Μια γυναίκα που θάφτηκε πριν από 7.200 χρόνια στην περιοχή της σημερινής Ινδονησίας, φαίνεται να ανήκε σε μια άγνωστη ανθρώπινη γενεαλογική γραμμή, όπως αποκαλύπτει μια νέα γενετική ανάλυση.

Το γονιδίωμα της αρχαίας γυναίκας αποκάλυψε, επίσης, ότι είναι μακρινός συγγενής των σημερινών Αβορίγινων της Αυστραλίας και των Μελανησίων, ή αλλιώς των ιθαγενών των νησιών της Νέας Γουινέας και του δυτικού Ειρηνικού, οι πρόγονοι των οποίων ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που έφτασαν στην Ωκεανία.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, η γυναίκα είχε σημαντικό ποσοστό DNA από ένα άλλο ανθρώπινο είδος γνωστό ως Ντενίσοβαν, σε αντίθεση με άλλους αρχαίους κυνηγούς-συλλέκτες από τη Νοτιοανατολική Ασία, όπως στο Λάος και τη Μαλαισία, οι οποίοι δεν έχουν μεγάλη σχέση με τους Ντενίσοβαν, όπως δήλωσε ο συν-επικεφαλής της μελέτης, Κόσιμο Ποσθ, Καθηγητής στο Κέντρο Senckenberg για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον στο Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία.

Αυτές οι γενετικές ανακαλύψεις υποδηλώνουν ότι η Ινδονησία και τα γύρω νησιά, μια περιοχή γνωστή ως Wallacea, ήταν «το σημείο συνάντησης για το σημαντικότερο γεγονός πρόσμιξης, μεταξύ των Ντενίσοβαν και των σύγχρονων ανθρώπων κατά το αρχικό τους ταξίδι στην Ωκεανία», δήλωσε ο επιστήμονας στο Live Science.

Οι ερευνητές ενδιαφέρονται εδώ και πολύ καιρό για τη Wallacea. Υπολογίζεται ότι οι αρχαίοι άνθρωποι ταξίδεψαν εκεί, τουλάχιστον πριν από 50.000 χρόνια (πιθανώς και πριν από 65.000 χρόνια) πριν φτάσουν στην Αυστραλία και τα γύρω νησιά. Οι ερευνητές βρήκαν την ταφή της μυστηριώδους γυναίκας στο σπήλαιο Leang Panninge στο νησί Σουλαουέσι της Ινδονησίας το 2015.

«Πρόκειται για μια συναρπαστική ανακάλυψη, καθώς ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκε ένα σχετικά πλήρες σύνολο ανθρώπινων σκελετικών λειψάνων σε συνδυασμό με αντικείμενα του πολιτισμού των “Toalean“, αινιγματικών κυνηγών-συλλεκτών που κατοικούσαν στη νοτιοδυτική χερσόνησο του Σουλαουέζι, πριν από περίπου 8.000 έως 1.500 χρόνια», δήλωσε στο Live Science ο συν-επικεφαλής της μελέτης, Άνταμ Μπρούμ, Καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Griffith της Αυστραλίας. Για να μάθουν περισσότερα για τη γυναίκα αυτή –η οποία πέθανε σε ηλικία περίπου 18 ετών, όπως αποκάλυψε η ανάλυση– οι ερευνητές μελέτησαν το αρχαίο DNA της, το οποίο διατηρείτο ακόμη στο εσωτερικό οστό του αυτιού της.

«Πρόκειται για ένα σημαντικό τεχνολογικό επίτευγμα, καθώς όλοι γνωρίζουμε ότι το αρχαίο DNA δεν διατηρείται καλά στις τροπικές περιοχές», δήλωσε η Σερένα Τούτσι, επίκουρη Καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ και επικεφαλής του εργαστηρίου Human Evolutionary Genomics, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη. «Μόλις πριν από λίγα χρόνια δεν μπορούσαμε καν να φανταστούμε ότι αυτό θα μπορούσε να είναι εφικτό».

Οι ερευνητές πρόσθεσαν ότι η ανάλυση σηματοδότησε την πρώτη φορά που οι ερευνητές μελέτησαν ένα αρχαίο ανθρώπινο γονιδίωμα στη Wallacea.

«Το γονιδίωμα της γυναίκας έδειξε ότι ήταν συγγενής και με τους σημερινούς ιθαγενείς της Αυστραλίας και τους Παπούα», δήλωσε ο Ποσθ. «Ωστόσο, η συγκεκριμένη γενεαλογική της γραμμή αποκόπηκε από αυτούς τους πληθυσμούς, σε ένα πρώιμο χρονικό σημείο», σημείωσε ο Μπρούμ.

Επιπλέον, η γενετική αλληλουχία έδειξε ότι είχε μια μοναδική προγονική ιστορία, που «δεν διέθετε κανένας γνωστός άνθρωπος από το αρχαίο παρελθόν», εξήγησε ο Μπρούμ.

Ως εκ τούτου, οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία απόδειξη ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι του Σουλαουέζι κατάγονται από τους κυνηγούς-συλλέκτες Toalean, τουλάχιστον με βάση το γονιδίωμα αυτής της γυναίκας. «Ίσως αυτή η γυναίκα να καταγόταν από τους αρχαίους ανθρώπους που ζούσαν στο Σουλαουέζι πριν κατοικηθούν η Αυστραλία και τα γύρω νησιά», είπαν οι ερευνητές.

«Μαθαίνουμε ότι υπήρχε ένας άγνωστος μέχρι πρότινος πληθυσμός, ο οποίος μετανάστευσε σε όλη αυτή την περιοχή, πιθανότατα περίπου την ίδια εποχή με τους προγόνους των σημερινών πληθυσμών στην Παπούα ή την Αυστραλία», είπε η Τούτσι. Παρόλο που η γενεαλογική γραμμή αυτής της γυναίκας εξαφανίστηκε, «όλοι αυτοί οι πληθυσμοί συνυπήρχαν μέχρι σχετικά πρόσφατα, γεγονός που θέτει πολλά ερωτήματα σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις των πληθυσμών από γενετικής αλλά και από πολιτιστικής απόψεως», πρόσθεσε η ερευνήτρια.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο την Τετάρτη 25 Αυγούστου, στο περιοδικό Nature.

Μία κλίνη του 1ου αιώνα π.Χ. πάνω στην οποία είχε ταφεί μία πλούσια γυναίκα. Ένα κρεβάτι διαστάσεων 2×90 μ., με ύψος 40 εκατοστά, «σαν ένα δικό μας σημερινό ντιβάνι», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αρχαιολόγος, υπεύθυνη της ανασκαφής και προϊστάμενη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, η οποία στο πλαίσιο του 33ου Αρχαιολογικού Συνέδριου για τις ανασκαφές στη Μακεδονία και τη Θράκη– που ξεκίνησε την Πέμπτη και ολοκληρώνεται σήμερα, Σάββατο 24 Απριλίου 2021- παρουσιάζει τα αποτελέσματα της ανασκαφικής έρευνάς της, στα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ την περίοδο 2018-2020».

Ενώ υπήρχε στα αρχαία χρόνια η συνήθεια να τοποθετούνται νεκροί σε κλίνες, μέχρι στιγμής δεν είχε βρεθεί καμία σε όλο τον ελλαδικό χώρο και στην ευρύτερη περιοχή. «Έχουν βρεθεί πόδια ή εξαρτήματα κλινών, χάλκινα και είναι τα μόνα που έχουν διατηρηθεί στο χρόνο, αλλά διάσπαρτα. Μέχρι τώρα δεν είχε βρεθεί μία κλίνη στη θέση της», υπογραμμίζει η κ. Χονδρογιάννη. Αυτό είναι το μοναδικό που έχει αυτό το εύρημα. Βρέθηκε in situ και είναι ακέραιη, χωρίς τα ξύλινα τμήματά της που έχουν διαλυθεί. Μέσα στο 2020 έγινε μια προσπάθεια συντήρησης ενός μέρους της, μια προκαταρκτική μελέτη των στοιχείων της, η σχεδίαση και όλες οι εργασίες που απαιτούνται για τη μελέτη του ευρήματος.

Από τη θέση που βρέθηκαν τα χάλκινα τμήματα της κλίνης και με βάση τη σχεδίαση που έγινε στο μουσείο, η κ. Χονδρογιάννη και οι συνεργάτες της προσπάθησαν να προσεγγίσουν τον τρόπο που δένονταν αυτά τα κομμάτια μεταξύ τους και προχώρησαν σε αναπαράσταση μιας μικρογραφίας, η οποία παρουσιάζεται στο συνέδριο. Πρόκειται ουσιαστικά, όπως είπε, για μία πρόταση αναπαράστασης, «κατά την εκτίμησή μας πολύ κοντά στο πρωτότυπο, καθώς μας λείπουν τα ξύλινα στοιχεία, η οποία έγινε με βάση την προκαταρκτική μελέτη του υλικού (ανασκαφικά στοιχεία, βιβλιογραφικά δεδομένα, συντήρηση ενός μέρους – του απαιτούμενου για την κατανόησή της κλίνης, σχεδίαση όλων των τμημάτων, καθώς και την ακτινογραφία και αξονική τομογραφία των ποδιών).

