα οι πωλήσεις αεροσκαφών σε Ελλάδα και Τουρκία αποτυπώνει "δύο κρίσιμης σημασίας προοπτικές".

"Πρώτον, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδιώκει να δημιουργήσει μια ισορροπία στην περιοχή, παρέχοντας F-35 στην Ελλάδα, ενώ προμηθεύει F-16 στην Τουρκία", σχολίασε ο Ozeren. "Προφανώς, η Ελλάδα έχει το πάνω χέρι σε αυτήν τη συμφωνία".

"Δεύτερον, η απόφαση αυτή αντικατοπτρίζει τον σκεπτικισμό που υπάρχει στη σχέση Ουάσιγκτον - Άγκυρας, μια σταθερά προβληματική παράμετρος από τότε που η Τουρκία αποφάσισε να αγοράσει τους ρωσικούς S-400", τόνισε ο ίδιος.

Η αμφιλεγόμενη αγορά των εν λόγω συστημάτων αεράμυνας από την Τουρκία είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστεί από το πρόγραμμα των F-35 και να μπλοκαριστεί η αγορά αμερικανικών αεροσκαφών. Αρχικά, η Άγκυρα ήθελε να αγοράσει έως και 100 F-35A για να εκσυγχρονίσει την πολεμική της αεροπορία.

Εντέλει, ο Ozeren πιστεύει ότι η απόκτηση του πιο προηγμένου αεροσκάφους πέμπτης γενιάς στον κόσμο αποτελεί "διπλωματική νίκη" για την Ελλάδα. Και σημειώνει ότι το χρονικό σημείο όπου λήφθηκε η απόφαση "λέει πολλά", καθώς υποδηλώνει τόσο "μια προτίμηση προς την Ελλάδα έναντι της Τουρκίας στο αμερικανικό Κογκρέσο" όσο και  τις "τεταμένες" σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.

"Παρ' όλα αυτά, η απόφαση δεν έχει μοναδικό στόχο την ισορροπία δυνάμεων στους ουρανούς πάνω από το Αιγαίο", ανέφερε. "Υποδηλώνει ότι οι ΗΠΑ θελουν να κρατήσουν κοντά τους την Τουρκία, ένα σημαντικό μέλος της συμμαχίας του ΝΑΤΟ".

Ο Γιώργος Τζογόπουλος, συνεργάτης στο Centre International de Formation Européenne, πιστεύει ότι η απόφαση των ΗΠΑ είναι λογική υπό ένα "πολιτικό πρίσμα".

"Ελλάδα και Τουρκία είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, αλλά ο αυτόνομος δρόμος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει την αμερικανική κυβέρνηση να εφαρμόσει διαφορετικές τακτικές στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, ικανοποιώντας κατά κάποιο τρόπο και τις δύο χώρες", σχολίασε. "Η Ουάσινγκτον εργάζεται σκληρά για να περιορίσει το άνοιγμα της Άγκυρας προς Ανατολάς. Πρόκειται για μια διαδικασία εν εξελίξει που δεν ολοκληρώνεται με τις πρόσφατες πωλήσεις μαχητικών".

Με τον τρόπο αυτό, ο Τζογόπουλος πιστεύει ότι η Ουάσινγκτον σχεδιάζει να προσφέρει στην Αθήνα ένα "ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα", αποφεύγοντας συγχρόνως να αποξενώσει "ανεπανόρθωτα" την Άγκυρα.

Είναι ενδιαφέρον ότι λίγες μέρες μετά την έγκριση των δύο συμφωνιών, η υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδια για θέματα Πολιτικών Υποθέσεων Victoria Nuland δήλωσε στα τουρκικά ΜΜΕ: "Εάν μπορέσουμε να επιλύσουμε το θέμα των S-400, οι ΗΠΑ θα ήταν ευτυχείς να καλωσορίσουν την Τουρκία πίσω στην οικογένεια των F-35".

"Η πιθανή πώληση των F-35 στην Τουρκία δεν μπορεί να αποκλειστεί", δήλωσε ο Τζογόπουλος. "Εξαρτάται από τη μελλοντική πορεία της τουρκο-αμερικανικών διαπραγματεύσεων, η οποία θα διαμορφωθεί και από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ".

Ο Τζογόπουλος πιστεύει ότι το τουρκο-αμερικανικό παζάρι έχει δύο νικητές και έναν ηττημένο. Οι νικητές είναι οι ΗΠΑ και η Τουρκία, με την πρώτη να εξασφαλίζει άλλη μια προσοδοφόρα πώληση όπλων και τη δεύτερη να λαμβάνει τα αεροσκάφη που ζητούσε. Από την άλλη, το ΝΑΤΟ είναι ο χαμένος, καθώς το "μήνυμα που στέλνεται στα υπόλοιπα κράτη-μέλη" είναι ότι η αυτονομία στην εξωτερική πολιτική, στην προκειμένη περίπτωση της Τουρκίας, "θα μπορούσε να είναι μια επιλογή για τα κράτη χωρίς σοβαρές επιπτώσεις".

Η τουρκική έγκριση για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ ήταν ο παράγοντας που άνοιξε τον δρόμο για την πώληση των F-16, ωστόσο ο Τζογόπουλος σημείωσε ότι "δεν είναι σαφές ποια είναι τα όρια στο τουρκο-αμερικανικό παζάρι".

"Σήμερα είναι η έγκριση του σουηδικού αιτήματος, αύριο κάτι άλλο", τόνισε. "Η διαπραγματευτική τακτική της Άγκυρας φέρνει αποτελέσματα και αυτό θα πρέπει να προκαλεί κάποια ανησυχία".

Ο αναλυτής επισήμανε ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εμφανίζουν σταθερότητα αυτή την περίοδο, όμως η Ιστορία έχει δείξει επανειλημμένα ότι μια τέτοια σταθερότητα δεν διαρκεί για πολύ.

"Για να συγκρίνουμε την αεροπορική ισχύ στο Αιγαίο χρειαζόμαστε συγκεκριμένους αριθμούς και χρονοδιαγράμματα", είπε ο Τζογόπουλος. "Δεν είναι σαφές, για παράδειγμα, πόσα μαχητικά F-35 θα λάβει η Ελλάδα και πότε".

"Οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της αποκλιμάκωσης της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά θα πρέπει να είναι έτοιμες και για νέους γύρους εντάσεων αργά ή γρήγορα", πρόσθεσε.

"Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για τις ΗΠΑ δεν είναι η ισορροπία της αεροπορικής ισχύος στο Αιγαίο, αλλά να αποτρέψουν μια κατάσταση όπου θα μπορούσαν να χάσουν την Τουρκία", σημείωσε.

Επομένως, ο κίνδυνος για την Τουρκία να έχει κάποια στιγμή η Ελλάδα ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα απέναντί της πάνω από το Αιγαίο θα μπορούσε να είναι διακύβευμα των "μελλοντικών τουρκοαμερικανικών συνομιλιών".

Ο Τζογόπουλος υπέδειξε τη δήλωση της Νούλαντ ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αποκτήσει F-35, εάν λύσει το ζήτημα με τους S-400.

"Το παζάρι συνεχίζεται", είπε...

"Υποχωρήσαμε. Πού είναι η γαλάζια πατρίδα; Παραδοθήκαμε στην Ελλάδα", φέρεται να δήλωσε σύμφωνα με τον ΣΚΑΪ/

Ο ναύαρχος εα Τουρκέρ Ερτούρκ σχολίασε: "Nα ξέρετε πως παραδοθήκαμε. Η οικονομία χρεοκόπησε. Απομονώθηκε η χώρα. Πρέπει να κάνουμε κάποιες κινήσεις. Πραγματικά παραδοθήκαμε. Αν μιλάμε για μπρα ντε φερ, η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων κατοίκων μας νίκησε στο μπρα ντε φερ. Πού είναι η Γαλάζια Πατρίδα;

Αυτή η κυβέρνηση είχε πει 'να αναθεωρήσουμε τη Συνθήκη της Λωζάνης'. Αυτό ξέρετε είναι μια αναθεωρητική πολιτική. Έτσι, η άλλη πλευρά λέει πως απειλείται, κυρίως για τα νησιά που βρίσκονται απέναντι από τις ακτές λέει 'πως υπάρχει απειλή από την Τουρκία. Γι' αυτό στρατιωτικοποίησα τα νησιά'.. Ποιος έδωσε αφορμή για τη θεωρία αυτή; Αυτές οι βλακώδεις δηλώσεις αυτής της κυβέρνησης. Τώρα μπορούμε να υποχωρήσουμε; Πιστεύω πως όχι. Η κυβέρνηση στριμώχθηκε και παραδόθηκε στην Ελλάδα. Η εικόνα είναι για 'καλή γειτονία' κ.τ.λ. αλλά η πλευρά που υποχώρησε είναι η Τουρκία".

Η εφημερίδα Cumhuryet έγραψε ότι "με τη διακήρυξη των Αθηνών νίκησε η Ελλάδα", ενώ Τούρκοι αναλυτές σχολίασαν: "αυτό σημαίνει πως εγκαταλείψαμε τη γαλάζια πατρίδα".

Ο ναύαρχος εα Τζεμ Γκιουρντενίζ, σχεδιαστής της γαλάζιας πατρίδας, σχολίασε: "Αυτή η διακήρυξη είναι μια διπλωματική νίκη για την Ελλάδα, εγκαταλείψαμε τη Γαλάζια Πατρίδα. Η Ελλάδα στοχεύει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας με τη χρόνια προσέγγισή της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Δύο χώρες που δεν έχουν επιλύσει τα ζητήματα κυριαρχίας τους δεν μπορούν να συνάψουν συμφωνία".

Εν τω μεταξύ, η Hurriyet έγραψε ότι επίκειται τηλεφώνημα Μπάιντεν-Ερντογάν τις επόμενες ημέρες για τη Γάζα και το θέμα των F-16 και της Σουηδίας, το οποίο εκτιμάται ότι θα είναι κρίσιμο για τις εξελίξεις των επομένων ημερών.capital

Αναφερόμενος στο κατά πόσον είναι δυνατή η επίτευξη συμφωνίας για την παραπομπή του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο, ο κ. Ερντογάν στη συνέντευξή του, που έγινε με γραπτές ερωτήσεις και απαντήσεις, διατυπώνει τη θέση ότι σε μία πιθανή προσφυγή πρέπει να συμπεριληφθούν περισσότερα θέματα. «Υπάρχουν πολλά αλληλένδετα προβλήματα που πρέπει να λυθούν εκτός από την υφαλοκρηπίδα. Οταν προσφεύγουμε στη διεθνή δικαιοσύνη, δεν πρέπει να αφήνουμε κανένα πρόβλημα πίσω», επισημαίνει.

Ο κ. Ερντογάν λέει επίσης ότι η δήλωσή του «μπορεί να έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά» αφορούσε «τρομοκρατικά στοιχεία που απειλούν την ασφάλεια της χώρας μας» και υπογραμμίζει ότι «η δομική ακεραιότητας της Αγίας Σοφίας δεν θα ζημιωθεί τόσο υλικά όσο και πνευματικά, και οι εικονογραφίες δεν θα μειωθούν και θα προστατευθούν».

Σημειώνεται ότι το κείμενο της συνέντευξης αποδίδεται όπως ακριβώς εστάλη από το γραφείο του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας.

– H Ελλάδα είναι γειτονική μας χώρα και θα παραμένουμε πάντα γείτονες. Μοιραζόμαστε την ίδια γεωγραφία, την ίδια θάλασσα. Αναπνέουμε τον ίδιο αέρα. Είμαστε αλληλένδετοι από το παρελθόν μας. Υπάρχουν πολλά ζητήματα που δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να επιλύσουμε μεταξύ μας. Αυτό οι δύο χώρες το γνωρίζουμε. Ωστόσο, εξαρτάται από εμάς εάν θα επιτρέψουμε σε αυτά τα προβλήματα να προκαλέσουν εντάσεις και διαφωνίες μεταξύ των κυβερνήσεων και των λαών μας. Υπό αυτή την έννοια, μίλησα για μια «νέα σελίδα» στις σχέσεις μας και την αρχή του «win-win». Η αντίληψη «win-win» βρίσκεται ήδη στον πυρήνα της προσέγγισης της Τουρκίας στις διεθνείς σχέσεις και τη διπλωματία. Εάν οι διαφορές αντιμετωπιστούν ήπια, μέσω του διαλόγου και βρεθεί κοινό έδαφος, είναι προς όφελος όλων. Πρόσφατα, αποκτήσαμε καλή δυναμική στη διαμόρφωση των σχέσεών μας με την Ελλάδα στο πλαίσιο αυτής της αντίληψης. Αναβιώσαμε διμερείς μηχανισμούς που ήταν αδρανείς εδώ και πολύ καιρό. Τα κανάλια διαλόγου μας είναι ανοιχτά και λειτουργούν σε όλα τα επίπεδα. Οι αμοιβαίες επισκέψεις είναι πυκνές. Εχουμε τη βούληση, στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης να αναπτύξουμε τη συνεργασία μας σε πολλούς τομείς σημαντικούς για τις χώρες και την περιοχή μας. Τώρα, ευθύνη και των δύο μερών είναι να εδραιώσουν, να θεσμοθετήσουν και να προωθήσουν αυτήν την αντίληψη. Νομίζω ότι την ίδια βούληση έχει και ο κύριος Μητσοτάκης. Η Διακήρυξη Φιλικών Σχέσεων και Καλής Γειτονίας, που ελπίζουμε να υπογράψουμε στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου, θα καταγράψει επίσης ξεκάθαρα αυτήν την κοινή πρόθεση.