Η συγκεκριμένη ταφή χρονολογείται στα ελληνιστικά χρόνια, στην ύστερη ελληνιστική περίοδο, στον 1ο αιώνα π.Χ., ίσως και στα τέλη του 2ου αιώνα π.Χ. «Σε αυτήν την εποχή είναι συνηθισμένο να τοποθετούν νεκρούς πάνω σε κλίνες στην ευρύτερη περιοχή και στην Πέλλα και στην Πιερία. Επειδή όμως ήταν ξύλινες έχουν καταστραφεί και η ύπαρξή τους συμπεραίνεται συνήθως μόνο από τις θέσεις των καρφιών, που είναι τα μόνα που έχουν μείνει, καθώς το ξύλο διαλύεται. Υπάρχουν και πέτρινες, όπως και πλίνθινες κλίνες και στους μακεδονικούς τάφους», εξηγεί η αρχαιολόγος, χαρακτηρίζοντας το εύρημα «σπουδαίο και μοναδικό», το οποίο δίνει και πολλές πληροφορίες για τις μορφές των αρχαίων κλινών στην περιοχή. «Αυτή η κλίνη ανήκει στον ελληνιστικό τύπο. Όλα τα στοιχεία παραπέμπουν σε τοπικό εργαστήρι», σημειώνει η κ. Χονδρογιάννη. Ωστόσο, πουθενά στην ευρύτερη περιοχή της Μαυροπηγής και γενικότερα του νομού Κοζάνης δεν έχουν βρεθεί ούτε καν ενδείξεις ύπαρξης παρόμοιων κλινών, παρ’ όλο που έχουν ανασκαφεί εκατοντάδες τάφοι. Μία εξήγηση γιατί ενώ φαίνεται να υπήρχε τοπικό εργαστήρι κλινών, δεν έχουν βρεθεί άλλες κλίνες, είναι οι συλήσεις τάφων, αλλά και η δυνατότητα ανακύκλωσης του υλικού. «Πολλά χάλκινα και σιδερένια μέρη επειδή είναι ανακυκλώσιμα υλικά τα έπαιρναν οι νεότεροι και τα έλιωναν».

Το σπάνιο εύρημα επιβεβαιώνει ότι υπήρχαν πολυτελή αντικείμενα, δηλαδή πλούτος και ευμάρεια στον αρχαίο οικισμό που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή της Μαυροπηγής, ίσως και κάποια βασιλική οικογένεια, όπως συμβαίνει σε όλη τη Δυτική Μακεδονία την εποχή αυτή, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Αιανή, όπου μαρτυρούνται και ονόματα βασιλέων της αρχαίας πόλης. Η νεκρή γυναίκα, υψηλής, καθώς φαίνεται, οικονομικής και κοινωνικής τάξης, μέσης ηλικίας, μπορεί να άνηκε σε κάποια βασιλική οικογένεια -χρυσά φύλλα δάφνης βρέθηκαν στο κεφάλι της που ίσως ήταν ραμμένα σε κάποιο στεφάνι από άλλο υλικό-, μπορεί όμως να κατείχε και κάποια θρησκευτική εξουσία. Εξετάζονται και και τα δύο σενάρια.

Από τη μελέτη που έχει κάνει η κ. Χονδρογιάννη προκύπτει ότι αυτή η κλίνη ήταν πολυτελούς κατασκευής. «Ήταν ό,τι πολυτελές και πιο ακριβό μπορούσε να έχει ένας άνθρωπος της εποχής, που μας παραπέμπει σε κάποιο άτομο με υψηλή οικονομική και κοινωνική θέση». Ο οικισμός στον οποίο ανήκει η ταφή τοποθετείται στην αρχαία Εορδαία η οποία ήταν ένα από τα τέσσερα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας, της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας. Η πρωτεύουσα αυτού του βασιλείου δεν έχει βρεθεί. Τα δύο φούλκρα της κλίνης είναι διακοσμημένα με γοργόνειο, -το κεφάλι της Γοργούς– ενώ και το πάνω μέρος του φούλκρου έφερε υδρόβιο πουλί που κρατάει στο στόμα του ένα φίδι. Το φίδι – συνδέεται με το Θεό Απόλλωνα, που σύμφωνα με τη μυθολογία σκότωσε το φίδι στους Δελφούς και έσωσε τον κόσμο.

Η νεκρή γυναίκα έφερε στο στόμα της χρυσό έλασμα – πιθανόν επιστόμιο και δέκα διπλά χρυσά φύλλα δάφνης και ήταν ραμμένα – φέρουν και τις οπές -σε κάποιο υλικό είτε σε δέρμα είτε σε ύφασμα -ίσως κάποιο πέπλο-, είτε σε κάποιο στεφάνι που είχε στο κεφάλι. Στο δεξί της χέρι βρέθηκαν χρυσές κλωστές, σαν να είχε κάτι κεντημένο πάνω στο χέρι της. «Όλα αυτά φαίνονται να ήταν κάπου ραμμένα, ίσως στο ρούχο που φορούσε η νεκρή ή σε κάποιο ύφασμα με το οποίο την κάλυψαν», σημειώνει η κ. Χονδρογιάννη. Η γυναίκα είχε επίσης μια οστέινη βελόνη και μια λίθινη χάντρα και ήταν κτερισμένη με τέσσερα πήλινα μυροδοχεία, έναν πήλινο αμφορέα, ένα γυάλινο μυροδοχείο.

Τα φύλλα δάφνης παραπέμπουν πάλι στον Απόλλωνα γιατί είναι το ιερό φυτό, το έμβλημά του, ενώ στη Μαυροπηγή έχει βρεθεί διαλυμένο ιερό του Απόλλωνα και αναθηματική στήλη, που βεβαιώνει την ύπαρξη ιερού. «Η αρχαιολόγος Μαρία Ακαμάτη που μελέτησε κάποια φούλκρα από την Πέλλα όπου υπήρχαν φύλλα δάφνης, απομακρύνεται από τη σύνδεση της εικονιζόμενης μορφής με το θεό Απόλλωνα, βάσει των υπόλοιπων χαρακτηριστικών της, και τη συνδέει με καταγωγή από βασιλική γενιά», σημειώνει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, προσθέτοντας ότι «με τα στοιχεία που έχουμε μέχρι στιγμής, δεν έχουμε καταλήξει για το αν πρόκειται για κάποια γυναίκα βασιλικής οικογένειας ή για κάποιο άτομο με θρησκευτική εξουσία.

Υπάρχουν στοιχεία και για τα δύο. Σίγουρα ήταν μια επιφανής γυναίκα που είχε εξουσία και μόνο η πολυτέλεια της κλίνης δεν αφήνει καμία αμφιβολία». Σχετικά με το ενδεχόμενο να είχε η γυναίκα θρησκευτική εξουσία, η κ. Χονδρογιάννη επισημαίνει ότι «ήταν σύνηθες στην αρχαία Ελλάδα να ανατίθενται πολυτελείς κλίνες στα ιερά. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν πιο απλές, ταπεινές κλίνες, ξύλινες κατά κύριο λόγο. Αυτή «μυρίζει» πολυτέλεια. Η πολυτέλεια παραπέμπει είτε σε βασιλική καταγωγή είτε σε ιερό και επειδή υπάρχουν και ενδείξεις για ιερό στη Μαυροπηγή δεν μπορεί να αποκλειστεί κανένα από τα δύο σενάρια».

Τα οστά της γυναίκας έχουν μεταφερθεί στα εργαστήρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής και μέσω της ανθρωπολογικής μελέτης θα οριστικοποιηθεί εκτός από το φύλο, η ηλικία ακόμη και η αιτία θανάτου. Στόχος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης είναι να κάνουν μια πραγματική αναπαράσταση της κλίνης, να εκτεθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής για «να το δει όλος ο κόσμος», τονίζει η κ. Χονδρογιάννη.

Κατά το 2020, έχουν ανασκαφεί κατάλοιπα μίας ακόμη αγροικίας σε ένα αγροτεμάχιο στις παρυφές της σύγχρονης κοινότητας της Μαυροπηγής, η οποία χρονολογείται στην ελληνιστική εποχή (3ος-1ος αιώνας π.Χ.). Πρόκειται για μια πρόχειρη κατασκευή, που περιλαμβάνει και ένα υπόσκαφο τμήμα. Ανάλογο βρέθηκε και σε άλλη θέση της Μαυροπηγής το 2018 (στο αγροτεμάχιο 453, το οποίο και παρουσιάζεται στην ανακοίνωση). Φαίνεται ότι στην περιοχή, στη Μαυροπηγή, αλλά και πιο βόρεια (στον Περδίκα), υπήρχε η συνήθεια να κατασκευάζονται πρόχειρα, βοηθητικής χρήσης κτίσματα, τύπου καλύβας, με υπόγειο ή ημιυπόγειο χώρο. Στην ίδια θέση υπάρχει κι ένας λάκκος με ευρήματα της ύστερης εποχής χαλκού (1600 π.Χ.-1100 π.Χ.), των Μυκηναϊκών χρόνων δηλαδή, που δείχνει χρήση του χώρου και σε αυτή την εποχή.