Η Ελλάδα δεν είναι εχθρός μας, αλλά πολύτιμο μέλος της Συμμαχίας στην οποία είμαστε μέλη. Επιπλέον, είμαστε γείτονες, πρέπει να σεβόμαστε αμοιβαία τα δικαιώματα και τα ζωτικά συμφέροντα ο ένας του άλλου.

– Ρωτήσατε τι άλλαξε. Πραγματικά από πλευράς μας δεν έχει αλλάξει τίποτα. Ποτέ δεν είδαμε τη γειτονική Ελλάδα ως εχθρό ή αντίπαλο. Οπως όλες οι χώρες, έτσι κι εμείς χρειαζόμαστε φίλους και όχι εχθρούς. Λέω συχνά πως πιστεύουμε ότι δεν έχουμε προβλήματα με τους γείτονές μας, και ειδικά με την Ελλάδα, που δεν μπορούν να ξεπεραστούν. Νομίζω ότι αυτό που άλλαξε πρόσφατα είναι ότι η ελληνική πλευρά έχει αναθεωρήσει την οπτική της απέναντί μας και άρχισε να κατανοεί ότι είμαστε ένα έθνος που δεν θα αρνηθεί ποτέ τη χείρα φιλίας που θα του απλωθεί. Ετσι όπως πάντα, απαντάμε κατάλληλα, χωρίς δισταγμό σε όσους εποφθαλμιούν την ασφάλεια του λαού μας, την εδαφική μας ακεραιότητα και τα εθνικά μας συμφέροντα, έτσι είμαστε και πάντα ανοιχτοί στην προώθηση της συνεργασίας και της φιλίας. Πιστεύω ότι ο κύριος Μητσοτάκης αυτό το αντιλαμβάνεται και βλέπει ότι ειλικρινά επιθυμούμε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και να προχωρήσουμε περαιτέρω τις σχέσεις μας. Παρατηρώ επίσης στον ίδιο μια προσέγγιση παρόμοια με τη δική μας και αυτό είναι ευχάριστο. Ρωτήσατε τι θα έλεγα στον κύριο Μητσοτάκη. Θα του πω το εξής: Κυριάκο φίλε μου, δεν σας απειλούμε αν δεν μας απειλήσετε. Ας ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο χωρών μας. Ας αυξήσουμε τη διμερή συνεργασία σε κάθε τομέα, στην οικονομία, το εμπόριο, τις μεταφορές, την ενέργεια, την υγεία, την τεχνολογία, την εκπαίδευση, στα θέματα που αφορούν τη νεολαία. Ας δείξουμε αμοιβαία φροντίδα και μέριμνα στην ιστορική και πολιτιστική περιουσία των χωρών μας. Είτε πρόκειται για τα θέματα στο Αιγαίο, είτε για την κοινή καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, είτε για τα συνεχιζόμενα προβλήματα της τουρκικής μειονότητας στην Ελλάδα, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα που δεν μπορούμε να λύσουμε μέσω του διαλόγου, στη βάση της αμοιβαίας καλής θέλησης. Πρώτα από όλα, οι λαοί μας έδωσαν ισχυρή στήριξη και στις δύο κυβερνήσεις στις εκλογές που έγιναν φέτος και στις δύο χώρες. Με αυτή τη στήριξη, τόσο εμείς όσο και ο κύριος Μητσοτάκης είμαστε σε θέση να κάνουμε δυνατά και εποικοδομητικά βήματα.

– Oπως είπα, πιστεύω ότι τα προβλήματα θα επιλυθούν στο πλαίσιο του διαλόγου και της καλής θέλησης. Φυσικά, υπάρχουν πολλά αλληλένδετα προβλήματα που πρέπει να λυθούν εκτός από την υφαλοκρηπίδα. Πρέπει να τα εξετάσουμε ως ένα σύνολο. Δεν είναι σωστή η επιλεκτική προσέγγιση. Να μιλάμε για ορισμένα θέματα και να μη μιλάμε για κάποια άλλα. Γιατί είναι όλα αλληλένδετα. Οταν προσφεύγουμε στη διεθνή δικαιοσύνη, δεν πρέπει να αφήνουμε κανένα πρόβλημα πίσω. Πάνω από όλα όμως πρέπει να μιλάμε για όλα μας τα προβλήματα με γενναιότητα και να κατευθύνουμε σωστά την κοινή μας γνώμη. Εδώ η βούλησή μας για επίλυση των προβλημάτων θα είναι εξαιρετικά καθοριστική. Η δική μας θέληση είναι ισχυρή. Κοιτάζοντας τις προσπάθειές μας για την επίλυση των συγκρούσεων στο περιβάλλον μας και την ικανότητά μας να διατηρούμε τις αποστάσεις, μπορείτε να δείτε την αντίληψη της Τουρκίας και τις δυνατότητές της να επιλύει τα ζητήματα ειρηνικά. Η ειλικρίνεια και το κάλεσμά μας είναι ξεκάθαρα. Πιστεύω ότι εάν η Ελλάδα υιοθετήσει μια παρόμοια προσέγγιση, κλειστή σε εξωτερικές παρεμβάσεις, μπορούμε να κάνουμε μια καλή αρχή προς την οικοδόμηση ενός ειρηνικού μέλλοντος για τις χώρες μας.

– Oπως μόλις ανέφερα, μόνο αυτοί που μας απειλούν πρέπει να μας φοβούνται. Είπαμε ότι θα έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά στα τρομοκρατικά στοιχεία που απειλούν την ασφάλεια της χώρας μας και κάναμε αυτό που έπρεπε. Καταστρέψαμε και θα καταστρέψουμε τις εστίες της τρομοκρατίας. Αυτή ήταν πάντα η απάντηση που έλαβαν από εμάς όσοι αμφισβητούν την εδαφική μας ακεραιότητα, την ενότητα και ομόνοια, και αυτό δεν θα αλλάξει ούτε από εδώ και στο εξής. Η υπεράσπιση της πατρίδας μας και η διατήρηση της ειρήνης του έθνους μας είναι το πιο φυσικό μας δικαίωμα και κανείς δεν πρέπει να έχει καμία αμφιβολία ότι θα συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε αυτό το δικαίωμα στο έπακρο εναντίον όλων των τρομοκρατικών κέντρων.

Η Ελλάδα δεν είναι εχθρός μας, αλλά πολύτιμο μέλος της Συμμαχίας στην οποία είμαστε μέλη. Επιπλέον, είμαστε γείτονες, θα παραμείνουμε γείτονες, πρέπει να σεβόμαστε αμοιβαία τα δικαιώματα και τα ζωτικά συμφέροντα ο ένας του άλλου. Ο ελληνικός λαός, με τον οποίο ζούμε μαζί εδώ και αιώνες, γνωρίζει καλά πόσο στοργικοί είμαστε όταν απλώνουμε το χέρι φιλίας. Γνωρίζει πολύ καλά την ανοχή και την ειλικρίνεια στην κουλτούρα μας. Θέλουμε να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας στη βάση της αμοιβαίας κατανόησης και να ζήσουμε ειρηνικά σε αυτή τη γεωγραφία. Είμαστε μια χώρα που έχει αποδείξει πολλές φορές ότι όταν το λέμε αυτό δεν το λέμε για να πούμε απλά κάτι. Τα μέσα της Δύσης προσπαθούν να διαστρεβλώσουν τα λόγια μου.

– Το αν υπάρχουν ή όχι αποθέματα είναι ένα ζήτημα που μπορεί να διαπιστωθεί ως αποτέλεσμα επιστημονικής έρευνας και όχι ως αποτέλεσμα της προσωπικής μου άποψης. Από ό,τι βλέπουμε, έχουν γίνει και γίνονται ελπιδοφόρες μελέτες όσον αφορά αυτό το θέμα. Η Μεσόγειος και το Αιγαίο είναι πλούσιες σε φυσικούς πόρους λεκάνες. Στην τρέχουσα διεθνή συγκυρία, η διασφάλιση και η διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας από στρατηγική άποψη έχει καταστεί βασικό ζήτημα. Υπό αυτή την έννοια, ειδικά στη Μεσόγειο υπάρχουν δυνατότητες και ευκαιρίες για συνεργασία. Η αξιολόγηση των δυνατοτήτων μιας τέτοιας συνεργασίας μπορεί να συμβάλει τόσο στην ενεργειακή ασφάλεια των χωρών της περιοχής όσο και στην επίλυση πολιτικών ζητημάτων. Από την άλλη, προσπάθειες πολιτικής εκμετάλλευσης των εν λόγω δυνατοτήτων επιφέρουν επίσης τον κίνδυνο να μην είναι δυνατή η χρήση αυτών των πόρων. Πιστεύουμε ότι η ενέργεια είναι στοιχείο συνεργασίας και κοινού κέρδους μεταξύ όλων των χωρών και κοινωνιών και θέλουμε να επιλύσουμε τις διαφορές μέσω του διαλόγου. Προτιμούμε τη συνεργασία και είμαστε έτοιμοι γι’ αυτή. Για τον λόγο αυτό είχα προτείνει δύο φορές τη διοργάνωση ενός περιεκτικού συνεδρίου σχετικά με τις ευκαιρίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Δυστυχώς, στην αρχή η Ε.Ε. παρέμεινε σιωπηλή ως προς αυτή την πρόταση. Η σιωπή δεν λύνει προβλήματα. Ομοίως, η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου είχε προτείνει κοινή επεξεργασία αποθεμάτων και κατανομή των εσόδων, έως ότου επιτευχθεί συνολική λύση στο νησί. Εμείς υποστηρίζουμε αυτή την πρόταση. Ενώ κι άλλες χώρες της περιοχής κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί οι δύο πλευρές στο νησί να μην μπορούν να συνεργαστούν; Υπάρχουν πολλά θέματα για τα οποία μπορούμε να συνεργαστούμε και στο Αιγαίο. Ολα είναι για την ειρήνη και την ευημερία των λαών, αλλά και των μελλοντικών μας γενεών.

– Θα ήθελα να εκφράσω ότι η Δημοκρατία της Τουρκίας, η οποία ιδρύθηκε στη βάση της ανοχής και του εναγκαλισμού διαφορετικών πολιτισμών, διατηρεί ουσιαστικά ένα σύστημα που μεταφέρει τόσο τους θεσμούς των βακουφιών όσο και τα δικαιώματα και τη νομοθεσία που τα αφορά στο μέλλον. Το καθεστώς του βακουφιού που ανήκει το Τζαμί Αγιά Σοφιά Κεμπίρ διατηρείται και ισχύει ακόμη και σήμερα. Η ιδιοκτησία της Αγίας Σοφίας, που ανήκει στο Ιδρυμα Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ, με σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, χρησιμοποιείται σύμφωνα με τον σκοπό για τον οποίο αφιερώθηκε. Στην Ιδρυτική Πράξη, που αποτελεί το καταστατικό του Ιδρύματος Αγία Σοφία, το οποίο, όπως κάθε ίδρυμα, έχει το προνόμιο ασυλίας, εγγυάται ότι η δομική ακεραιότητα του Τζαμιού της Αγίας Σοφίας δεν θα ζημιωθεί τόσο υλικά όσο και πνευματικά και ότι οι εικονογραφίες και πάσης φύσεως στοιχεία τέχνης δεν θα μειωθούν και θα προστατευθούν. Προστατεύουμε αυτόν τον διακεκριμένο ναό με μια σχολαστικότητα και σεβασμό που σπάνια παρατηρείται στην ανθρώπινη Ιστορία και δίνουμε τη δυνατότητα σε όλη την ανθρωπότητα να επωφεληθεί υλικά και πνευματικά από αυτό το υπέροχο μνημείο. Οι προσπάθειες υλοποίησης και συντήρησης των τελευταίων 570 ετών είναι απόδειξη της σχολαστικής προσέγγισης του κράτους μας στο θέμα σε κάθε περίοδο της Ιστορίας. Τώρα, ξεκινήσαμε τις μεγαλύτερες, μετά τις εργασίες συντήρησης που πραγματοποιήθηκαν κατά την εποχή του Μιμάρ Σινάν, ολιστικές εργασίες στο Τζαμί Αγιά Σοφιά Κεμπίρ. Το Τζαμί της Αγίας Σοφίας, ως σύμβολο ειρήνης και ανεκτικότητας, θα συνεχίσει να είναι ανοιχτό σε επισκέπτες όλων των θρησκειών και των πεποιθήσεων.