Σε άλλη θέση εντοπίστηκαν ευρήματα των ελληνιστικών χρόνων και της πρώιμης εποχής σιδήρου (1100 π.Χ.-700 π.Χ.). Ανασκάφηκαν οικιστικά κατάλοιπα και νεκροταφείο αυτών των δύο περιόδων. Το νεκροταφείο περιελάμβανε 40 τάφους που χρονολογούνται από το 1100 π.Χ. μέχρι και τους ελληνικούς χρόνους, «έχει δηλαδή μια μακρά διάρκεια χρήσης, με κενό κατά τους κλασικούς χρόνους», υπογραμμίζει η κ. Χονδρογιάνη. Οι νεκροί ήταν κτερισμένοι με πήλινα αγγεία, κοσμήματα και όπλα. Οι γυναίκες φορούσαν κοσμήματα χάλκινα, και σε μία περίπτωση ένα επίχρυσο δαχτυλίδι. Οι άντρες έφεραν τα όπλα τους. Οι τάφοι είναι λακκοειδείς, εκτός από έναν κιβωτιόσχημο και δύο λιθοπερίκλειστους ενώ πολλοί από τους λακκοειδείς σηματοδοτούνταν με μία πέτρα.

Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αρετή Χονδρογιάννη

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η χρυσή γλώσσα τοποθετήθηκε για να διασφαλίσει ότι ο νεκρός θα μπορεί να μιλάει και στη μετά θάνατον ζωή εάν συναντούσε τον Όσιρι, τον θεό του Κάτω Κόσμου, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο αρχαιοτήτων της Αιγύπτου.

Δεν είναι σαφές εάν η μούμια είχε κάποιο πρόβλημα ομιλίας ενώ ζούσε, ούτε γιατί η γλώσσα της ήταν φτιαγμένη συγκεκριμένα από χρυσό.

Οι αρχαιολόγοι με επικεφαλής της Καθλίν Μαρτίνες από την Δομινικανή Δημοκρατία, ανακάλυψε την μούμια σε έναν από τους 16 τάφους στην Ταπόσιρις Μάγκα, όπου υπάρχουν ναοί αφιερωμένοι στον Όσιρι και την Ίσιδα, θεά που ήταν και γυναίκα και αδελφή του Όσιρι. Οι αρχαιολόγοι βρήκαν ένα κουτί με νομίσματα διακοσμημένα με το πρόσωπο της Κλεοπάτρας Ζ’, και συνεπώς εκτιμούν ότι οι ναοί λειτουργούσαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας της.

Οι άλλοι 15 τάφοι, είναι επίσης 2.000 ετών και περιέχουν σημαντικούς θησαυρούς. Σε έναν από αυτούς βρέθηκε η μούμια γυναίκας με νεκρικό προσωπείο το οποίο την απεικονίζει χαμογελαστή και με ένα κόσμημα στο κεφάλι της. Σε δύο άλλες μούμιες βρέθηκαν πάπυροι που τώρα οι ειδικοί επιχειρούν να αναλύσουν και να αποκρυπτογραφήσουν, ενώ μια από αυτές είναι διακοσμημένη με χρυσές απεικονίσεις του Όσιρι.

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν, επίσης, αρκετά αγάλματα τα οποία ήταν θαμμένα στην περιοχή. Τα αγάλματα είναι τόσο καλή κατάσταση που διακρίνονται τα κοσμήματα στο κεφάλι τους και τα χτενίσματά τους. 

Το θερμοπωλείο, όπως το αποκαλούσαν, ανακαλύφθηκε σε έναν χώρο ανασκαφών που δεν είναι ανοιχτός για το κοινό ακόμη και παρουσιάστηκε σήμερα στα μέσα ενημέρωσης. Απομεινάρια φαγητού, ηλικίας 2.000 ετών, βρέθηκαν σε ορισμένα από τα πήλινα δοχεία τα οποία ο ιδιοκτήτης τοποθετούσε σε βαθιές, κυκλικές οπές, στον πάγκο του καταστήματος.

Το μπροστινό μέρος του πάγκου ήταν διακοσμημένο με ζωηρόχρωμες νωπογραφίες, ορισμένες από τις οποίες εικονίζουν ζώα –συστατικά του φαγητού– όπως μια κότα και δύο πάπιες, κρεμασμένες με το κεφάλι προς τα κάτω.

«Είναι ένα εκπληκτικό εύρημα. Είναι η πρώτη φορά που ανασκάπτουμε ένα ολόκληρο θερμοπωλείο», είπε ο Μάσιμο Οσάνα, ο διευθυντής του αρχαιολογικού πάρκου της Πομπηίας.

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης ένα διακοσμημένο μπρούτζινο κύπελλο, κεραμικά δοχεία στα οποία μαγείρευαν σούπες και βραστά, αμφορείς, και άλλα δοχεία για τη φύλαξη του κρασιού.

Η Πομπηία, 23 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Νάπολης, ήταν μια ακμάζουσα πόλη 13.000 κατοίκων την εποχή που θάφτηκε κάτω από την ηφαιστειακή τέφρα.

«Οι πρώτες αναλύσεις μας δείχνουν ότι οι εικόνες στο μπροστινό μέρος του πάγκου εικονίζουν, τουλάχιστον εν μέρει, το είδος των φαγητών και των ποτών που πωλούνταν εδώ», εξήγησε η ανθρωπολόγος Βαλέρια Αμορέτι. Πρόσθεσε ότι στα δοχεία βρέθηκαν υπολείμματα χοιρινού, ψαριών, σαλιγκαριών και μοσχαριού, γεγονός που «μαρτυρά τη μεγάλη ποικιλία ζωικών προϊόντων που χρησιμοποιούσαν στην κουζίνα» τους οι Ρωμαίοι.

Μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί τα δύο τρίτα της αρχαίας πόλης, η οποία ανακαλύφθηκε μόλις τον 16ο αιώνα. Οι οργανωμένες ανασκαφές ξεκίνησαν γύρω στο 1750.

Η Πομπηία, μια σπάνια μαρτυρίας της ελληνορωμαϊκής ζωής, είναι ένα από τα δημοφιλέστερα αξιοθέατα της Ιταλίας και η UNESCO την έχει ανακηρύξει μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Ανακαλύφθηκε στο Μεξικό με εναέρια μέσα και ειδική τεχνολογία που μπορεί να αποκαλύψει ό,τι κρύβεται κάτω από τη βλάστηση. Επιστήμονες και αρχαιολόγοι ανακάλυψαν, στην περιοχή Ταμπάσκο, την πιο πρώιμη και πιο μεγάλη μνημειακή τελετουργική κατασκευή του πολιτισμού των Μάγια που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα και η οποία χρονολογείται από το 800 έως 1.000 πΧ.

Πρόκειται πιθανότατα για το μεγαλύτερο κτίσμα των Μάγια προτού φθάσουν στην Κεντρική Αμερική οι Ισπανοί εισβολείς.

Έως τώρα η κυρίαρχη επιστημονική άποψη ήταν ότι ο πολιτισμός των Μάγια στο σημερινό Μεξικό αναπτύχθηκε σταδιακά, ξεκινώντας από μικρά χωριά που εμφανίστηκαν μεταξύ του 1.000 και του 350 πΧ.

Όμως η πρόσφατη ανακάλυψη πρώιμων τελετουργικών κέντρων στο Ceibal, που χρονολογούνται από το 950 πΧ, άρχισε να ανατρέπει αυτή την εικόνα, κάτι που επιβεβαιώνουν ακόμη περισσότερο τα νέα ευρήματα.

Οι ερευνητές από την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ, το Μεξικό, τη Γαλλία και τον Καναδά, με επικεφαλής τον ιαπωνικής καταγωγής Τακέσι Ινομάτα της Σχολής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό, ανακάλυψαν την άγνωστη έως τώρα τοποθεσία Aguada Fenix των Μάγια στο Ταμπάσκο, κοντά στο βορειοδυτικό σύνορο με τη Γουατεμάλα.

Η ανακάλυψη έγινε με εναέρια μέσα και τη χρήση της τεχνολογίας LIDAR (Light Detection and Ranging), που χρησιμοποιεί εκπομπή λέιζερ από αεροπλάνο ή drone για να δημιουργήσει τρισδιάστατους τοπογραφικούς χάρτες της επιφάνειας του εδάφους και να αποκαλύψει ό,τι κρύβεται κάτω από τη βλάστηση.

Με αυτό τον τρόπο, ήλθε στο φως για πρώτη φορά μια τεράστια ανυψωμένη πλατφόρμα από άργιλο και χώμα, η οποία έχει μήκος 1.413 μέτρων από βορρά προς νότο και 400 μέτρων από ανατολή προς δύση.

Από το επίπεδο του εδάφους είναι αδύνατο να γίνει αντιληπτή η κατασκευή, αλλά από τον ουρανό – με τα “μάτια” του λέιζερ – έγινε ορατή.

Η κατασκευή είναι ανυψωμένη κατά δέκα έως 15 μέτρα πάνω από την γύρω επιφάνεια του εδάφους και διαθέτει εννέα πλατιούς διαδρόμους που ξεκινούν από αυτήν.