Οσο για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όλα τα ιδιωτικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη χώρα μας κρατικοποιήθηκαν το 1971 με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου μας. Η απόφαση αυτή δεν αφορά μόνο τη Θεολογική Σχολή, αλλά όλα τα ιδιωτικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει επίσημο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο οποίο μπορεί να μεταφερθεί η Θεολογική Σχολή, δεν είχε νομική υπόσταση και οι δραστηριότητές της έχουν σταματήσει. Στην πραγματικότητα, σήμερα η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι δυνατή μόνο ως αποτέλεσμα συνολικών νομοθετικών αλλαγών. Από την άλλη πλευρά, το Πατριαρχείο του Φενέρ, ​​δεν ήταν θετικό για την επανέναρξη της εκπαίδευσης της Σχολής υπό την αιγίδα ενός κρατικού πανεπιστημίου, υπαγόμενου στη νομοθεσία του Συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Αντιτιθέμενοι στη γενοκτονία στη Γάζα, υπερασπιζόμαστε και τις θεμελιώδεις αξίες της δυτικής κοινωνίας. Στη Γάζα παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων όλων των ηλικιών.

– Παρατηρούμε μια σημαντική αύξηση στις μεταναστευτικές κινήσεις σε όλο τον κόσμο λόγω τόσο της πολιτικής αστάθειας όσο και λόγω διαφορετικών ανησυχιών. Δυστυχώς, αυξάνονται επίσης ραγδαία οι εγκληματικές δομές που επωφελούνται από τις αναζητήσεις των ανθρώπων και κερδίζουν σοβαρά εισοδήματα. Οπως λέγαμε πάντα, αυτή η κατάσταση δεν είναι ένα ζήτημα που τα κράτη μπορούν να ξεπεράσουν μόνα τους. Εξάλλου, η παράτυπη μετανάστευση είναι μια κοινή πρόκληση και απαιτεί κοινές προσπάθειες.

Οπως είναι φυσικό, ως χώρα, συνεχίζουμε τις έντονες προσπάθειές μας στον αγώνα μας ενάντια στην παράτυπη μετανάστευση. Είναι σημαντικό η Ε.Ε. να στηρίζει τη χώρα μας σ’ αυτό το θέμα. Ως αποτέλεσμα, είναι απαραίτητο να ληφθούν κοινά μέτρα τα οποία προβλέπουν ίσο καταμερισμό βαρών και ευθυνών για την πρόληψη της μετανάστευσης στην πηγή της. Αυτό δεν πρέπει να το περιορίσουμε μόνο στη συνεργασία Τουρκίας – Ελλάδας ή σε μεταναστευτικά κινήματα στο Αιγαίο· είναι ένας αγώνας εξαιρετικά μεγάλης κλίμακας που απαιτεί τη συμμετοχή ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας. Ημασταν πάντα ανοιχτοί στην ειλικρινή συνεργασία σ’ αυτό το θέμα και συνεχίζουμε να είμαστε. Επιπλέον, το θέμα της μετανάστευσης είναι ένα πρόβλημα που δεν θα εκλείψει από την παγκόσμια ατζέντα ακόμη κι αν τελειώσουν οι πόλεμοι. Μία από τις αρνητικές συνέπειες της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής είναι και η κλιματική μετανάστευση και υπάρχουν προβλέψεις ότι αυτή θα αυξηθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου, απέναντι σ’ αυτό το πρόβλημα πρέπει να παραγάγουμε μόνιμες λύσεις και λειτουργικούς μηχανισμούς. Πρέπει να συλλογιστούμε αυτό το ζήτημα με μια ολιστική προσέγγιση και να συζητήσουμε φόρμουλες που λύνουν προβλήματα.

– Η Τουρκία μπήκε στο ΝΑΤΟ μαζί με την Ελλάδα πριν από 71 χρόνια. Οπως γνωρίζετε, το κριτήριο για να είσαι Δυτικός ή Ευρωπαίος δεν είναι η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Επιπλέον, στο πλαίσιο των σχέσεων με την Ε.Ε., που χρονολογούνται από το 1963, είμαστε μια χώρα που βρίσκεται στην ίδια Τελωνειακή Ενωση και έχει καθεστώς υποψηφιότητας. Στην κατεύθυνση αυτή, η Τουρκία, με τη δημοκρατική της δομή και τις αξίες που υπερασπίζεται, έχει ένα εξαιρετικά ευρύ κοινό έδαφος με τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος πολλών λεγόμενων δυτικών διεθνών οργανισμών και ιδιαίτερα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ημασταν πάντα η φωνή της ευθυδικίας, της δικαιοσύνης και της συνείδησης στις διεθνείς σχέσεις. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη που πορευόμαστε στις διεθνείς εξελίξεις, ο κύριος στόχος μας είναι να βρισκόμαστε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η αντίδραση της Τουρκίας στην αδικία και την απάνθρωπη μεταχείριση που υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός, καθώς και το γεγονός ότι δεν αποφεύγουμε να επικρίνουμε το Ισραήλ για τις ενέργειές του, που παραβιάζουν σαφώς το διεθνές δίκαιο, το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελούν τη φυσική απαίτηση αυτού του στόχου. Λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλές δυτικές χώρες τηρούν όλο και περισσότερο παρόμοιες θέσεις σήμερα, η εκπλήρωση μιας τέτοιας ηθικής υποχρέωσης από την πλευρά της Τουρκίας στο θέμα της Παλαιστίνης δεν μπορεί να θέτει προς αμφισβήτηση το αν «ανήκει στη Δύση» ή όχι. Αντί να συζητάμε για τον προσανατολισμό και τη θέση της Τουρκίας, αυτό που πρέπει να εξετασθεί είναι το γεγονός ότι ορισμένες δυτικές χώρες μπορεί μερικές φορές να αγνοήσουν τις αξίες που υπερασπίζονται σθεναρά. Η σιωπή για τη βαρβαρότητα στη Γάζα είναι το πιο ζωντανό παράδειγμα σε αυτό. Στην πραγματικότητα, αντιτιθέμενοι στη γενοκτονία στη Γάζα υπερασπιζόμαστε και τις θεμελιώδεις αξίες της δυτικής κοινωνίας. Στη Γάζα παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων όλων των ηλικιών, ακόμη και των μωρών που είναι στην κούνια. Σιωπή απέναντι στην κατάφωρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η συστηματική κατάληψη των εδαφών και των κατοικιών των ανθρώπων, η αδιαφορία για τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των ανθρώπων και αφαίρεση του δικαιώματος των Παλαιστινίων να καθορίσουν το μέλλον τους, όλα αυτά πού βρίσκονται στις αξίες του δυτικού πολιτισμού; Είναι συμβατοί με τις δυτικές αξίες οι βομβαρδισμοί σε νοσοκομεία, τα χτυπήματα σε σχολεία, καταυλισμούς προσφύγων, αγορών και οι δολοφονίες αμάχων; Το να λένε στους ανθρώπους στη Γάζα να «πάνε νότια» και να ρίχνουν βόμβες σε όσους κατευθύνθηκαν προς τα εκεί, είναι μια στάση που υιοθετεί η Δύση; Τώρα ρωτάω, η Τουρκία ή οι χώρες που με σκοπιμότητα σιωπούν για όλα αυτά ανήκουν στη Δύση;

Όπως επισημαίνει, γείτονες γεωγραφικά, οικονομικά η αντίθεση Ελλάδας-Τουρκίας είναι πιο έντονη από ποτέ.

Σε ό,τι αφορά τις παγκόσμιες επενδύσεις, λέει η Schroders, πρόκειται για μικρές αγορές – αν και την τελευταία δεκαετία τα βάσανα τα οποία υπομένουν τις έχουν κάνει πολλές φορές πρωτοσέλιδα στον διεθνή οικονομικό Τύπο.

«Η Ελλάδα υπέμεινε τις οδυνηρές συνέπειες μιας κρίσης δημόσιου χρέους που την οδήγησε κοντά στην έξοδο από την ευρωζώνη.

Από την άλλη, η Τουρκία, μια από τις αρχικές “εύθραυστες πέντε”, βρίσκεται σε επιδεινούμενη οικονομική τροχιά για πάνω από πέντε χρόνια».

Σήμερα η Ελλάδα είναι ένα success story οικονομικής ανάκαμψης που στηρίζεται σε μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με μια επείγουσα οικονομική προσαρμογή, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί μια βαθύτερη κρίση.

Σύμφωνα με τη Schroder, τα τελευταία 15 χρόνια ήταν δύσκολα για την ελληνική οικονομία, που την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, την επακόλουθη κρίση δημόσιου χρέους και τη δημοσιονομική λιτότητα.

Το ΑΕΠ επί εξαετία κατέγραψε διαδοχικές πτώσεις (2008-2013), με τη μείωση να ξεπερνά το ένα τρίτο από την κορυφή στο κατώτατο σημείο, με αποτέλεσμα ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ να εκτιναχθεί στο 180% κατά τη διάρκεια της αναφερόμενης περιόδου.

Η Ελλάδα έλαβε τρία πακέτα διάσωσης μεταξύ 2010 και 2015, με υποστήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το Eurogroup και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς επισής και κάποια ελάφρυνση χρέους.

Σύμφωνα με τους όρους των πακέτων διάσωσης, η Ελλάδα έπρεπε να ακολουθήσει ένα σκληρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής.

Ο στόχος ήταν η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους, η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η προώθηση μεταρρυθμίσεων που ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση και ο εκσυγχρονισμός του κυβερνητικού τομέα.

Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής έληξε το 2018 και η σταδιακή ανάκαμψη βρισκόταν σε εξέλιξη πριν χτυπήσει η πανδημία.

Η επανέναρξη της ορθόδοξης χάραξης πολιτικής, μετά την επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία το 2019, υπήρξε σημαντικός πυλώνας στήριξης για μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις.

Πιο πρόσφατα, η παγκόσμια ανάκαμψη που καθοδηγείται από τις υπηρεσίες, ιδίως ο τουρισμός, ήταν επωφελής.

Ενώ η Ελλάδα διέρχεται μια μεγάλη οικονομική κρίση τα τελευταία 15 χρόνια, η εικόνα στην Τουρκία κρύβει σταδιακή επιδείνωση της μακροοικονομικής πολιτικής και αυξανόμενο κίνδυνο κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών.

Η βασική αύξηση του ΑΕΠ δείχνει αυξανόμενες μακροοικονομικές ανισορροπίες, αποδυνάμωση των θεσμών και συνακόλουθη νομισματική αδυναμία.

Ο Πρόεδρος Erdogan είναι γνωστός για την αντισυμβατική πεποίθησή του ότι τα υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό.

Ως αποτέλεσμα η κεντρική τράπεζα διατήρησε τα επιτόκια χαμηλά για να ενισχυθεί η ονομαστική ανάπτυξη.

Ωστόσο, ο πληθωρισμός, που πήρε φωτιά, απέτρεψε τη μακροπρόθεσμη αποταμίευση σε λίρες, ενίσχυσε την πίεση στο νόμισμα και είχε άλλες ανεπιθύμητες συνέπειες.

Για παράδειγμα, ο τουρκικός δείκτης τιμών κατοικιών έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, όπως δείχνει αυτό το επόμενο διάγραμμα.

Αυτό οφείλεται στην απότομη αύξηση της ζήτησης για πραγματικά περιουσιακά στοιχεία ενόψει του υψηλού και αυξανόμενου πληθωρισμού.

Η εισαγωγή προστατευόμενων επιτοκίων καταθέσεων απλώς περιέπλεξε αυτήν την εικόνα. Προηγούμενες προσπάθειες εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής οδήγησαν τελικά σε αλλαγές ηγεσίας στην κεντρική τράπεζα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε στο 80% στα τέλη του περασμένου έτους.

Η Τουρκία είναι μία από τις αναδυόμενες οικονομίες που ονομάζονται «εύθραυστες πέντε» (οι άλλες είναι η Νότια Αφρική, η Βραζιλία, η Ινδονησία και η Ινδία) - ένας όρος που επινοήθηκε το 2013 για να περιγράψει εκείνες τις αναδυόμενες οικονομίες που εξαρτώνται από ξένο κεφάλαιο για να αναπτυχθούν.

Αυτή η εξάρτηση την άφησε επιρρεπή στις ιδιοτροπίες των ξένων επενδυτών και στις ροές κεφαλαίων.

Με μία μόνο εξαίρεση, η Τουρκία καταγράφει έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών κάθε χρόνο από το 2003.

Η χρηματοδότηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών γίνεται όλο και πιο δύσκολη και δαπανηρή λόγω των αυξανόμενων επιτοκίων παγκοσμίως και της μειωμένης διάθεσης για ανάληψη κινδύνων από τους διεθνείς επενδυτές.

Πιο πρόσφατα, η χρηματοδότηση έγινε επίσης πιο αδιαφανής, με τα καθαρά σφάλματα και τις παραλείψεις να αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό.

Ελλάδα: Οι μακροοικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι πλέον πολύ πιο σταθερές, δεδομένου ότι υποστηρίζονται και από την πτώση στις τιμές στην Ενέργεια.

Σημειώνεται πως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να παράσχει στην ελληνική οικονομία 30,5 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2022-2026.

Από αυτά τα 17,77 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και τα 12,73 δισ. ευρώ δάνεια.

Αυτές οι επενδύσεις και οι σχετικές μεταρρυθμίσεις επικεντρώνονται στην επίτευξη πιο βιώσιμης μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, με σημαντική έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.

Στην πραγματικότητα, το 37,5% του σχεδίου είναι αφιερωμένο στην επίτευξη στόχων για το κλίμα, με ένα επιπλέον 23,3% να επικεντρώνεται στην ψηφιακή μετάβαση.

Η Ελλάδα στοχεύει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.

Το προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, που δημοσιεύτηκε νωρίτερα αυτό το έτος και βρίσκεται επί του παρόντος σε διαβούλευση, περιλαμβάνει σημαντική αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα.

EN

Ο τουρισμός παραμένει σημαντικός μοχλός της αύξησης του ΑΕΠ και εκτιμάται ότι συμβάλλει άμεσα στο 20% του ΑΕΠ.

Περίπου το 25% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στον τουρισμό.

Αυτό είναι κυκλικό, αλλά οι προοπτικές για φέτος συνεχίζουν να είναι ενθαρρυντικές, με τη χώρα να παίρνει μερίδιο αγοράς από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Επίσης, προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,6% το 2023.

Η Ελλάδα βγήκε από τη δημοσιονομική επιτήρηση της ΕΕ πέρυσι, σε ισχύ για 12 χρόνια ως μέρος των συμφωνιών διάσωσης.

Η κίνηση παρείχε στην κυβέρνηση μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις δαπάνες του προϋπολογισμού.

Ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος (προτού συμπεριληφθούν οι τόκοι) έχει πέσει και η δημοσιονομική πολιτική ενδέχεται να χαλαρώσει.

Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ παραμένει αυξημένος, έχοντας εκτοξευθεί στο 206% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά έχει πλέον μειωθεί σε περίπου 170%.

Βασικό όμως για την Ελλάδα είναι ότι η μέση διάρκεια του δημόσιου χρέους είναι 17,5 χρόνια, με το μεγαλύτερο χρέος της να μην αποπληρώνεται μέχρι το 2070.

Εν τω μεταξύ, το 99% του δημόσιου χρέους είναι σταθερού επιτοκίου, με μέσο κόστος 1,5%.

Σε ό,τι αφορά την πολιτική σκηνή, είναι πολύ πιθανό η Νέα Δημοκρατία να διατηρήσει την εξουσία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο των εκλογών στις 25 Ιουνίου, και έτσι να διασφαλιστεί η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.

Αυτό το γεγονός από μόνο του, λέει η Schroders, αποτελεί εχέγγυο για την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, σε ό,τι αφορά το ελληνικό αξιόχρεο.

Επίσης, αυτό το αποτέλεσμα θα επαναφέρει την Ελλάδα στο ραντάρ μεγάλων, μακροπρόθεσμων θεσμικών επενδυτών, γεγονός το οποίο θα επιτρέψει φθηνότερη και πιο σταθερή χρηματοδότηση για μελλοντικές επενδύσεις.

Τουρκία: Στην ασιατική χώρα, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη εξαρτώνται από τον αυξανόμενο πληθυσμό.

Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες προσφέρουν επίσης μια μακροπρόθεσμη ευκαιρία ανάπτυξης, μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες για εξαγωγές.

Σε μεσοπρόθεσμη βάση, ωστόσο, «η Τουρκία αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις και αναμένουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει κάτω από την τάση για τα επόμενα δύο περίπου χρόνια».

Η ανάπτυξη του ΑΕΠ προβλέπεται στο 1,9% φέτος, εν μέρει λόγω της ανοικοδόμησης που θα υπάρξει μετά τον μεγάλο σεισμό στις αρχές του έτους και των προεκλογικών δαπανών.

Ωστόσο, το υψηλό επίπεδο χρέους σε ξένο νόμισμα στον τομέα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των τραπεζών, θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί.

Αν και έχει υποχωρήσει τους τελευταίους μήνες, ο πληθωρισμός παραμένει αμετάβλητος, με το ονομαστικό επιτόκιο κοντά στο 40%.

Ο επίσημος στόχος για τον πληθωρισμό είναι 5%+/-2%.

Το βασικό επιτόκιο νομισματικής πολιτικής βρίσκεται τώρα στο 15%, έχοντας αυξηθεί από 8,5% αυτή την εβδομάδα υπό την ηγεσία της νέας διοικήτριας της κεντρικής τράπεζας.

Ωστόσο, η αλλαγή πολιτικής απογοήτευσε ακόμη και τις προσδοκίες και πιθανότατα θα χρειαστούν περαιτέρω αυξήσεις για να επιστρέψει ο πληθωρισμός ακόμη και πλησίον του στόχου.

Αν και μια επιστροφή σε πιο ορθόδοξη πολιτική θα ήταν ευπρόσδεκτη, η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας έχει τεθεί σε κίνδυνο τα τελευταία χρόνια και η αξιοπιστία θα χρειαστεί χρόνο για να αποκατασταθεί.

Από τις εκλογές και μετά, οι αρχές επέτρεψαν την υποτίμηση της λίρας.

Αυτό ήταν σχεδόν αναπόφευκτο καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι κοντά στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια, που είναι ένα ιστορικό χαμηλό.

Μια αναμενόμενη τουριστική περίοδος ρεκόρ, με εισροές δολαρίων ΗΠΑ έως και 40 δισεκατομμύρια δολάρια θα πρέπει να είναι υποστηρικτική σε βραχυπρόθεσμη βάση.

Μαζί με ορισμένες προσπάθειες βελτίωσης της πολιτικής, αυτό θα εξοικονομήσει χρόνο στην οικονομία και θα αποτρέψει μια κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.

Αλλά υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά για να διανυθεί.

Η Ελλάδα και η Τουρκία διεξήγαγαν βουλευτικές εκλογές τον Μάιο, με τα αποτελέσματα ευνοϊκά για τα μέχρι πρότινος κυβερνώντα κόμματα.

Στην Ελλάδα, το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας τα πήγε πολύ καλύτερα στον πρώτο γύρο από ό,τι περίμεναν οι περισσότερες δημοσκοπήσεις, με διψήφιο προβάδισμα έναντι του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Το κόμμα ήταν κοντά στην επίτευξη απόλυτης πλειοψηφίας και θα μπορούσε να επιδιώξει να κυβερνήσει σε συνασπισμό.

Ωστόσο, μετά την ισχυρή εμφάνιση του πρώτου γύρου, η Νέα Δημοκρατία προτίμησε να περάσει σε δεύτερο γύρο, καθώς στο νικητήριο κόμμα θα χορηγηθούν έως και 50 έδρες μπόνους.

Εάν διατηρηθούν τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, θα κερδίσει την αυτοδυναμία.

Ως αποτέλεσμα, η πολιτική δυναμική στην Ελλάδα θα παραμείνει υποστηρικτική σε ό,τι αφορά τη μεταρρυθμιστική ατζέντα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό το αποτέλεσμα έγινε δεκτό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Από την άλλη, η Τουρκία διεξήγαγε τόσο βουλευτικές όσο και προεδρικές εκλογές τον Μάιο.

Ο κυβερνών συνασπισμός AK party, εξασφάλισε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Erdogan επανεξελέγη για άλλη μια πενταετή θητεία στον προεδρικό θώκο.

Στα χαρτιά, αυτά τα αποτελέσματα δεν συνεπάγεται καμία αλλαγή στην τροχιά για την πολιτική και την οικονομία.

Ωστόσο, μετά τις εκλογές, ο Πρόεδρος Erdogan διόρισε έναν αξιόπιστο υπουργό Οικονομικών, τον Μehmet Simskek, και διοικήτρια της κεντρικής τράπεζας τη Hafize Gaye Erkan.

«Όπως σημειώσαμε παραπάνω, αλλά αξίζει να επαναλάβουμε, μια επιστροφή στην αξιόπιστη χάραξη πολιτικής στην Τουρκία θα ήταν ευπρόσδεκτη - αν και υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός ως προς το πόσο θα διαρκέσει αυτό».

Οι προηγούμενες προσπάθειες να ενσταλάξουν πιο παραδοσιακές πολιτικές προσεγγίσεις εγκαταλείφθηκαν μόλις η οικονομική δραστηριότητα άρχισε να επιβραδύνεται.

Δεδομένου ότι οι δημοτικές εκλογές αναμένονται το 2024, ενδέχεται να υπάρξει πίεση για αλλαγή πορείας για άλλη μια φορά.

Επιπλέον, το εύρος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η οικονομική ομάδα είναι πιο σοβαρή από ό,τι στο παρελθόν.

Στη συνδυασμένη βάση της βαθμολογίας z και σε σχέση με τον δικό τους ιστορικό μέσο όρο, είναι συνολικά φθηνές και για τις δύο αγορές, σύμφωνα με τους αναλυτές.

Αυτό ο δείκτηςενσωματώνει τα προθεσμιακά κέρδη των 12 μηνών (PE), τoν δείκτη Price to Βοοκ και τη μερισματική απόδοση.

Παρόλο που η Ελλάδα μπορεί να μην φαίνεται τόσο ελκυστική σε σχέση με άλλες αναδυόμενες αγορές βάσει του δείκτη z-score, προσφέρει σταθερή και βασισμένη στις μεταρρυθμίσεις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης σε σχέση με άλλες αγορές με πολύ χαμηλότερο προφίλ κινδύνου από ό,τι έχει προσφέρει ιστορικά.

Ενώ οι αποτιμήσεις μπορεί να φαίνονται αρκετά φθηνές και στις δύο αγορές, το νόμισμα αποτελεί βασικό μέλημα για επενδύσεις στην Τουρκία.

Δεδομένων των μακροοικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, η λίρα είναι πιθανό να παραμείνει υπό πίεση σε βραχυπρόθεσμη βάση.

Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τη συναλλαγματική ισοτιμία της τουρκικής λίρας ανά δολάριο ΗΠΑ και δείχνει πώς η νομισματική πίεση έχει διαβρώσει τις αποδόσεις προϊόντος του χρόνου, ειδικά τα τελευταία χρόνια.

Οι αντιλήψεις για τους κινδύνους για την Ελλάδα έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Η πιο ελεγχόμενη δημοσιονομική πολιτική, στον απόηχο των μακροπρόθεσμων προγραμμάτων διάσωσης, ήταν θετική.

Η επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας το 2019 προσέφερε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην οικονομική βιωσιμότητα.

Ως αποτέλεσμα, το κόστος ασφάλισης του ελληνικού χρέους έχει μειωθεί και είναι πλέον χαμηλότερο από αυτό της Ιταλίας.

Αντίθετα, το κόστος ασφάλισης του τουρκικού χρέους έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια.

Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει αυτό, μετρούμενο βάσει του default swap spread στο πενταετές κρατικό ομόλογο.

EN

Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι απρόσβλητη στην επιδείνωση των παγκόσμιων μακροοικονομικών προοπτικών, δεδομένου του υψηλού δείκτη χρέους προς ΑΕΠ.

Ως εκ τούτου, τυχόν επιδείνωση των εξωτερικών συνθηκών και πιθανή απότομη άνοδος των παγκόσμιων ρυθμών, θα έχουν επιπτώσεις στον Τουρισμό και την ανάπτυξη.

Ένα αιφνιδιαστικό εκλογικό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου, το οποίο δεν περιμένουμε, θα μπορούσε επίσης να αλλάξει τη δυναμική όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις.

Στην Τουρκία, οι κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί – ειδικά για νόμισμα.

Μια άνοδος των τιμών της ενέργειας θα μπορούσε να προσθέσει πίεση στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αυξάνοντας την πίεση χρηματοδότησης.

Η χρηματοδότηση των τρεχουσών συναλλαγών και η μετατροπή του χρέους βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο του διεθνούς επενδυτικού κλίματος, όπως επίσης και η πρόοδος των εγχώριων μεταρρυθμίσεων.

Εάν η χάραξη πολιτικής απογοητεύσει, κάτι που δεν θα βοηθήσει η σημερινή αύξηση των επιτοκίων, θα επιδεινώσει αυτά τα ζητήματα.

«Συνεχίζουμε να ευνοούμε την Ελλάδα. Είναι πολύ πιθανό η Νέα Δημοκρατία να διατηρήσει την εξουσία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο των εκλογών, διασφαλίζοντας έτσι την εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.

Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ δρόμο ακόμη για να φτάσει στην πλήρη ανάκαμψη.

Οι προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη είναι ισχυρές, με υποστήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, και οι αποτιμήσεις για την αγορά συνολικά παραμένουν ελκυστικές.

Απεναντίας, διατηρούμε αρνητική άποψη για τις τουρκικές μετοχές.

Εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές ανισορροπίες στην οικονομία και ο συναλλαγματικός κίνδυνος είναι συνεχής.

Ο διορισμός νέου υπουργού Οικονομικών και επικεφαλής κεντρικής τράπεζας φέρνει εμπειρία και μια αναμενόμενη πιο ορθόδοξη προσέγγιση στη χάραξη πολιτικής.

Ωστόσο, η έλλειψη κυβερνητικής αξιοπιστίας, μετά από μια σειρά ανατροπών πολιτικής τα τελευταία χρόνια, σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνουμε επιφυλακτικοί.

Ως εκ τούτου, εάν υπάρξει μακροοικονομική σταθερότητα, η Τουρκία προσφέρει μια σειρά από πιθανές ευκαιρίες για επενδύσεις στο χρηματιστήριο.

Άλλωστε, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από ενδιαφέρουσες εταιρείες με ισχυρές ομάδες διαχείρισης για επενδύσεις.