Κάνοντας χρήση ραδιενεργού άνθρακα, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι η κατασκευή κτίσθηκε μεταξύ του 1.000 και του 800 π.Χ., γεγονός που την καθιστά την αρχαιότερη μνημειακή κατασκευή όλου του πολιτισμού των Μάγια μέχρι σήμερα, ξεπερνώντας τις πυραμίδες και τα παλάτια των κατοπινών περιόδων.

Αντίθετα με μερικές άλλες αρχαιολογικές εγκαταστάσεις στο Μεξικό της ίδιας περίπου περιόδου από τον πολιτισμό των Ολμέκων (πχ Σαν Λορέντσο), η τεράστια κατασκευή στο Aguada Fenix δεν παρουσιάζει σαφείς ενδείξεις κοινωνικής ανισότητας, όπως κολοσσιαίες λίθινες κεφαλές ατόμων υψηλού κύρους της κυβερνώσας ελίτ.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, εγκαταστάσεις όπως το Aguada Fenix αναδεικνύουν μάλλον τη σημασία της κοινοτικής και ισότιμης εργασίας κατά την αρχική φάση της ανάπτυξης του κατοπινού μεγαλειώδους πολιτισμού των Μάγια.

Αυτό, κατά τους ερευνητές, πιθανώς σημαίνει ότι ο πολιτισμός τους αναπτύχθηκε πιο γρήγορα από ό,τι νόμιζαν οι αρχαιολόγοι έως τώρα και είχε μικρότερα επίπεδα κοινωνικής ανισότητας. Παραμένει ασαφές – μετά και τη νέα ανακάλυψη – κατά πόσο ο πολιτισμός των Μάγια αναπτύχθηκε ανεξάρτητα ή αποτέλεσε συνέχεια του πολιτισμού των Ολμέκων.

Ένα νέο οικοδόμημα που εντοπίστηκε στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, δίνει καινούργια στοιχεία για το φημισμένο ιερό της αρχαιότητας, κυρίως όσον αφορά τα πρώιμα χρόνια της δημιουργίας του. Πρόκειται για ένα άγνωστο ως τώρα οικοδόμημα της αρχαϊκής εποχής, που είχε οικοδομηθεί στη θέση όπου αργότερα, στον 4ο αι. π.Χ., ανεγέρθηκε η Θόλος, το εμβληματικότερο κτήριο του Ασκληπιείου.

Το κτίριο, ορθογώνιας κάτοψης, διέθετε υπόγειο χώρο αντίστοιχο του ισογείου με ψηφιδωτό δάπεδο και στο ισόγειο περιστύλιο. Σύμφωνα με τα ως τώρα στοιχεία της ανασκαφής, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, χρονολογείται γύρω στο 600 π.Χ. «Δηλαδή, η λατρεία του Ασκληπιού εμφανίζεται να ξεκινά νωρίτερα στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου. Μέχρι τώρα, θεωρούνταν ότι ξεκινούσε γύρω στο 550 π.Χ., δηλαδή στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Τώρα πηγαίνει νωρίτερα, κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και για την ιστορία του ιερού και για την ιστορία του ίδιου του Ασκληπιού», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επικεφαλής των ανασκαφών του Πανεπιστημίου Αθηνών στην αρχαία Επίδαυρο, ομότιμος καθηγητής Βασίλης Λαμπρινουδάκης. Ο καθηγητής, μαζί με τους συνεργάτες του Αλεξάνδρα Σφυρόερα και Βαγγέλη Καζολιά, θα παρουσιάσουν τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα των ανασκαφικών εργασιών τη Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου 2020, ώρα 19.00, στο αμφιθέατρο «’Αλκης Αργυριάδης» στο κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30). Τίτλος ομιλίας «Ανασκαφή στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου: αποκάλυψη κτηρίου προδρομικού της Θόλου».

Τι εντοπίστηκε ακριβώς; «Στη θέση όπου αργότερα οικοδομήθηκε η Θόλος, έχει βρεθεί ένα τμήμα οικοδομήματος, ένα ‘διπλό’ κτίριο, με υπόγειο και ισόγειο. Επειδή είχε υπόγειο, όπως και η Θόλος, θεωρούμε ότι είναι ένας πρόδρομος αυτού του ‘μυστηριακού’ οικοδομήματος που λέγεται Θόλος», απαντά ο κ. Λαμπρινουδάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Όταν αποφασίστηκε να γίνει η Θόλος το κτίριο αυτό κατεδαφίστηκε. Ο κενός χώρος που δημιουργήθηκε από το υπόγειό του γέμισε με λείψανα από το παλιό οικοδόμημα, αλλά και από άλλα μέρη του ιερού. Δηλαδή, επειδή ξεκίναγε το μεγάλο πρόγραμμα του 4ου αι. π.Χ., κατεδαφίστηκαν και κάποια άλλα κτίρια, των οποίων το υλικό θάφτηκε ευλαβικά μέσα σε αυτόν τον χώρο», προσθέτει.


Ποια όμως ήταν η Θόλος; «Είναι ένα όνομα που έδωσε ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας τον 2ο αι. μ.Χ. Η αρχική της ονομασία, όπως την ξέρουμε από τις επιγραφές του 4ου αι. π.Χ., ήταν Θυμέλη. Θυμέλη ήταν ένα είδος βωμού (σ.σ. από το θύω, που σημαίνει θυσιάζω), στον οποίο γίνονταν προσφορές αναίμακτες, αυτές που χαρακτηρίζουν τις χθόνιες θεότητες». Όπως μας εξηγεί, η έρευνα έχει καταλήξει ότι η Θόλος ήταν ένα είδος υπόγειας κατοικίας του Ασκληπιού, όπου γινόταν η θεραπεία των ασθενών μέσω της εγκοίμησης. Δηλαδή, ο ασθενής που κοιμόταν στον ειδικό αυτό χώρο έβλεπε σε όνειρο τον ίδιο τον θεό Ασκληπιό να του φανερώνει τη θεραπεία για την ασθένειά του. «Αυτό το προηγούμενο οικοδόμημα είχε μια ανάλογη λειτουργία με τη Θόλο, δηλαδή το υπόγειό του λειτουργούσε ως η έδρα του χθόνιου Ασκληπιού μέσα στη γη», αναφέρει ο επικεφαλής των ανασκαφών. Το νέο κτίριο όμως δίνει σημαντικά στοιχεία και για την τοπογραφία του ιερού. «Εξηγεί τον προσανατολισμό κάποιων άλλων κατασκευών οι οποίες ακολουθούν», καταλήγει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Οι ανασκαφές στο ιερό του Ασκληπιού της Επιδαύρου διεξάγονται από τον Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2016 έως σήμερα. Η ανασκαφή, που πραγματοποιείται με τη σταθερή υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας, χρηματοδοτήθηκε τα έτη 2016-2017 από την εταιρεία «Ασκληπιάδης» και τα έτη 2018-2019 από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».

Το εντυπωσιακό βίντεο από την αποστολή στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων


Τον Οκτώβριο του 2019 ενεργοποιήθηκε εκ νέου η υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο εμβληματικό ναυάγιο των Αντικυθήρων, με αποκλειστική πλέον ελληνική συμμετοχή υπό την διεύθυνση της Δρ. Αγγελικής Γ. Σίμωσι, Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας.

Η επιχείρηση στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τον περιορισμένο χρόνο διάρκειας του σωστικού χαρακτήρα της έρευνας. Η έρευνα υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη με τη συνδρομή του πλοίου «Typhoοn», το οποίο παραχωρήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη για το διάστημα των ερευνών επί του πεδίου

Αρχικά έγινε εντοπισμός εκ νέου του χώρου του ναυαγίου και νέα οριοθέτηση μετά από την τελευταία έρευνα του Σεπτεμβρίου 2017. Ανελκύστηκαν πέντε σάκοι με άμμο, που είχαν αφεθεί στον βυθό από την προηγούμενη ανασκαφική περίοδο, τα προϊόντα των οποίων κοσκινίστηκαν με μεγάλη προσοχή από εξειδικευμένη συντηρήτρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και παρουσία δύο αρχαιολόγων. Κατά τη διαδικασία του διαχωρισμού συλλέχθηκαν οστά, τα οποία πρέπει να αναλυθούν, πυρήνες κατά πάσα πιθανότητα ελιάς, χάλκινα καρφιά από το πλοίο καθώς και ένας μπρούτζινος δακτύλιος άγνωστης προς το παρόν χρήσης.

Επιπρόσθετα ανελκύστηκε πλαστικός κάλαθος διαστάσεων 110x110x45 εκατοστών, γεμάτος με τμήματα αμφορέων, βάσεις, λαιμούς και σώματα σωζόμενα από την κοιλία του αγγείου ως τη βάση. Ανάμεσα στα ευρήματα βρέθηκε ένα σιδερένιο στέλεχος με κυκλική απόληξη.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι μεταξύ των βάσεων των αμφορέων, που προέρχονται από την νήσο Κω, εντοπίστηκε και ένας τύπος διαφορετικός, η προέλευση του οποίου δεν είναι ακόμη γνωστή και απαιτείται η ταύτισή του. Επιφανειακά επί του βυθού από τον χώρο του ναυαγίου ανελκύστηκαν τρεις λαιμοί αμφορέων, δύο του τύπου Laboglia 2 από την Κάτω Ιταλία και ενός Κώου, καθώς και ένας ακέραιος Κώος αμφορέας ελλιπής ως προς τη μία λαβή.

Με την παρούσα έρευνα συμπληρώθηκε με την μέθοδο της φωτογραμμετρίας η σχεδιαστική αποτύπωση του χώρου του ναυαγίου, η οποία παρέμενε ημιτελής.

Από πλευράς Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων συμμετείχαν ο Δρ Γεώργιος Κουτσουφλάκης ως επιστημονικός υπεύθυνος, Τμηματάρχης, η Αικατερίνη Ταγωνίδου, καταδυόμενη αρχιτέκτων, και η Χρύσα Φουσέκη, καταδυόμενη συντηρήτρια, των οποίων η παρουσία συνετέλεσε τα μέγιστα στην επιτυχία της αποστολής και τους οποίους η Διευθύντρια της έρευνας ευχαριστεί θερμά.

Στην υποβρύχια έρευνα έλαβαν μέρος επίσης για πρώτη φορά τέσσερις δύτες του Λιμενικού Σώματος: οι Δημήτριος Σταμούλης, Γεώργιος Λυτρίβης, Δημήτριος Χατζηασλάν και Αθανάσιος Κειτζής, οι τεχνικοί βυθού Αλέξανδρος Σωτηρίου, Νίκος Γιαννουλάκης και Αθανάσιος Χρονόπουλος, καθώς και δύο ενάλιοι αρχαιολόγοι, οι Ορέστης Μανούσος και Αχιλλέας Διονυσόπουλος.

Όλες οι εργασίες της έρευνας καλύφθηκαν από τον εικονολήπτη Μιχαήλ Τσιμπερόπουλο. Επιχειρησιακά υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο Αλέξανδρος Παλατιανός, Αρχιπλοίαρχος (ε.α.) του Πολεμικού Ναυτικού.

Η Διευθύντρια της έρευνας, καταδυόμενη αρχαιολόγος Δρ Αγγελική Γ. Σίμωσι, καταδύθηκε και παρέμεινε στο πεδίο καθόλη τη διάρκεια των ερευνών της εικοσαμελούς αποστολής, το μέγεθος της οποίας θεωρείται για πρώτη φορά τόσο εντυπωσιακό, αφού πέραν των συμμετεχόντων, που διέθεταν άρτια εκπαίδευση αλλά και καταδυτική εμπειρία στα βάθη του ναυαγίου, υπήρξε υποστήριξη των επιχειρήσεων από το σκάφος «Τyphoon». Το μοναδικό στο Αιγαίο αυτό σκάφος είναι μήκους 72 και πλάτους 16 μέτρων, και είναι εξοπλισμένο με υπερσύγχρονα μέσα ναυτικής πλοήγησης. Στην επιχειρησιακή πλατφόρμα του φιλοξενούνται πέντε μεγάλα φουσκωτά, σε επιφυλακή ανά πάσα στιγμή για τις απαιτούμενες ανελκύσεις.

Με την επιστημονική αυτή αποστολή του Οκτωβρίου 2019 ολοκληρώθηκε το πρώτο πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα. Βάσει των αποτελεσμάτων της τελευταίας έρευνας ξεκινάει άμεσα η προετοιμασία για το νέο πενταετές πρόγραμμα, αρχής γενομένης από τον Μάιο του 2020, με την συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας σε διάφορους χώρους του ναυαγίου, όπου υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι θα έρθουν στο φως νέα εντυπωσιακά ευρήματα.

Ύστερα από την κατάθεση της πρώτης ανασκαφικής έκθεσης των πέντε χρόνων έρευνας επίκειται η δημοσίευση των αποτελεσμάτων του συνολικού ερευνητικού προγράμματος της πρώτης πενταετίας.

Ο επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας Δρ Γεώργιος Κουτσουφλάκης μετακινεί αμφορέα από το φορτίο του ναυαγίου των Αντικυθήρων. Παρακολουθεί ο τεχνικά υπεύθυνος Αλέξανδρος Σωτηρίου.
Ευχαριστίες οφείλονται στους χορηγούς της έρευνας, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, την ελβετική ωρολογοποιία Hublot και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη, στον Δήμαρχο Κυθήρων Αντικυθήρων Ευστράτιο Χαρχαλάκη, καθώς και στους κατοίκους του νησιού, που στηρίζουν εδώ και χρόνια την έρευνα, για τους οποίους τα μέλη της αποστολής πραγματοποίησαν ειδική εκδήλωση ενημέρωσης./πηγη Ναυτεμπορική

Ενα από τα καλύτερα διατηρημένα ναυάγια εμπορικών πλοίων της αρχαιότητας ανακαλύφθηκε πρόσφατα ανοικτά των ακτών της Πάλμα, στο νησί της Μαγιόρκα.

Μία ομάδα καταδυόμενων αρχαιολόγων, αναστηλωτών, ειδικών στη ναυπηγική και κινηματογραφιστών του Ινστιτούτου Μελετών Ναυτικής Αρχαιολογίας των Βαλεαρίδων Νήσων, IBEAM, ανακάλυψαν στα τέλη Σεπτεμβρίου ένα ναυάγιο εμπορικού πλοίου της Ρωμαϊκής εποχής, γεμάτο με σφραγισμένους αμφορείς που περιείχαν λάδι αλάτι και κρασί.

Το ναυάγιο βρέθηκε μόλις 50 μέτρα από την ακτή, αφού ένας κάτοικος της περιοχής δήλωσε τον περασμένο Ιούλιο στις τοπικές αρχές ότι βρήκε κεραμικά θραύσματα στην παραλία.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το μικρό ξύλινο σκάφος - ηλικίας τουλάχιστον 1700 ετών - βυθίστηκε κοντά στο νησί της Μαγιόρκα κάποια στιγμή στον 3ο αιώνα π.Χ., καθώς έπλεε από τα νότια της Ιβηρικής Χερσονήσου προς την Ρώμη

Το «πολύτιμο» φορτίο το πλοίου βρέθηκε σχεδόν ανέπαφο, καθώς οι 100 αμφορείς που μετέφερε για αιώνες είχαν προστατευτεί από τους τόνους άμμου που τους είχαν καλύψει.

Τα υλικά που ανακτήθηκαν κατά την αρχαιολογική ανασκαφή μεταφέρθηκαν στις εγκαταστάσεις του Museu de Mallorca, όπου οι τεχνικοί αποκατάστασης πραγματοποιούν εργασίες αφαλάτωσης και συντήρησης των ευρημάτων.

Μοναδικό για τον βορειοελλαδαδικό χώρο θεωρείται το εύρημα της χάλκινης νεκρικής κλίνης που εντοπίστηκε σε ασύλητο τάφο κατά τη διάρκεια ανασκαφής στη Μαυροπηγή Κοζάνης.

Σε σχετική ανακοίνωση της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κοζάνης σημειώνεται:

«Κατά τη διάρκεια των εν εξελίξει ανασκαφών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης στο λιγνιτωρυχείο Μαυροπηγής, της ΔΕΗ Α.Ε., εντός του εν μέρει κατεδαφισθέντος σύγχρονου οικισμού της Μαυροπηγής, συγκεκριμένα κάτω από τη θεμελίωση οικίας, αποκαλύφθηκε λακκοειδής τάφος, των υστεροελληνιστικών χρόνων (προς τα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ.), με πλούσια κτερίσματα. Ο τάφος εντοπίστηκε ασύλητος από την αρχαιότητα και αδιατάρακτος από τη σύγχρονη δόμηση.

Είναι ορθογώνιος, στον τύπο του λακκοειδούς, ενώ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν έφερε κάποιο είδος κάλυψης. Πρόκειται για γυναικεία ταφή. Η νεκρή ήταν τοποθετημένη πάνω σε περίτεχνη χάλκινη νεκρική κλίνη, με προσανατολισμό βόρεια - νότια.

Ήταν κτερισμένη με πέντε πήλινα αγγεία (μυροδοχεία και αμφορέα) και ένα γυάλινο, καθώς και κάποια άλλα μικροαντικείμενα. Στην κεφαλή της διατηρήθηκαν χρυσά ελάσματα που πιθανόν κοσμούσαν κάποιο ύφασμα ή κόσμημα κεφαλής από άλλο υλικό. Στο στόμα της βρέθηκε πεπιεσμένο χρυσό έλασμα - πιθανόν επιστόμιο, ενώ πάνω στο δεξί της χέρι διατηρήθηκαν χρυσές ίνες και μικρό χρυσό αντικείμενο, πιθανόν από διακοσμημένο ύφασμα.


Η ανασκαφή στην περιοχή είναι σε εξέλιξη. Σημειώνουμε, ωστόσο, τη μοναδικότητα του ευρήματος της χάλκινης νεκρικής κλίνης, για τον βορειοελλαδικό τουλάχιστον χώρο και ως ακέραιο αντικείμενο για το σύνολο του ελλαδικού χώρου, σύμφωνα με τα διαθέσιμα δημοσιευμένα αρχαιολογικά δεδομένα, που αναφέρονται μόνο σε κτιστές ή λαξευτές κλίνες. Παράλληλα, το εύρημα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες όχι μόνο για την επίπλωση της περιόδου την περιοχή και το ανεπτυγμένο επίπεδο της μεταλλοτεχνίας, αλλά και για τα ταφικά έθιμα και την κοινωνική διαστρωμάτωση του οικισμού στον οποίο ανήκει η ταφή.