Ενώ λαμβάνονται αρχικά μέτρα στην Τουρκία για την προσαρμογή της πολιτικής και τη μετακίνηση της οικονομίας σε μια πιο βιώσιμη βάση, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι.

Στο μεταξύ, οι αγορές θα αμφισβητήσουν τη μακροζωία αυτής της δέσμευσης.

Σε όλο το Αιγαίο, οι προοπτικές είναι οι καλύτερες των τελευταίων 15 ετών» καταλήγει η Schroders.

Πηγή bankingnews

Αναλυτικότερα, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, μιλώντας στο CNN Turk, είπε πως, εν μέσω της συγκεκριμένης περιόδου, «είναι ατυχές να βγαίνει κάποιος από εκεί και να κάνει τέτοιες δηλώσεις, για τον Πόντο...τότε κι εμείς θα πούμε άλλα, τι έκαναν στην Ανατολία, τις σφαγές του 1919-1922, τη σφαγή της Τριπολιτσάς...αυτό που προτείνουμε είναι να μην μπαίνουμε σε τέτοια θέματα...ας αφήσουμε τους ιστορικούς να ασχολούνται, εμείς προτείνουμε τον αμοιβαίο διάλογο».

Ο Τούρκος υπουργός, μιλώντας στο NTV, είπε ωστόσο πως αναμένει μετά τις εκλογές ο διάλογος να «αυξηθεί και να αναπτυχθεί», προσθέτοντας πάντως πως «στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα ειρηνικό περιβάλλον στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, ας μοιραστούμε τον πλούτο εδώ με δίκαιο τρόπο...ποτέ δεν αφήσαμε να παραβιαστούν τα δικαιώματά μας και ποτέ δεν θα αφήσουμε να παραβιαστούν...μην το εκλάβετε αυτό ως απειλή».

Σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο TV 100 δήλωσε πως "στο Αιγαίο υπάρχουν νησίδες και νησιά που δεν έχει καθοριστεί η κυριαρχία τους. Εμείς δικαίως λέμε πως μας ανήκουν και οι Έλληνες λένε πως τους ανήκουν. Μετά προκύπτουν εντάσεις".

Μάλιστα, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις σημερινές δηλώσεις της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, και του υπουργού Άμυνας, Νίκου Παναγιωτόπουλου, για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, τονίζοντας ότι "δεν είναι δική τους δουλειά" και τέτοιου είδους τοποθετήσεις προκαλούν "σκαμπανεβάσματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις".

"Η πρόεδρος της Ελλάδας και ο Υπουργός Άμυνάς τους, σήμερα πήγαν και έκαναν δήλωσης για τη δήθεν Γενοκτονία λες και έχουν τέτοια υποχρέωση", πρόσθεσε.

"Υπήρξε κρίση Ιμίων; Υπήρξε. Τότε, οι κυβερνήσεις είπαν "ας ξεκινήσουμε διερευνητικές συνομιλίες”. Κι εμείς τις συνεχίσαμε. Επειδή ήταν ένα θετικό βήμα. Συζητάμε το πώς να λύσουμε αυτά τα προβλήματα. Αλλά τώρα, όταν απαιτείς εναέριο χώρο 10 μιλίων πάνω από χωρικά ύδατα 6 μιλίων και το αεροσκάφος μας εισέρχεται σε αυτόν τον εναέριο χώρο, σε αυτά τα 4 μίλια, που διεκδικούν, αλλά δεν είναι δικά τους, αυτό αντίκειται στο διεθνές δίκαιο. Και τότε αρχίζουν και λένε "τον παραβιάσατε”.

Ομοίως, υπάρχουν νησάκια και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν είναι σαφής, μιλάω για τις συνθήκες της Λωζάνης το ’23 και των Παρισίων το ‘47, των οποίων η κυριαρχία δεν καθορίζεται με σαφήνεια από τις συμφωνίες. Εμείς λέμε δικαίως ότι "είναι δικές μας”. Η Ελλάδα λέει επίσης ότι είναι "δικές μας” και τότε ξεσπάει ένταση", είπε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών.

Και συνέχισε: "Πέρυσι, όπως γνωρίζετε, στις 14 Μαρτίου, ο πρόεδρός μας είχε ένα γεύμα με τον Μητσοτάκη στην Κωνσταντινούπολη και μετά από αυτό το γεύμα είπε: "Ας ενισχύσουμε το διάλογο μεταξύ μας, ας μην εμπλέκουμε άλλες χώρες ανάμεσά μας”, δηλαδή ας προσπαθήσουμε να λύσουμε τα προβλήματά μας σε διμερές επίπεδο, είτε να γίνει αυτό με διπλωματία, είτε με διαπραγματεύσεις, είτε μέσω δικαστηρίου. Μιλάω για πέρυσι. Αλλά όταν ο Μητσοτάκης πήγε στην Ουάσινγκτον και άσκησε πιέσεις εναντίον για τα F-16 μας, ο πρόεδρός μας -αναπόφευκτα- θύμωσε.

Τώρα, με το σεισμό, έχουμε εισέλθει και πάλι σε μια περίοδο εξομάλυνσης. Την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε, τους είπαμε ότι μια εβδομάδα μετά από εμάς έχετε εκλογές. Αφού τελειώσουν οι εκλογές, ας συζητήσουμε πώς θα λύσουμε αυτά τα θέματα σε ένα πιο ειλικρινές περιβάλλον. Με άλλα λόγια, καταλήξαμε σε μια συμφωνία. Αλλά αύριο όλο και κάτι άλλο συμβαίνει, ξεσπά ένταση… Να σήμερα πάλι, λες και είναι δική τους δουλειά να ασχολούνται, και η πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο υπουργός Άμυνας έκαναν δηλώσεις για τη λεγόμενη ‘γενοκτονία’. Ο υπουργός Άμυνάς τους επισκέφθηκε πρόσφατα την Τουρκία. Δηλ., μπορεί να υπάρχουν σκαμπανεβάσματα στις σχέσεις. Όσο δεν λύνονται αυτά τα προβλήματα με την Ελλάδα, άλλοτε θα τρωγόμαστε, όπως το θέτετε, σαν τους παπάδες και άλλοτε θα υπάρχει μια πιο θετική ατμόσφαιρα"...

Όπως μεταδίδει από την Κωνσταντινούπολη ο ανταποκριτής του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, πριν από λίγους μήνες ο Κιλιτσντάρογλου έχει δηλώσει ότι "τα νησιά είναι υπό κατοχή. Ερντογάν, πήγαινε να τα πάρεις όπως ο Ετζεβίτ στην Κύπρο".

Ο Κιλιτσντάρογλου είχε δηλώσει τον περασμένο Σεπτέμβριο: "Εμείς δεν είμαστε σαν κι αυτούς που λένε 'έρχομαι, θα έρθω, θα έρθω ξημερώματα'. Τι έκανε όμως ο Ετζεβίτ; Ο στρατός πήγε και έκανε την απόβαση, ως πρωθυπουργός πήγε στο γραφείο του και ανακοίνωσε 'ο στρατός μας τώρα είναι στην Κύπρο' και τελείωσε. Τελείωσε.

Εκείνα τα νησιά είναι υπό κατοχή. Γίνεται η κατάληψή τους, το είπα συνέχεια όλα αυτά γίνονται ενάντια στη Συνθήκη της Λωζάνης. Όλα αυτά τα νησιά. Δεν είπαν τίποτα. Τώρα όμως που η οικονομία είναι χάλια, ο κόσμος είναι εξαθλιωμένος. Λέει συνέχεια 'θα έρθω μια νύχτα', 'θα έρθω ξημερώματα'. Τι θέλεις δηλαδή να σου στείλουν πρόσκληση 'παρακαλώ ελάτε'. Aν έχει θάρρος, αν έχεις δύναμη, πηγαίνεις!".

Ο υποψήφιος πρόεδρος της Τουρκίας με τη σημαία της αντιπολίτευσης έχει απειλήσει με εισβολή και έχει στοχοποιήσει τα ελληνικά νησιά.

Ο Κιλιτσντάρογλου είχε δηλώσει: "H Eλλάδα κατέλαβε 18 νησιά στο Αιγαίο. Το λέω πάντα. Φίλε μου απαντάς σε ό,τι λέω. Πες έστω μια πρόταση γι' αυτά τα 18 νησιά. Ο υπουργός Άμυνας της Ελλάδας μου απάντησε και είπε 'μολών λαβέ'!. Το 2019 θα έρθω και θα πάρω όλα εκείνα τα νησιά!!". 

Σε άλλες δηλώσεις του είχε αναφέρει: "Θα αλλάξει η κυβέρνηση, να αναλάβουμε εμείς. Οι Έλληνες και οι ελληνικές κυβερνήσεις ξέρουν πως έχουμε καταγωγή απο τις 'εθνικές δυνάμεις'. Ξέρουν καλά ποια είναι η παράδοση μας και πώς προστατεύουμε τα συμφέροντα της χώρας μας. Εκείνοι ξέρουν καλά ποιοι είναι οι Ετζεβίτ και ο Ερμπακάν. Τώρα ας μιλάνε, όταν θα αναλάβουμε την κυβέρνηση εμείς, θα τους δείξουμε το τι θα συμβεί με τα όπλα που βρισκονται σε εκείνα τα νησιά".

Η Ακσενέρ δήλωσε: "Eγώ επειδή στοχεύω τη νίκη, να πούμε μια αλήθεια. Η δημοτικότητα των δυο δημάρχων μας είναι μεγαλύτερη από την δική μου. Ας μην συγκρίνουμε με άλλον, με μένα!  Άρα πρέπει να βοηθήσουν στην εκστρατεία. Όμως άλλο είναι να βοηθούν ως δἠμαρχοι, κι άλλο είναι να δείξουν πως θα αναλάβουν ευθύνες μετά την εκστρατεία και μετά τις εκλογές και συμφωνήσαμε σε αυτό".

Ο Μπαχτσελί δήλωσε: "Αυτός που σε 'πουλάει', σε προδίδει, θα το ξανακάνει. Θα σε προδώσει, θα σε ξαναπροδώσει. Για εμάς δεν υπάρχει κάποια περιοχή που λέγεται  Άμεντ (Ντιγιαρμπακίρ). Ούτε κάποια ποδοσφαιρική ομάδα που λέγεται Άμεντσπορ. Γι' αυτό και χαιρετώ τους οπαδούς της Μπούρσασπορ και τους συγχαίρω για την εθνική τους στάση".

"Εάν το σχέδιό μας για τον εκσυγχρονισμό των F-16 αποτύχει και η Ελλάδα υλοποιήσει τον δικό της σχεδιασμό, το 2025 η Αθήνα θα έχει το πάνω χέρι στα μαχητικά", σημείωσε ο στρατηγός εν αποστρατεία της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας Αμπιντίν Ουνάλ. "Ως εκ τούτου, το πρόγραμμά μας για την προμήθεια 40 αεροσκαφών F-16 Viper και τον εκσυγχρονισμό έως και 80 F-16 είναι ζωτικής σημασίας".

Η Τουρκία ελπίζει ότι οι ΗΠΑ θα εγκρίνουν μια συμφωνία ύψους 20 δισ. δολαρίων που η ίδια ζήτησε τον Οκτώβριο του 2021 για την προμήθεια 40 νέων F-16 Block 70 Viper και 79 κιτ εκσυγχρονισμού για την αναβάθμιση των γερασμένων F-16 του στόλου της. Ωστόσο, το Κογκρέσο δεν την έχει ακόμη εγκρίνει και ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ παραμένει ανένδοτος ότι θα μπλοκάρει επ' αόριστον τη συμφωνία, εκτός εάν ο Ταγίπ Ερντογάν αλλάξει ριζικά την πολιτική του.

Επιπλέον, ακόμη και αν η πώληση εγκριθεί ομόφωνα αύριο, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η Τουρκία θα πρέπει να περιμένει αρκετό καιρό μέχρι να παραλάβει τα νέα της Viper, λόγω της καθυστέρησης στην παραγωγή που προκλήθηκε από την τεράστια ζήτηση για τα F-16.

Απεναντίας ο Μενέντεζ τάσσεται υπέρ της πώλησης μαχητικών stealth 5ης γενιάς F-35 Lightning II στην Ελλάδα. Η Αθήνα θέλει τουλάχιστον 20 τέτοια αεροσκάφη.

Η πρόβλεψη του Ουνάλ ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει το πάνω χέρι στους αιθέρες από το 2025 είναι ενδιαφέρουσα. Η Αθήνα αναμένει να παραλάβει τα τελευταία από τα 24 γαλλικά μαχητικά 4-5ης γενιάς Rafale μέχρι τον Ιανουάριο του 2025.

Στις 12 Σεπτεμβρίου, η Αθήνα παρέλαβε το πρώτο από τα 83 F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, τα οποία η Lockheed Martin αναβαθμίζει στα πρότυπα των τελευταίων Block 72. Αναμένει ότι όλα αυτά τα αεροσκάφη θα έχουν αναβαθμιστεί πλήρως μέχρι τις 30 Ιουνίου 2027. Μέχρι τότε, η ελληνική Πολεμική Αεροπορία θα διαθέτει τον πιο προηγμένο στόλο F-16 στην Ευρώπη.