Θεωρούμε πολύ πιθανή τη σύνδεσή της με τον σημαντικό και ανασκαμμένο εν μέρει τη δεκαετία του ’80 ελληνιστικό οικισμό στη θέση Κάστρο, στον οποίο φαίνεται να ανήκουν και τα οικιστικά και άλλα ταφικά κατάλοιπα που φέρνει σταδιακά τα τελευταία χρόνια στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην επέκταση του λιγνιτωρυχείου Μαυροπηγής».

Ενα κρανίο που βρέθηκε στην Ελλάδα και χρονολογείται προ τουλάχιστον 210.000 ετών, αντιπροσωπεύει το αρχαιότερο δείγμα ανατομικά σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρασία, δηλαδή εκτός Αφρικής, όπως ανακοίνωσε ομάδα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Αυτό σημαίνει ότι -αν οι επιστήμονες έχουν δίκιο- το κρανίο είναι κατά τουλάχιστον 150.000 χρόνια παλαιότερο από το αρχαιότερο απολίθωμα Homo sapiens που είχε βρεθεί έως τώρα στην Ευρώπη.


Δεύτερο κρανίο που βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία της Πελοποννήσου και εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 170.000 ετών, διαθέτει χαρακτηριστικά Νεάντερταλ. Τα δύο απολιθωμένα κρανία είχαν ανακαλυφθεί στο σπήλαιο Απήδημα δυτικά της Αερόπολης στη Μάνη στο τέλος της δεκαετίας του 1970, στη διάρκεια ερευνών του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Oμως έως τώρα δεν είχαν μελετηθεί σε βάθος και είχαν παραμείνει σχετικά άγνωστα, παρά τη μεγάλη σπουδαιότητα τους, όπως τώρα γίνεται αντιληπτό με μεγάλη καθυστέρηση.

Οι ερευνητές από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, με επικεφαλής την διακεκριμένη Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του Κέντρου Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου Eμπερχαρντ Καρλς του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», μελέτησαν για πρώτη φορά συγκριτικά, με σύγχρονες μεθόδους απεικόνισης και χρονολόγησης, τα δύο κρανία, γνωστά ως «Απήδημα 1» και «Απήδημα 2».

«Tα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν την σημαντικότητα του Ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη. Έχουμε τον αρχαιότερο σύγχρονο άνθρωπο εκτός Αφρικής, που μεταφέρει την άφιξη του Homo sapiens στην Ευρώπη περισσότερο από 150 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι νομίζαμε μέχρι τώρα. Η δουλειά αυτή είναι αποτέλεσμα 25 χρόνων έρευνάς μου στην Αφρική, στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Ως Ελληνίδα, εύχομαι η έρευνα στην Ελλάδα να συνεχιστεί, καθώς πιστεύω ότι η χώρα μας έχει ακόμα πολλά να δώσει στο χώρο της παλαιοανθρωπολογίας», δηλωσε η κ. Χαρβάτη στο Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Η ερευνητική ομάδα, η οποία έκανε, μεταξύ άλλων, εικονική ανακατασκευή των κατεστραμμένων τμημάτων των κρανίων, διεξήγαγε συγκρίσεις με άλλα ανθρώπινα απολιθώματα και χρησιμοποίησε μία υψηλής ακριβείας ραδιομετρική μέθοδο χρονολόγησης, προκειμένου να καθορίσει την ηλικία των δύο κρανίων. Το «Απήδημα 2», που βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση, εμφανίζει τα χαρακτηριστικά Νεάντερταλ, ενώ το «Απήδημα 1» δεν έχει καθόλου νεαντερτάλια γνωρίσματα, αλλά συνδυάζει σύγχρονα και πρωτόγονα χαρακτηριστικά, τα οποία -κατά τους επιστήμονες- το κατατάσσουν στην οικογένεια του Homo sapiens.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στο σπήλαιο Απήδημα έζησαν δύο ομάδες, ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από ένα πληθυσμό Νεάντερταλ, οι οποίοι προϋπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Ελλάδας. Με τη σειρά τους, οι Νεάντερταλ αντικαταστάθηκαν από προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου, η πιο πρώιμη παρουσία των οποίων στην περιοχή χρονολογείται πριν περίπου 40.000 χρόνια.

Πολλές «έξοδοι» και η σημασία της Ελλάδας

Η ανακάλυψη για την παλαιότητα του κρανίου «Απήδημα 1» και η εκτίμηση ότι ανήκει στον Homo sapiens, ενισχύει την άποψη ότι οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων εξαπλώθηκαν από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία νωρίτερα από ό,τι συνήθως πιστεύεται. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη γενικότερα και ειδικότερα η περιοχή της σημερινής Ελλάδας αποτέλεσε σημαντικό διάδρομο για την εξάπλωση των πρώτων αυτών «μεταναστών» από την Αφρική. Η νέα μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, ενισχύει επίσης τη θεωρία ότι δεν υπήρξε μόνο μία «έξοδος» από την μαύρη ήπειρο, αλλά πολλές.

«Το Απήδημα 2 είναι περίπου 170.000 ετών. Θα λέγαμε ότι ήταν ένας Νεάντερταλ», εξηγεί η κ. Χαρβάτη. «Προς μεγάλη μας έκπληξη, το Απήδημα 1 είναι ακόμα παλαιότερο, ηλικίας περίπου 210.000 ετών, αλλά δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό Νεάντερταλ». Αντιθέτως, η μελέτη ανέδειξε μια μίξη σύγχρονων ανθρώπινων και αρχαϊκών χαρακτηριστικών, παραπέμποντας σε έναν πρώιμο Homo sapiens.

«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον δύο ομάδες ανθρώπων ζούσαν στην περιοχή της Νοτίου Ελλάδας κατά την Μέση Πλειστόκαινο εποχή: ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens και, αργότερα, μία ομάδα Νεάντερταλ», εξήγησε η κυρία Χαρβάτη. Αυτό στηρίζει την υπόθεση ότι οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι πραγματοποίησαν πολλές φορές εξορμήσεις πέραν της Αφρικής, στην οποία και πρωτοεμφανίστηκαν.

«Το κρανίο Απήδημα 1», όπως ανέφερε, «δείχνει ότι μια πρώτη διασπορά συνέβη νωρίτερα απ' ό,τι πιστεύαμε, καθώς και ότι εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο γεωγραφικά, έως και στο εσωτερικό της Ευρώπης. Εικάζουμε ότι, όπως και στην Εγγύς Ανατολή, ο πρώιμος σύγχρονος ανθρώπινος πληθυσμός, που αντιπροσωπεύεται από το Απήδημα 1, πιθανώς αντικαταστάθηκε από τους Νεάντερταλ, η παρουσία των οποίων στη Νότια Ελλάδα είναι σαφώς τεκμηριωμένη, λαμβάνοντας υπόψιν και το κρανίο Απήδημα 2 από την ίδια τοποθεσία», πρόσθεσε.

Ωστόσο, και οι Νεάντερταλ με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τους σύγχρονους ανθρώπους. Κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, περίπου 40.000 χρόνια πριν, οι νεοαφιχθέντες σύγχρονοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η παρουσία τους επιβεβαιώνεται από την ανασκαφή λεπτοδουλεμένων λίθινων εργαλείων και άλλων ευρημάτων. Από την άλλη, οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν περίπου την ίδια περίοδο. «Αυτή η ανακάλυψη υπογραμμίζει τη σημασία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εξέλιξη του ανθρώπου», τόνισε η κ. Χαρβάτη.

Από ελληνικής πλευράς στη μελέτη συμμετείχαν επίσης ο καθηγητής Βασίλης Γοργούλης (διευθυντής του Τμήματος Ιστολογίας - Εμβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών), η καθηγήτρια Μυρσίνη Κουλούκουσα (διευθύντρια του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ), ο Φώτης Καρακωστής (Πανεπιστήμιο Τίμπινγκεν), ο Παναγιώτης Καρκάνας (Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών Αθηνών), η καθηγήτρια ακτινολογίας Λία Μουλοπούλου (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) και ο επίκουρος καθηγητής ακτινολογίας Βασίλης Κουτουλίδης (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Μεταξύ των ξένων επιστημόνων είναι ο κορυφαίος διεθνώς παλαιοντολόγος Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.

Οι επιστήμονες επεσήμαναν τις λιγοστές γνώσεις που ακόμη υπάρχουν για τα ανθρώπινα απολιθώματα στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη σημασία της Ελλάδας για την κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης και των πρώτων μεταναστευτικών κινήσεων. Έτσι, σχεδιάζουν περαιτέρω μελέτες του ανευρεθέντος υλικού στο σπήλαιο Απήδημα, το οποίο ήδη εθεωρείτο σημαντικό στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και απέκτησε επιπρόσθετη αξία υπό το φως των νέων ανακαλύψεων.