Η Ελλάδα πιθανότατα δεν θα παραλάβει F-35 μέχρι τουλάχιστον το δεύτερο μισό αυτής της δεκαετίας. Από την άλλη, εάν η Αθήνα επιλέξει κάποια μεταχειρισμένα αεροσκάφη 5ης γενιάς, θα μπορούσε να αρχίσει να τα παραλαμβάνει πιο σύντομα. Κάλλιστα μπορεί να το κάνει. Εξάλλου, 12 από τα Rafale που έχει αγοράσει υπηρετούσαν στη γαλλική Πολεμική Αεροπορία.

Όλα αυτά τα αεροσκάφη είναι πιο προηγμένα από τα 270 F-16 με παραλλαγές Block 30/40/50 που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του τουρκικού στόλου μαχητικών. Και ενώ η Τουρκία θα διατηρήσει σίγουρα το ποσοτικό πλεονέκτημα, η Ελλάδα θα αποκτήσει γρήγορα το ποιοτικό αβαντάζ.

Στον δείκτη Global Firepower (GFI) για το 2023, Ελλάδα και Τουρκία φιγουράρουν μεταξύ των επικίνδυνων σημείων ανάφλεξης στον κόσμο, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένης της κλιμακούμενης έντασης μεταξύ τους. Η Τουρκία παρουσιάζεται ισχυρότερη από την Ελλάδα σε κάθε κατηγορία, συμπεριλαμβανομένης της αεροπορικής ισχύος. Αν και η σειρά είναι απίθανο να αλλάξει σύντομα, η Αθήνα μπορεί να αποκτήσει ένα ξεκάθαρο ποιοτικό πλεονέκτημα με τις προμήθειες μαχητικών που αναφέραμε.

Σχολιάζοντας το πόσο απαρατήρητο περνά το F-35, ο Ουνάλ σημείωσε ότι "το μαχητικό με βλέπει πολύ πριν το δω εγώ".

Αν και σημείωσε ότι αυτό οπωσδήποτε "του δίνει υπεροχή σε επιχειρησιακό επίπεδο", εντούτοις εκτίμησε πως "εκτός από αυτό το χαρακτηριστικό, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπερέχει ξεκάθαρα σε άλλη κατηγορία".

Τόνισε ακόμη ότι δεν πρέπει να υποτιμάται η ικανότητα της Τουρκίας να προχωρήσει –αυτόνομα– σε εκσυγχρονισμό των F-16 της και πρότεινε "να βασιστεί (σ.σ.: η Άγκυρα) και στις δικές της δυνατότητες".

Το "σχέδιο Οζγκιούρ" της Τουρκίας –για εκσυγχρονισμό της Πολεμικής της Αεροπορίας– στοχεύει ακριβώς σε αυτό. Το έργο περιλαμβάνει νέα αεροηλεκτρονικά συστήματα, δομικές βελτιώσεις και ένα ραντάρ Ενεργητικής Ηλεκτρονικής Σάρωσης (AESA) τουρκικής παραγωγής που έπειτα θα τοποθετηθεί στα F-16 Block 30, το μόνο μοντέλο για το οποίο η Τουρκία έχει τον αρχικό κώδικα και τα παλαιότερα μοντέλα στο οπλοστάσιό της. Η Τουρκία σχεδιάζει να εγκαταστήσει τα ραντάρ AESA σε 36 από αυτά τα αεροσκάφη.

Αν και η Τουρκία μπορεί να αναβαθμίσει με ίδιες δυνάμεις πολλά από τα F-16 της, ο στόλος των μαχητικών της –αν και μεγαλύτερος αριθμητικά– φαίνεται πως θα είναι κατώτερος τεχνολογικά από τον ελληνικό στο εγγύς μέλλον

πηγή: Forbes

άρθρο: του Paul Iddon

Η κυβέρνηση Μπάιντεν ελπίζει να κερδίσει την έγκριση από το Κογκρέσο για τις πωλήσει μαχητικών σε Ελλάδα και Τουρκία, σύμφωνα με τη WSJ, η οποία αν συμβεί θα είναι μια από τις μεγαλύτερες ξένες πωλήσεις όπλων τα τελευταία χρόνια.

«Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ελπίζει ότι με την έγκριση της τουρκικής συμφωνίας για τα F-16, η Άγκυρα θα εγκαταλείψει τις αντιρρήσεις της για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία έχει εμποδίσει την είσοδο και των δύο χωρών, απαιτώντας να διακόψουν τους δεσμούς τους με διάφορες κουρδικές ομάδες. Επιπλέον, Αμερικάνοι αξιωματούχοι είπαν ότι η έγκριση της πώλησης από το Κογκρέσο ”εξαρτάται από τη συναίνεση της Τουρκίας” για αυτό το θέμα.

Η Τουρκία ζήτησε για πρώτη φορά να αγοράσει 40 ολοκαίνουργια αεροσκάφη F-16 Block 70 και 79 κιτ εκσυγχρονισμού για τα παλαιότερα F-16 της τον Οκτώβριο του 2021 σε μια συμφωνία αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Επέλεξε περισσότερα F-16 δεδομένου ότι είχε αφαιρεθεί από το πρόγραμμα F-35 Joint Strike Fighter το 2019 και απαγορεύτηκε να αγοράσει οποιοδήποτε τζετ αφού παρέλαβε πυραυλικά συστήματα αεράμυνας S-400 που αγόρασε από τη Ρωσία. Η Άγκυρα είχε σχέδια να αγοράσει έως και 100 F-35 για την αεροπορία της.

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα επιθυμούσε να αγοράσει από 20 έως 40 F-35. Η Ουάσιγκτον πιθανότατα θα εγκρίνει οποιοδήποτε αίτημα της Αθήνας για αυτά τα προηγμένα αεροσκάφη. Δεν μπορεί, ωστόσο, να ειπωθεί το ίδιο για το τουρκικό αίτημα για F-16», τονίζει αρχικά ο Ιντον στο δημοσίευμα του Forbes, πριν αναφερθεί στις αντιρρήσεις του γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ για την πώληση νέων αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία.

«Ο Μενέντεζ έχει ευρύτερες αντιρρήσεις για την πώληση οποιουδήποτε αμερικανικού όπλου στην Τουρκία, εξαιτίας της καταστολής των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των κομμάτων της αντιπολίτευσης στη χώρα από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τις συναλλαγές του με τη Ρωσία. Κατά συνέπεια, μπορεί να μην δώσει την έγκρισή του, ακόμη και αν η Τουρκία συμφωνήσει για την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδία και της Φινλανδίας ως αντάλλαγμα».

«To πάνω χέρι η ελληνική πολεμική αεροπορία έναντι της τουρκικής»

Σύμφωνα με τον Ιντον: «Η ελληνική απόκτηση F-35, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη προμήθεια δεκάδων μαχητικών Dassault Rafale F3R 4,5 γενιάς από τη Γαλλία και την αναβάθμιση του μεγαλύτερου μέρους του στόλου της των F-16 στην πιο προηγμένη διαμόρφωση Block 72 – θα δώσει στην ελληνική πολεμική αεροπορία ένα τεχνολογικό πλεονέκτημα έναντι του πολύ μεγαλύτερου τουρκικού στόλου. Αυτό θα παραμείνει αναλλοίωτο ακόμα κι αν η Τουρκία εξασφαλίσει την συμφωνία για τα F-16».

«Το περιεχόμενο της έκθεσης της WSJ είναι, αρχικά, πολύ σημαντικό γιατί λειτουργεί ως ένδειξη ότι η Ελλάδα θα μπορούσε αναμφισβήτητα να απολαύσει ένα ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα μακροπρόθεσμα», δήλωσε στον Ιντον ο Γιώργος Τζογόπουλος, ανώτερος συνεργάτης στο Centre International de Formation Européenne (CIFE).

«Πριν από μερικά χρόνια, θα ήταν αδιανόητο να οραματιστούμε μια κατάσταση όπου οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να πουλήσουν πιο προηγμένα οπλικά συστήματα (κάθε είδους) στην Ελλάδα - και όχι στην Τουρκία».

«Το γεγονός ότι τώρα αναλύουμε την πιθανή πώληση F-35 στην Ελλάδα και F-16 στην Τουρκία σκιαγραφεί τη νέα, άνευ προηγουμένου τάση που δείχνει ορισμένες προσαρμοστικές προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο».

Ο Τζογόπουλος πιστεύει ότι η πιθανή πώληση F-16 στην Τουρκία «θα πρέπει να ενταχθεί στο ευρύτερο πλαίσιο και να μην συζητηθεί μεμονωμένα».

«Αυτό που έχει σημασία είναι ποια χώρα θα μπορούσε να διατηρήσει ένα ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα μακροπρόθεσμα, μια συζήτηση που υπερβαίνει τις συζητημένες πωλήσεις F-16 και F-35», είπε. «Αυτό είναι το βασικό ερώτημα και όχι αν συνεχίζεται η αμερικανοτουρκική στρατιωτική συνεργασία».

«Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία ως σύμμαχο, αλλά βαθμονομούν τις στρατηγικές τους αποφάσεις με βάση τις νέες πραγματικότητες», είπε. ”Ακόμα κι έτσι, τα μέλη του Κογκρέσου (συγκεκριμένα ο γερουσιαστής Mενέντεζ) παραμένουν δύσπιστα για τα τουρκικά κίνητρα. Μια πιθανή πώληση F-16 (και άλλων όπλων στο μέλλον) δεν θα σηματοδοτήσει το τέλος των περίπλοκων διαδικασιών».

Ο Τζογόπουλος κατέληξε σημειώνοντας ότι οι «διαπραγματευτικές τακτικές» της Τουρκίας ξεπερνούν την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

«Το πραγματικό πρόβλημα για τις ΗΠΑ είναι πώς θα διαμορφώσουν πολιτικές που δεν θα επιτρέψουν στην Άγκυρα να επιμείνει στην ίδια μεθοδολογία στις διαπραγματεύσεις, ειδικά εντός της Συμμαχίας», είπε. «Μια αρχική επιτυχία θα παρακινήσει την τουρκική κυβέρνηση να ζητά συνεχώς ανταλλάγματα».

«Είναι ευθύνη της Ουάσιγκτον να εξασφαλίσει τόσο τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ όσο και τον εξορθολογισμό της τουρκικής συμπεριφοράς, για παράδειγμα, τις καθημερινές απειλές εναντίον ενός άλλου κράτους μέλους του ΝΑΤΟ, της Ελλάδας».

Ο Σουλεϊμάν Οζερέν, καθηγητής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο και ανώτερος συνεργάτης στο Orion Policy Institute, επεσήμανε ότι η υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν για την πώληση F-16 στην Τουρκία ήταν ήδη στην ημερήσια διάταξη πριν ξεκινήσει ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2022.

«Προσθέτοντας τον όρο της συναίνεσης της Τουρκίας για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, η κυβέρνηση Μπάιντεν στοχεύει να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην Άγκυρα και, με αυτόν τον τρόπο, να προβάλει ένα πιο πειστικό επιχείρημα ενώπιον του Κογκρέσου», είπε στον Ιντον. «Η κυβέρνηση επιδιώκει να γλυκάνει τη συμφωνία συμπεριλαμβάνοντας την πώληση F-35 στην Ελλάδα για να ξεπεράσει κάθε αντίσταση από το Κογκρέσο».

Επιπλέον, ο Oζερέν πιστεύει ότι οι συμφωνίες στοχεύουν στη διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, αλλά σημείωσε ότι η ισορροπία έχει αλλάξει προς όφελος της τελευταίας τα τελευταία χρόνια.

«Πουλώντας F-35 στην Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δίνουν το πάνω χέρι στην Ελλάδα», τόνισε. «Εκτός και αν αλλάξει η περιφερειακή πολιτική της Άγκυρας, η βραχυπρόθεσμη στρατηγική των ΗΠΑ μοιάζει περισσότερο με την εξισορρόπηση της Τουρκίας με την Ελλάδα στην περιοχή παρά με την αναζήτηση ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ των δύο».

Αν και αυτό μπορεί να είναι δυνατό, η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν θέλει επίσης να αποξενώσει πλήρως την Τουρκία, δεδομένης της κρίσιμης θέσης της τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην περιοχή.

«Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση Μπάιντεν αγωνίζεται να βρει έναν τρόπο να ευχαριστήσει όλα τα μέρη που εμπλέκονται στη διαδικασία», είπε ο Οζέρεν.

«Επειδή η κρίση των S-400 δημιούργησε μια βαθιά δυσπιστία προς τη θέση της Τουρκίας απέναντι στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, η υπέρβαση αυτής της δύσκολης κατάστασης θα απαιτούσε από την Άγκυρα να κάνει μια σημαντική αλλαγή στην εσωτερική και εξωτερική της πολιτική».

Η Τουρκία είχε επιλέξει να χρησιμοποιήσει το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ ως μοχλό πίεσης από την πρώτη μέρα, καθώς θεώρησε ότι ήταν πολιτικά επικερδές να το κάνει για εσωτερική και διεθνή κατανάλωση.

«Ωστόσο, για ορισμένους πολιτικούς με την εξουσία να ασκούν βέτο στη συμφωνία των F-16 (Μενέντεζ), το μπαλάκι είναι στο γήπεδο της Άγκυρας», τονίζει ο Οζέρεν.