Το σπήλαιο Απήδημα ανεσκάφη στις δεκαετίες του 1970-80 από ερευνητές του Μουσείου Ανθρωπολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφέροντας σημαντικά ευρήματα που φιλοξενούνται στο Μουσείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1886 και είναι ένα από τα παλαιότερα του είδους του στην Ευρώπη. Η νέα έρευνα πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας στην K. Χαρβάτη, καθώς και του Γερμανικού Ερευνητικού Ιδρύματος (DFG).

Σχεδόν παράλληλα, δημοσιεύθηκε μια άλλη επιστημονική μελέτη από ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), που εξέτασαν και αυτοί τα δύο κρανία από το σπήλαιο Απήδημα, καταλήγοντας σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα, ότι αυτά αντιπροσωπεύουν μια μεταβατική φάση ανάμεσα στον Ευρωπαίο «Όρθιο άνθρωπο» (Homo erectus) και στους Νεάντερταλ, κάτι με το οποίο όμως δεν συμφωνεί η ερευνητική ομάδα υπό την κ. Χαρβάτη.

Ειδικό κλιμάκιο, το οποίο εργάζεται για τη αποκατάσταση του παλατιού του αυτοκράτορα Νέρωνα στη Ρώμη, εντελώς τυχαία, ανακάλυψε ένα μυστικό, υπόγειο δωμάτιο, διακοσμημένο με πάνθηρες, Κένταυρους και μια Σφίγγα.



Το δωμάτιο ήρθε στο φως έπειτα από 2.000 χρόνια και θεωρείται πως είναι μέρος του Domus Aurea (χρυσού σπιτιού), του τεράστιου ανακτόρου το οποίο έκτισε ο Νέρωνας μετά τη φωτιά του 64 μ.Χ. που κατέστρεψε τη Ρώμη.


Μια ομάδα στο Αρχαιολογικό Πάρκο του Κολοσσαίου, που περιβάλλει το παλάτι, βρήκε το άνοιγμα στον θάλαμο τυχαία καθώς εργάζονταν σε μια σκαλωσιά σε ένα παρακείμενο δωμάτιο του συγκροτήματος. Με τη βοήθεια του τεχνητού φωτισμού, αποκάλυψαν έναν χώρο καλυμμένο με πολύχρωμες τοιχογραφίες, που απεικονίζουν, μεταξύ άλλων, πρόσωπα όπως ο θεός Πάνας, έναν Κένταυρο και μια Σφίγγα, όπως ανακοίνωσε το Αρχαιολογικό Πάρκο στο Κολοσσαίο.

Η πλούσια διακόσμηση τοίχων περιλαμβάνει, επίσης, απεικονίσεις πλασμάτων της θάλασσας, κλαδιών δέντρων, λουλουδιών και πτηνών. Η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Πάρκου, Alfonsina Russo, δήλωσε ότι το «Δωμάτιο της Σφίγγας», όπως έχει πλέον ονομαστεί από τους αρχαιολόγους, αποκαλύπτει πολλά για τον Νέρωνα.


Η ανακάλυψη είναι «τεράστιας καλλιτεχνικής και αρχαιολογικής αξίας», δήλωσε η κα Russo. Οι τοιχογραφίες, πιθανότατα, δημιουργήθηκαν από αυτοκρατορικούς Ρωμαίους τεχνίτες. «Ελπίζουμε να ολοκληρώσουμε το έργο, μέχρι το τέλος του έτους.



Το δωμάτιο είναι καλά διατηρημένο αλλά χρειάζεται καθαρισμό και αποκατάσταση», λένε οι αρχαιολόγοι. Μεγάλο μέρος του δωματίου είναι ακόμα κάτω από τη γη και γεμάτο από υπολείμματα, αλλά οι εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι δεν θα το ανασκάψουν περαιτέρω, για την ώρα, λόγω φόβων για τη σταθερότητα του συγκροτήματος.


Το παλάτι του Νέρωνα ήταν τόσο μεγάλο, με τις αυλές του και τους διαμορφωμένους κήπους, να καλύπτουν τρεις από τους επτά λόφους της Ρώμης. Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα, μεγάλο μέρος του παλατιού πέρασε στους διαδόχους του, οι οποίοι το απαλλοτρίωσαν.

Ο χώρος καλύπτει έκταση 75 τετραγωνικών μέτρων και το φορτίο του πλοίου που βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας, αποτελείται από κεραμίδια τύπου tegulae και imbrex, που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα.


Ναυάγιο πλοίου, που παρέμενε βυθισμένο εδώ και αιώνες, εντοπίστηκε κοντά στο νησί Μόλατ στην Αδριατική θάλασσα. Το ναυάγιο πλοίου χρονολογείται από τον 1ο αιώνα μ.Χ. και ο χώρος είναι άθικτος και σε πολύ καλή κατάσταση, δήλωσε ο επικεφαλής του αρχαιολογικού τμήματος, αρμόδιου για θέματα υποβρύχιας αρχαιολογίας του μουσείου του Ζάνταρ, Ντίνο Τάρας.

Ο αρχαιολογικός χώρος ανακαλύφθηκε σε βάθος 20 μέτρων και, ως εκ τούτου, είναι πολύ κατάλληλος για αρχαιολογική έρευνα, σημείωσε ο κ. Τάρας. Ο χώρος καλύπτει έκταση 75 τετραγωνικών μέτρων και το φορτίο του πλοίου που βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας, αποτελείται από κεραμίδια τύπου tegulae και imbrex, που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα.

Μετά την αφαλάτωση, τα αρχαιολογικά ευρήματα θα ελεγχθούν περαιτέρω, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η ακριβής χρονολόγηση τους. Οι αρχαιολόγοι του Ζάνταρ έχουν ήδη κάνει ανακαλύψεις αρχαίων ναυαγίων κοντά στο Μόλατ, στην περιοχή των νησιών Σίλμπα και Πρέμουντα.

Τον πέμπτο αιώνα π.Χ., ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος επισκέφθηκε την Αίγυπτο και έγραψε για τα ασυνήθιστα ποταμόπλοια στο Νείλο, αλλά για πρώτη φορά υπάρχουν πλέον ντοκουμέντα της καταγραφής αυτής.
Είκοσι τρεις γραμμές της Ιστορίας του, της πρώτης μεγάλης ιστορικής καταγραφής του αρχαίου κόσμου, αφιερώνονται στην περίπλοκη περιγραφή της κατασκευής των πλοίων αυτών, που ονομάζονται «Μπάρις» (Baris).

 Για αιώνες, μελετητές είχαν αμφιβολίες για την ύπαρξή τους, επειδή δεν υπήρχαν αρχαιολογικά στοιχεία ότι τέτοια πλοία υπήρξαν ποτέ. Τώρα, όμως, ο Ηρόδοτος δικαιώθηκε καθώς ήρθε στο φως ένα εκπληκτικά συντηρημένο αρχαίο ναυάγιο στα νερά γύρω από το βυθισμένο λιμάνι της πόλης Ηράκλειο, που είναι γνωστή και ως Θώνις.

«Όταν ανακαλύψαμε το ναυάγιο αυτό, συνειδητοποιήσαμε ότι ο Ηρόδοτος είχε δίκιο», δήλωσε ο Δρ. Damian Robinson, διευθυντής του κέντρου ναυτικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος δημοσιεύει τα ευρήματα της ανασκαφής. «Αυτό που περιγράφει ο Ηρόδοτος ήταν αυτό που βρήκαμε», ανέφερε στον Guardian.

Το 450 π.Χ., ο Ηρόδοτος παρακολούθησε την κατασκευή ενός τέτοιου πλοίου και περιγράφει με λεπτομέρεια τις εργασίες, ακόμη και τα υλικά και την τεχνική κατασκευής. Ο Robinson είπε ότι οι προηγούμενοι μελετητές είχαν κάνει κάποια λάθη, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν το κείμενο χωρίς αρχαιολογικά στοιχεία.

Ωστόσο, η ανεύρεση ενός ναυαγίου που ονομάζεται «Πλοίο 17», έχει αποκαλύψει ένα τεράστιο κύτος σε σχήμα ημισελήνου και έναν προηγουμένως άγνωστο τύπο κατασκευής που περιλαμβάνει χοντρές σανίδες συναρμολογημένες -όπως τις περιέγραψε ο Ηρόδοτος. Το πλοίο υπολογίζεται πως αρχικά είχε μήκος έως 28 μέτρα και είναι ένα από τα πρώτα αρχαία αιγυπτιακά εμπορικά σκάφη που έχουν βρεθεί ποτέ.

«Ο Ηρόδοτος περιγράφει πως τα σκάφη έχουν μακρά εσωτερικά πλευρά. Κανείς δεν ήξερε πραγματικά τι σήμαινε αυτό... Η δομή αυτή δεν ήταν αρχαιολογικά γνωστή, μέχρι τώρα. Τώρα, ανακαλύψαμε αυτή τη μορφή κατασκευής σε αυτό το συγκεκριμένο σκάφος και ταιριάζει απολύτως με όσα έγραψε ο Ηρόδοτος», λέει ο ερευνητής.