«Ρισκάροντας υπερβολικά το χαρτί της, η Άγκυρα θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τη θέση της ενισχύοντας παράλληλα άλλους παράγοντες που αντιτίθενται στην πώληση των F-16».

Πηγή: Forbes

«Ξανάκαναν τρελά πράγματα στο Αιγαίο. Φυσικά, κάναμε και εμείς ό,τι ήταν απαραίτητο», είπε ο Τούρκος πρόεδρος σε μια εκδήλωση στη νοτιοανατολική επαρχία Μαρντίν το Σάββατο.

Οι δηλώσεις ήρθαν μετά από ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Άμυνας ότι ελληνικά μαχητικά -όπως ισχυρίζεται η Άγκυρα – «επιχείρησαν να παρεμποδίσουν εκπαιδευτική αποστολή του ΝΑΤΟ» στο Αιγαίο και «η τουρκική Πολεμική Αεροπορία τους έδωσε την απαραίτητη απάντηση… και η αποστολή του ΝΑΤΟ ολοκληρώθηκε με επιτυχία».

Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι είπε στους αξιωματούχους να «κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο… αν η Ελλάδα συνεχίσει να παρεκτρέπεται», επαναλαμβάνοντας την απειλή του: «Μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ».

Παράλληλα ανέφερε ότι η πρόσφατη δοκιμή βαλλιστικού πυραύλου της Τουρκίας «τρομάζει» την Αθήνα...

Η ενεργειακή «συμφωνία» της Τουρκίας με την Τρίπολη αυτόν τον μήνα εντείνει τους κινδύνους ανοιχτής σύγκρουσης μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας, υποστηρίζει το Politico.

Στις 3 Οκτωβρίου, η Τουρκία υπέγραψε μια προκαταρκτική συμφωνία με την κυβέρνηση της Τρίπολης της Λιβύης για έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ανοιχτά της Λιβυκής ακτής, χωρίς να διευκρινίσει εάν οι έρευνες θα πραγματοποιηθούν σε ύδατα νότια της Ελλάδας, όπου η Αθήνα λέει ότι οι Τούρκοι δεν έχουν δικαίωμα να βρίσκονται. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας κατηγόρησε την Τουρκία ότι εκμεταλλεύεται «την ταραγμένη κατάσταση στη Λιβύη για να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την ασφάλεια στην περιοχή της Μεσογείου και να δημιουργήσει μια περιφερειακή ηγεμονία».

Αυτό το σύμφωνο Άγκυρας-Τρίπολης έρχεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή, η οποία επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κύπρος θα διεξαγάγουν εκλογές το επόμενο έτος.

Αν και Ελλάδα και Τουρκία αλληλοκατηγορούνται τακτικά για προκλήσεις πάνω από το Αιγαίο με μαχητικά αεροσκάφη, η ρητορική έχει φτάσει πλέον σε ανησυχητικά επίπεδα. Τον περασμένο μήνα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προειδοποίησε ότι οι δυνάμεις του θα μπορούσαν «να έρθουν ξαφνικά μια νύχτα». 

«Ο κόσμος υποτιμά τις πιθανότητες σύγκρουσης και υπάρχει η αίσθηση μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ ότι έχουμε δει αυτή την ταινία στο παρελθόν και τίποτα δεν αλλάζει πραγματικά. Δεν ξέρω αν ισχύει πια αυτό», είπε ο Ryan Gingeras, καθηγητής στο τμήμα Υποθέσεων Εθνικής Ασφάλειας στο Naval Postgraduate School στην Καλιφόρνια. Σημείωσε ότι αυτό δεν σημαίνει ότι ο πόλεμος είναι επικείμενος ή πιθανός, αλλά ότι η στρατιωτική αντιπαράθεση είναι πλέον πιο πιθανή.

«Η ισορροπία δυνάμεων τώρα θεωρείται ότι είναι υπέρ της Τουρκίας, περισσότερο από ό,τι πριν. Η Τουρκία έχει πάει σε πόλεμο πολλές φορές από το 2016 και έχει επικρατήσει. Έχει αποδείξει ότι είναι σε θέση να αλλάξει τις πολιτικές συνθήκες με στρατιωτικές επεμβάσεις σε πολλά μέτωπα».

Ενόψει των εκλογών τον Ιούνιο, ο Ερντογάν, το κόμμα του οποίου δεν έχει πλειοψηφική υποστήριξη, στοχεύει να παγιδεύσει κάποιες ψήφους από το εθνικιστικό «Καλό Κόμμα».

«Αυτή την ευκαιρία μπορεί να του προσφέρει είτε η Ελλάδα είτε η Συρία», υποστήριξε ο Άγγελος Συρίγος, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και υφυπουργός Παιδείας. «Σε νομικούς όρους, υπάρχει η έννοια της "potential malice". Η Αγκυρα μπορεί να μην έχει στόχο να σκοτώσει κανέναν, αλλά με την ακραία συμπεριφορά της θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε πόλεμο».

Η κυβέρνηση της Ελλάδας βρίσκεται επίσης σε προεκλογική εκστρατεία και η εικόνα της πρόσφατα έχει πληγεί από το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων.

«Οι εκλογές είναι διαβόητες για τη δημιουργία υπερβολικά έντονων συζητήσεων και νέων διαφωνιών», δήλωσε στο Politico ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα Burak Özügergin. «Τον επόμενο χρόνο, με τις εκλογές στην περιοχή, μπορεί να έχουμε απλώς μια "τέλεια καταιγίδα", όπως λένε. Αλλά κάθε άλλο παρά τέλειο θα ήταν, αν η ένταση ξεπεράσει ένα ορισμένο επίπεδο. Πρέπει πραγματικά να είμαστε σε εγρήγορση, γιατί τα πράγματα μπορούν να βγουν εκτός ελέγχου πολύ γρήγορα».

Η Αθήνα εξεπλάγην τον Νοέμβριο του 2019, όταν η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι είχε υπογράψει «συμφωνία» με μία από τις δύο αντίπαλες κυβερνήσεις στη Λιβύη, αυτή στην Τρίπολη, για την οριοθέτηση νέων θαλάσσιων συνόρων. Η προτεινόμενη γραμμή σε αυτή τη συμφωνία μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας βρίσκεται κοντά στην Κρήτη.

Αυτό το μνημόνιο κατανόησης επικυρώθηκε γρήγορα από το τουρκικό κοινοβούλιο, αλλά η κίνηση θεωρήθηκε από την Ελλάδα και την Κύπρο ως αρπαγή της θάλασσας. Η ΕΕ είπε ότι η συμφωνία παραβιάζει το δίκαιο της θάλασσας και τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ τη χαρακτήρισε «μη βοηθητική και προκλητική».

Αντίθετα, ο Τούρκος πρέσβης Özügergin απάντησε ότι η συμφωνία του 2019 δεν θα έπρεπε να είχε προκαλέσει σοκ για τους Έλληνες, οι οποίοι είχαν πιέσει για το δικό τους έργο αγωγού με την Κύπρο και το Ισραήλ, με την ευλογία των ΗΠΑ -μια συμμαχία που ονομάστηκε 3+1.

«Η απόφαση να υπογραφεί το Μνημόνιο Συνεννόησης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2019 δεν ελήφθη από τη μια μέρα στην άλλη, μάλλον ήταν μια σαφής και ξεκάθαρη αντίδραση σε ελιγμούς όπως ο μηχανισμός 3+1 και το σχέδιο EastMed, με το οποίο η Ελλάδα και οι Ελληνοκύπριοι προσπάθησαν να απωθήσουν την Τουρκία από την εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου», είπε ο Özügergin. «Πίστευε κανείς ότι θα καθίσουμε με τα χέρια μας σταυρωμένα και θα δεχτούμε να μας κλειδώσουν στη χερσόνησο της Ανατολίας;».

Η Ελλάδα και η Αίγυπτος προσπάθησαν να ανακτήσουν την πρωτοβουλία το 2020 με ένα σύμφωνο να ορίσουν τη δική τους αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο. Έλληνες διπλωμάτες είπαν ότι αυτό ουσιαστικά ακυρώνει τη συμφωνία του 2019 και, μετά τη συμφωνία της 3ης Οκτωβρίου, η Ελλάδα και η Αίγυπτος δήλωσαν ότι θα αντιταχθούν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα σε αμφισβητούμενες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου.

Μεγάλο μέρος της αμφισβήτησης της «συμφωνίας» Αγκυρας - Τρίπολης πηγάζει από διαφωνίες σχετικά με το ποιος εκπροσωπεί τη νόμιμη κυβέρνηση στη Λιβύη. Η Άγκυρα υπέγραψε τη συμφωνία εξερεύνησής της με την κυβέρνηση που εδρεύει στην Τρίπολη, την οποία υποστηρίζει, αντί με μια αντίπαλη στρατιωτική διοίκηση που εδρεύει στη Βεγγάζη, στην ανατολική Λιβύη, από το 2014.

Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ είπε ότι η προσωρινή κυβέρνηση στην Τρίπολη αναγκάζεται από το Λιβυκό Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου να μην υπογράψει νέες συμφωνίες. Η ανατολική κυβέρνηση χαρακτήρισε τη θαλάσσια συμφωνία παράνομη.

«Λοιπόν, είναι θεμιτό για την Ιταλία, την Αίγυπτο, τη Μάλτα και μια σειρά από άλλες χώρες να υπογράψουν δεκάδες συμφωνίες με την ίδια κυβέρνηση τον τελευταίο καιρό, και όχι θεμιτό για την Τουρκία; Αυτό δεν έχει νόημα», είπε ο Τούρκος πρέσβης.

Η ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να οικοδομήσει σχέσεις με την αντίπαλη κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης, με την ελπίδα να υπονομεύσει τη θαλάσσια συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης του 2019. Τον Απρίλιο του 2021, ωστόσο, η Αθήνα πήρε νέο δρόμο και επιδίωξε να εξομαλύνει τις σχέσεις με την κυβέρνηση της Τρίπολης, ανοίγοντας ξανά την εκεί ελληνική πρεσβεία. Με λίγα αποτελέσματα. Ο νέος Έλληνας πρεσβευτής, ο οποίος έφτασε στην Τρίπολη νωρίτερα αυτό τον μήνα, ανακλήθηκε πίσω στην Αθήνα μετά τη συμφωνία, χωρίς να έχει προσκομίσει τα διαπιστευτήριά του και η πρεσβεία αποτελείται ουσιαστικά από έναν ακόλουθο Τύπου, σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους.

Για την κυβέρνηση της Τρίπολης, η συμφωνία με την Άγκυρα σηματοδοτεί ότι η Τουρκία αναγνωρίζει την κυριαρχία της και τη νομιμότητά της ως αντιπροσωπευτική κυβέρνηση της Λιβύης.

Δεν είναι σαφές εάν η Τουρκία θα ξεκινήσει σύντομα τις εμπορικές γεωτρήσεις στις επίμαχες ζώνες, αλλά η Αθήνα αναμένει εξερεύνηση εντός της λιβυκής ΑΟΖ ως πρώτο βήμα.

Παρά τις αυξημένες εντάσεις, και οι δύο πλευρές λένε ότι θα ήταν πρόθυμες να στραφούν στον διάλογο για να επιλύσουν τις διαφορές τους και, εάν δεν συμφωνήσουν, θα επιδιώξουν τη διαιτησία της θαλάσσιας διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το τι είναι προς συζήτηση. Η Ελλάδα δέχεται μόνο τις θαλάσσιες ζώνες ως θέμα για συνομιλίες, ενώ η Τουρκία θέλει να αντιμετωπίσει ένα ευρύτερο φάσμα θεμάτων όπως η κυριαρχία στα νησιά και η αποστρατικοποίησή τους.

«Η Τουρκία θέλει να μας οδηγήσει σε μια συζήτηση για όλα τα θέματα, όχι μόνο για την οριοθέτηση», είπε ο Συρίγος από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. «Καμία κυβέρνηση στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε ποτέ να το δεχτεί αυτό, θα έπεφτε την επόμενη μέρα».

Και οι δύο πλευρές δήλωσαν ότι η πρόσφατη θαλάσσια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου δείχνει ότι μια διευθέτηση είναι δυνατή.

Εν τω μεταξύ, ο ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε η Ελλάδα να προχωρήσει αμέσως στην επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια νότια και ανατολικά της Κρήτης προληπτικά και στη συνέχεια να ξεκινήσει συνομιλίες οριοθέτησης με όλους τους παράκτιους γείτονες στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης και της Τουρκίας.

«Θα πρέπει να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα, όπως έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε, και να επιδιώξουμε έναν διάλογο οριοθέτησης στην Ανατολική Μεσόγειο με σαφείς κόκκινες γραμμές», δήλωσε ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας.

Αξιωματούχοι του υπουργείου Εξωτερικών δήλωσαν ότι μια τέτοια κίνηση ενδέχεται να είναι επικείμενη, καθώς το απαραίτητο τεχνικό έργο που απαιτείται θα μπορούσε να είναι έτοιμο εντός εβδομάδων.

Η Τουρκία έχει απειλήσει την Ελλάδα με στρατιωτική δράση, εάν ασκήσει τα δικαιώματά της σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ (UNCLOS) και επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, επειδή μεγάλο μέρος της ακτής της θα στερούνταν της πρόσβασης στη θάλασσα.

Ο Gingeras τόνισε τις πιθανές συνέπειες μιας τόσο τολμηρής κίνησης: «Η πολιτική γεωγραφία του Αιγαίου δεν ευνοεί την Τουρκία και πώς μπορείς να αναγκάσεις την Αθήνα να δώσει κάτι που αισθάνεται ότι είναι υπαρξιακό; Είναι μια πρόταση μηδενικού αθροίσματος».

Στο θέμα της «στρατιωτικοποίηση των νησιών», επανήλθε με νέες προκλητικές δηλώσεις κατά της Ελλάδας προχώρησε ο εκπρόσωπος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) της Τουρκίας, Ομέρ Τσελίκ.

«Κάποιοι πάνε εκεί και ανάβουν ψησταριές, άλλοι κάνουν δηλώσεις εναντίον της Τουρκίας και η αντιπολίτευση στην Ελλάδα λέει: “Μετατρέψατε την Ελλάδα σε στρατιωτική βάση άλλων χωρών”», δήλωσε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε: «Λες και η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήρθε να ιδιωτικοποιήσει την Ελλάδα. Μιλάει σαν κυβερνήτης μια πολιτείας άλλης χώρας».

Είτε για λόγους εσωτερικούς, είτε επειδή έχει ενοχληθεί με την διπλωματική και στρατιωτική ενίσχυση της Ελλάδας, είτε ακόμα επειδή πιστεύει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία του δίνει την ευκαιρία να μιμηθεί τον Πούτιν, όσο η Δύση και το ΝΑΤΟ είναι απασχολημένες με την ρωσική εισβολή (δεν είναι καθόλου τυχαία η επιδέξια διπλωματία της Τουρκίας όσον αφορά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα ερείσματα που έχει ο Ερντογάν στις δύο πλευρές), το ζήτημα είναι ότι για πρώτη φορά μετά από αρκετές δεκαετίες η λέξη "πόλεμος" ακούγεται από χείλη επίσημων αξιωματούχων.

Την απάντηση μπορούμε να την δούμε στο άρθρο του γνωστού Αμερικανού αναλυτή Michael Rubin, ο οποίος στο έγκριτο περιοδικό The National Interest, δίνει μία εφ' όλης της ύλης εξήγηση της συμπεριφοράς του Ερντογάν πριν τις εκλογές του 2023, τις πιθανότητες μίας ένοπλης σύρραξης ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα και πώς ένας πόλεμος θα τον βοηθούσε να γαντζωθεί στην εξουσία τα επόμενα χρόνια.

Σύμφωνα με τον Michael Rubin, "o Ερντογάν δεν είναι ανόητος" και καταλαβαίνει το βαθύ πρόβλημα στο οποίο βρίσκεται. Το στοίχημα με τα επιτόκια απέτυχε - η Τουρκία έχει σχεδόν χρεοκοπήσει. Ο πληθωρισμός πλησιάζει το 100% και το νόμισμα της Τουρκίας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Οι Τούρκοι είναι δυσαρεστημένοι. Εν τω μεταξύ, οι εκλογές πλησιάζουν. Για χρόνια, αυτές οι εκλογές δεν είχαν σημασία. Οι ηγέτες της τουρκικής αντιπολίτευσης δεν είναι ιδιαίτερα χαρισματικοί, ενώ άλλοι βρίσκονται στη φυλακή. Ο Ερντογάν ήλεγχε τα μέσα ενημέρωσης και τους μηχανισμούς αρκετά ώστε να μπορεί να προωθήσει τα πράγματα με τον δικό του τρόπο χωρίς πολλές αντιρρήσεις, τουλάχιστον από το εσωτερικό της Τουρκίας.

Αυτό άλλαξε το 2019. Το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα κέρδισε οριακά τις δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα. Τα αποτελέσματα σόκαραν τον Ερντογάν, ο οποίος διέταξε επανάληψη των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη. Τρεις μήνες αργότερα, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου αύξησε τη διαφορά νίκης του σε ποσοστό σχεδόν 10%, ένα αποτέλεσμα πολύ ισχυρό για να μπορέσει ακόμη και ο ίδιος ο Ερντογάν να αμφισβητήσει. Αυτό φαίνεται να ήταν και το σημείο χωρίς επιστροφή. Οι Τούρκοι πολίτες είχαν πια βαρεθεί να τους πιέζουν και να τους κακομεταχειρίζονται. Καθώς η Τουρκία πλησιάζει τόσο στα 100 χρόνια από την δημιουργία της, όσο και στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, ο Ερντογάν ανησυχεί. Γνωρίζει ότι υπό κανονικές συνθήκες δεν μπορεί να κερδίσει.

Ο Ερντογάν δεν είναι δημοκράτης. Κάποτε περιέγραφε κυνικά την δημοκρατία σαν ένα τραμ: θα το οδηγούσε όσο πιο μακριά μπορούσε και μετά θα κατέβαινε. Ωστόσο, υπάρχουν όρια στη δύναμή του. Χρειάζεται μια δικαιολογία είτε για να αναβάλει τις εκλογές είτε για να αποσπάσει την προσοχή των Τούρκων χρησιμοποιώντας το χαρτό του εθνικισμού. Μια σύγκρουση με την Ελλάδα ελέγχει και τα δύο πεδία.

Ωστόσο, ο Ερντογάν δεν είναι ανόητος. Αφού ο Βλαντιμίρ Πούτιν έμεινε στάσιμος στην εισβολή του στην Ουκρανία, ο Ερντογάν καταλαβαίνει ότι πρέπει να ανασυστήσει την τουρκική πολεμική μηχανή. Εξάλλου, μετά το πραξικόπημα του 2016, ο Ερντογάν προέβη σε μαζικές εκκαθαρίσεις στον στρατό. Οι τουρκικές ειδικές δυνάμεις μπορεί να πολεμούν τους Αρμένιους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ή να επιτίθενται σε Κούρδους και Γεζίντι στη Συρία και το Ιράκ με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και μαχητικά F-16, αλλά η μάχη εναντίον ενός σχεδόν ομότιμου μέλους του ΝΑΤΟ είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα, όπως επεξηγεί ο Αμερικανός αναλυτής. Ο στρατός της Ελλάδας μπορεί να είναι αριθμητικά μικρότερος από τον αντίστοιχο τουρκικό, αλλά το ηθικό είναι υψηλότερο και οι Έλληνες είναι ιδιαίτερα ενωμένοι.

Πώς μπορεί λοιπόν η Τουρκία να επισπεύσει την κρίση; Ο Ερντογάν πιθανότατα θα "δανειστεί" μια σελίδα από το εγχειρίδιο της Κίνας. Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός έχει καταλάβει πολλούς βράχους και υφάλους στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Όχι μόνο τα έχει μετατρέψει σε στρατιωτικές βάσεις, αλλά έχει επίσης χρησιμοποιήσει την κατοχή τους για να ενισχύσει τις παράνομες αξιώσεις του Πεκίνου να επεκτείνει την αποκλειστική οικονομική του ζώνη στο 90% των υδάτων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Η Κίνα ενήργησε τόσο προσεκτικά όσο και μελετημένα με τη λεγόμενη στρατηγική "της σαλαμοποίησης", παίρνοντας μικρά κομμάτια, αλλά ποτέ δεν "δάγκωσε" τόσα πολλά με τη μία, ώστε να προκαλέσει τους γείτονες της ή τις Ηνωμένες Πολιτείες σε σημείο πολέμου.

Ο Ερντογάν και ο υπουργός Άμυνας του, Χουλουσί Ακάρ, αμφισβητούν όλο και περισσότερο την ελληνική κυριαρχία επί των νησιών στο Αιγαίο, επιδιώκοντας στην πραγματικότητα να ξαναγράψουν και να ερμηνεύσουν κατά το δοκούν τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και τις μεταγενέστερες συμβάσεις και συμφωνίες. Είναι στο Αιγαίο που ο Ερντογάν πιθανότατα θα κάνει την κίνησή του, υποστηρίζοντας ότι τα νησιά είναι τουρκικά και δεν ανήκουν στην Ελλάδα.

Τα τουρκικά αεροσκάφη παρενόχλησαν στο παρελθόν τους κατοίκους του Καστελλόριζου, μόλις ενάμισι μίλι από τις τουρκικές ακτές, αλλά η προσπάθεια κατάληψης ενός νησιού με σχεδόν 500 Έλληνες κατοίκους θα επέφερε έναν πόλεμο που ο Ερντογάν ελπίζει να αποφύγει.

Οι υπερπτήσεις στο Ανατολικό Αιγαίο

Στην συνέχεια, ο Αμερικανός αναλυτής επικαλείται τον Κωνσταντίνο Φίλη, διευθυντή του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, ο οποίος επεσήμανε ότι, τους τελευταίους μήνες, η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει επανειλημμένα υπερπτήσεις πάνω από το Αγαθονήσι, το Φαρμακονήσι, την Κανδελιούσα και την Κίναρο. Οι Τούρκοι χρησιμοποιούν τόσο επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη όσο και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στις υπερπτήσεις τους, πραγματοποιώντας τις εξορμήσεις κυρίως τις βραδινές ώρες. Το Αγαθονήσι, το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων, βρίσκεται μόλις οκτώ μίλια από τις τουρκικές ακτές και φιλοξενεί λιγότερους από 200 Έλληνες. Η κοινότητα του Φαρμακονησίου, μόλις 14 μίλια νοτιότερα, είναι ακόμη μικρότερη. Πριν από μια δεκαετία, φιλοξενούσε μόλις δέκα κατοίκους.

Ενώ η Κανδελιούσα είναι ακατοίκητη, είναι στρατηγικής σημασίας και αποτελεί μέρος του δήμου Νισύρου, ο οποίος έχει περίπου 1.000 κατοίκους. Επειδή η Κανδελιούσα βρίσκεται δυτικότερα από πολλά άλλα ελληνικά νησιά, ένα τουρκικό φυλάκιο θα "προσπερνούσε" ουσιαστικά τα ελληνικά νησιά στα ανατολικά, σφίγγοντας τη θηλιά γύρω τους και δίνοντας τη δυνατότητα στην Τουρκία να τα αποκλείσει. Η Κίναρος, είναι ακόμη πιο δυτικά, το δεύτερο δυτικότερο νησί των Δωδεκανήσων μετά την Αστυπάλαια.

Ο Ερντογάν μπορεί να αποβιβάσει πεζοναύτες ή ειδικές δυνάμεις στο νησί και στη συνέχεια να προκαλέσει την Ελλάδα να τους απομακρύνει. Αυτή η διπλωματική κρίση θα μπορούσε να συσπειρώσει την εκλογική βάση του Ερντογάν και τους Τούρκους εθνικιστές. Ο Ερντογάν θα μπορούσε ταυτόχρονα να επιμείνει ότι οποιαδήποτε κριτική σε αυτόν ή στα πεπραγμένα του είναι προδοτική. Εάν η κρίση οδηγηθεί σε στρατιωτική αψιμαχία, ο Ερντογάν θα μπορούσε να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να ακυρώσει εντελώς τις εκλογές.

Ο Ερντογάν μπορεί επίσης να υπολογίζει και στην αμερικανική και ευρωπαϊκή "ουδετερότητα", όπως αναφέρει ο Michael Rubin. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, για παράδειγμα, αναφέρει ο αναλυτής, έχει επιπλήξει και τις δύο πλευρές για τις υπερπτήσεις, παρόλο που η Τουρκία πετάει πάνω από ελληνικό έδαφος και όχι το αντίστροφο. Εάν η Τουρκία δημιουργήσει τετελεσμένα γεγονότα, ο Ερντογάν μπορεί να ελπίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και τα Ηνωμένα Έθνη θα του επιτρέψουν να σύρει την Ελλάδα σε διαπραγματεύσεις, ενώ ο ίδιος θα αλλάζει τα δεδομένα επί του εδάφους. Εδώ, έρχεται στο μυαλό μας το πως έδρασε η Τουρκία στην Κύπρο το 1974.

Καταλήγοντας, ο Michael Rubin τονίζει ότι είναι απαραίτητο τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι Βρυξέλλες να είναι κινηθούν προληπτικά απέναντι στον Ερντογάν: Οποιαδήποτε τουρκική κίνηση σε ελληνικά νησιά θα προκαλέσει στρατιωτική απάντηση κατά των τουρκικών τμημάτων στα νησιά αυτά, η οποία θα ταπεινώσει τον Ερντογάν και θα επισπεύσει την πτώση του, είτε γίνουν εκλογές είτε όχι.

Μπορεί ο Ερντογάν να θέλει να τον αγκαλιάσουν ως σουλτάνο και να τον θυμούνται ως μεγάλο ηγέτη σαν τον Ατατούρκ, αλλά πρέπει να καταλάβει σήμερα ότι αν ακολουθήσει αυτή την πορεία δράσης, η κληρονομιά του θα είναι όμοια με αυτή του δικτάτορα της Αργεντινής Λεοπόλδο Γκαλτιέρι, ο οποίος έπεσε από την εξουσία και φυλακίστηκε αφού απέτυχε να καταλάβει τις νήσους Φώκλαντ το 1982...