Περίπου το 70% του σκάφους έχει επιβιώσει καλά διατηρημένο και ο Robinson λέει πως «εδώ έχουμε μια εντελώς μοναδική μορφή κατασκευής, που δεν συναντάμε πουθενά αλλού». Ο Alexander Belov, του οποίου το βιβλίο για το ναυάγιο δημοσιεύεται αυτόν το μήνα, δείχνει ότι η ναυτική κατασκευή του είναι τόσο κοντά στην περιγραφή του Ηροδότου, που το πλοίο αυτό θα μπορούσε να είναι το ίδιο που περιγράφει ο ιστορικός κατά την επίσκεψή του σε ναυπηγείο. Η ανάλυση λέξη προς λέξη του ιστορικού κειμένου καταδεικνύει ότι σχεδόν κάθε λεπτομέρεια αντιστοιχεί ακριβώς στα αποδεικτικά στοιχεία που έχουν προκύψει τώρα, οπότε αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι καθόλου απίθανο.

Στις 31 Μαρτίου το National Geographic θα παρουσιάσει ένα ντοκιμαντέρ όπου θα πρωταγωνιστεί μια σπουδαία Ελληνίδα αρχαιολόγος, η Καλλιόπη Λιμναίου Παπακώστα.



 Ο τίτλος του άρθρου στο site του National Geographic είναι «Νέα στοιχεία για τον χαμένο τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».

Όπως αναφέρει για το θέμα των ανασκαφών για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μιλώντας στα ΝΕΑ, «η πρόταση από έναν οργανισμό όπως το National Geographic ήταν μια δικαίωση για την δουλειά μου.Δεν περίμενα όμως έναν τέτοιο τίτλο ο οποίος δεν προκύπτει από το περιεχόμενο».

Όμως, εξηγεί ότι το National Geographic, έχει αποκλειστικό δικαίωμα επιλογής του τίτλου κι δεν έχει η ίδια την δυνατότητα επέμβασης. Ο τίτλος στον οποίο αναφέρεται είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ και είναι: «Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Όμως, η κα Παπακώστα διαφωνεί αλλά τα χέρια της είναι δεμένα.

Η Ελληνίδα αρχαιολόγος δεν είναι τυχαία. Είναι στην Αλεξάνδρεια 22 χρόνια και κάνει ανασκαφές τα τελευταία 14 χρόνια στους Κήπους του Σαλαλάτ στην Αλεξάνδρεια. Πιστεύει ακράδαντα ότι θα βρει τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Άλλωστε, η ίδια ήταν που ανακάλυψε σε στιγμές μεγάλης απογοήτευσης το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου της Ελληνιστικής περιόδου, που είναι και το σημαντικότερο εύρημα των τελευταίων 100 χρόνων.

Η κα Παπακώστα που διευθύνει το Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού και είναι πεπεισμένη ότι βρίσκεται στο λεγόμενο Βασιλικό Τετράγωνο στην καρδιά της ελληνιστικής πόλης.

Κάνοντας χρήση όλων των σύγχρονων τεχνικών η Ελληνίδα αρχαιολόγος δηλώνει ότι πλησιάζει όλο και πιο κοντά στον Τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. «Φυσικά δεν είναι εύκολο να βρεθεί λέει στο ντοκιμαντέρ του National Geographic, αλλά είμαι στην καρδιά της Αλεξάνδρειας στο Βασιλικό Τετράγωνο και όλες οι πιθανότητες είναι με το μέρος μου».

Μούμιες, άνω των 2000 ετών, που χρονολογούνται από τη δυναστεία των Πτολεμαίων κι ανακαλύφθηκαν σε κατακόμβες στην Αίγυπτο, αποκαλύφθηκαν από το υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, στον αρχαιολογικό χώρο Τούνα ελ Γκέμπελ, στα κεντρικά της χώρας.

Ο τάφος ενός υψηλόβαθμου ιερέα που κατασκευάστηκε πριν από 4.400 χρόνια ανακαλύφθηκε στην νεκρόπολη της Σακάρα κοντά στο Κάιρο από αιγυπτιακή αρχαιολογική αποστολή, ανακοίνωσαν οι αιγυπτιακές Αρχές.

H πήλινη πλάκα που διασώζει 13 στίχους της Οδύσσειας, η οποία βρέθηκε τον περασμένο Ιούλιο στην Αρχαία Ολυμπία, συγκαταλέγεται στον κατάλογο με τις δέκα σημαντικότερες ανακαλύψεις του 2018, που δημοσιεύει κάθε χρόνο το έγκυρο αμερικανικό περιοδικό «Archaeology».


Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, που έγιναν γνωστές το καλοκαίρι, το εύρημα μπορεί να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή εποχή και πιθανώς πριν από τον 3ο αι. μ.Χ.
«Η επιγραφή στην πήλινη πλάκα που βρέθηκε σε θέση με ρωμαϊκά κατάλοιπα σε μικρή απόσταση από το Ιερό της Ολυμπίας, διασώζει τους πρώτους 13 στίχους της Ραψωδίας ξ της Οδύσσειας και σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συλλέξει έως τώρα η ερευνητική ομάδα, αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο απόσπασμα των στίχων αυτών, σε κάθε περίπτωση των στίχων 1-8, αλλά και των στίχων 9-13, εφόσον επαληθευτεί η προκαταρκτική χρονολόγηση της επιγραφής», είχε διευκρινίσει, μεταξύ άλλων, τον περασμένο Ιούλιο, με ανακοίνωσή της, η ερευνητική ομάδα.

Μάλιστα, η ίδια ομάδα δήλωνε: «με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται απόσπασμα της Οδύσσειας σε πήλινη πλάκα, ενώ η ερευνητική ομάδα διερευνά το ενδεχόμενο να πρόκειται για το παλαιότερο κείμενο ομηρικών επών που έχει βρεθεί στον ελληνικό χώρο (πλην οστράκων με 1-2 στίχους)», χωρίς να παραλείψει να τονίσει την επιφύλαξή της γι’ αυτές τις πρώτες εκτιμήσεις έως την τελική δημοσίευση της επιγραφής.

Υπενθυμίζεται ότι η πήλινη πλάκα εντοπίστηκε κατά τη διεξαγωγή επιφανειακής-γεωαρχαιολογικής έρευνας, στο πλαίσιο του τριετούς ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Ο πολυδιάστατος χώρος της Ολυμπίας», που πραγματοποιείται σε θέσεις γύρω από το ιερό, υπό τη διεύθυνση της δρ. Ερωφίλης-Ίριδας Κόλια, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και τρία γερμανικά Πανεπιστήμια.

Το ναυάγιο ελληνικού εμπορικού πλοίου ηλικίας 2.400 ετών που εντοπίστηκε στη Μαύρη Θάλασσα
Άλλες αρχαιολογικές ανακαλύψεις που ξεχώρισαν το 2018, σύμφωνα, πάντα, με το «Archaeology», είναι το ναυάγιο ενός ελληνικού εμπορικού πλοίου ηλικίας 2.400 ετών που εντοπίστηκε στη Μαύρη Θάλασσα -το οποίο αποτελεί, πλέον, το αρχαιότερο γνωστό «άθικτο» ναυάγιο πλοίου, καθώς και οι καταπληκτικές τοιχογραφίες που είδαν το φως στην Πομπηία το 2018, κατά τη διάρκεια των πρώτων μεγάλης κλίμακας ανασκαφών, που διεξάγονται σε περιοχή του αρχαιολογικού χώρου της.

Σύμφωνα με τον ερευνητή αιγαιακών γραφών δρα Μηνά Τσικριτζή πρόκειται για η κυκλική στεφάνη από ελεφαντοστό, το πιο σημαντικό εύρημα μετά το Δίσκο της Φαιστού.


Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ.Τσικριτζής «σας ενημερώνω για την σημαντική ανακάλυψη της αρχαιολόγου Αθανασίας Κάντα στην Κνωσό.

Το σημαντικότερο πέρα από τα άλλα ευρήματα, είναι η κυκλική στεφάνη από ελεφαντοστό που έχει την μεγαλύτερη επιγραφή τελετουργικού και θρησκευτικού περιεχομένου μέχρι τώρα με συλλαβογράμματα της Γραμμικής Α.

Περιμένουμε την επιστημονική δημοσίευση από τον T.G. PALAIMA για να δούμε την μεταγραφή των συμβόλων που φαίνονται στην παρακάτω εικόνα: Το εύρημα αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό μετά τον Δίσκο της Φαιστού».





Πηγή: neakriti.gr

Το γνωρίζατε ότι η Καμάρα (Αψίδα του Γαλερίου) είχε οκτώ συνολικά πεσσούς, 
ότι η Ροτόντα ήταν ναός αφιερωμένος στην αρχαία θρησκεία, 
και ότι τον 4ο-6ο αιώνα μ.Χ. λειτουργούσε Ιππόδρομος που ξεκινούσε από το ύψος της Εγνατίας και έφθανε έως τη θάλασσα;

Η μούμια ήταν μέσα στις μια από τις δύο σαρκοφάγους που εντόπισε μια γαλλική αποστολή στη νεκρόπολη Αλ-Ασασίφ στη δυτική ακτή του ποταμου Νείλου