Wall Street Journal: η Ελλάδα στη "δίνη" της παγκόσμιας κρίσης.

Η "γρονθοκόπηση" της Ελλάδος από τις αγορές συνεχίστηκε και χθες Τετάρτη, την οποία πληθώρα Ευρωπαίων πολιτικών έσπευσε να αποδώσει σε ‘διαπραγματευτές και κερδοσκόπους’, στις γραμμές αντίστοιχων πρόσφατων αναφορών του Έλληνα πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου.
Αυτό αναφέρει σε σημερινό της δημοσίευμα η εφημερίδα Wall Street Journal, επισημαίνοντας ότι...όσοι σπεύδουν να περιγράψουν μόνο την ανωτέρω εικόνα, τους διαφεύγει κάτι σημαντικό: οι διαπραγματευτές ‘αυξημένης ετοιμότητας’ (quick-trigger traders) μπορεί να αποτελούν μέρος της εικόνας, αλλά η ‘σφυρηλάτηση’ της Ελλάδος και του ευρώ, αντικατοπτρίζει κάτι περισσότερο από μία προσπάθεια αποκόμισης γρήγορων κερδών. Πολλοί μεταξύ όσων ‘στοιχηματίζουν’ ενάντια στην ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας, δεν προέρχονται από την κοινότητα των κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (hedge funds), αλλά από παραδοσιακές εταιρείες διαχείρισης ενεργητικού, τράπεζες και οικονομικές διευθύνσεις επιχειρήσεων, οι οποίες δεν προσπαθούν να αποκομίσουν οφέλη από τις δημοσιονομικές περιπέτειες της Ελλάδος, αλλά απλά να προστατέψουν τους οργανισμούς τους.
Για παράδειγμα, επιχειρηματικοί κολοσσοί, όπως η Coca-Cola και η Dole λαμβάνουν χρηματο-οικονομική δράση που τους προστατεύει από ενδεχόμενη εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, με σκοπό να προστατέψουν τη δολαριακή αξία των ευρώ που κερδίζουν εκτός έδρας. Διαχειριστές ενεργητικού ήταν πωλητές ομολόγων ελληνικού Δημοσίου, ενώ τράπεζες αγόρασαν χρηματο-οικονομικά παράγωγα προϊόντα προστασίας ενάντια στο ενδεχόμενο στάσης πληρωμών (Credit Default Swaps-CDSs) της Ελλάδος.
Χθες, η απόδοση του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου αναφοράς ανήλθε στο υψηλότερο επίπεδό του για περισσότερο από μία δεκαετία, οι μετοχές (στο Χ.Α.) υποχώρησαν, ενώ νέα αύξηση κατέγραψε το κόστος των CDS για ελληνικά ομόλογα. Η εφημερίδα αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: "Η Ελλάδα, έχοντας ξοδέψει χρόνια για να χτίσει το τεράστιο χρέος που τη βαραίνει, τώρα αντιμετωπίζει μία νέα πραγματικότητα στον κόσμο των παγκόσμιων συναλλαγών: μία χιονοστιβάδα χρηματο-οικονομικών στοιχημάτων επί του μέλλοντός της, από μακριά και από πολλές πλευρές".
Κάτι παρόμοιο συνέβη το 2008, λίγο πριν τη χρηματο-πιστωτική κρίση. Τότε, ο κόσμος είχε εστιάσει στους ασταθείς χρηματο-οικονομικούς οργανισμούς των ΗΠΑ, με ορισμένους επενδυτές να προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την αδυναμία παραγωγής κερδών (των οργανισμών) και άλλους να σπεύδουν να προστατεύσουν εαυτούς. Αυτή τη φορά, δεν είναι μόνον επιχειρήσεις των οποίων κρίνεται το μέλλον, αλλά χώρες.
Πολλά χρόνια πριν, όταν ελάχιστοι φαντάζονταν ότι, μία χώρα-μέλος θα αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών, τα CDS επί των ελληνικών ομολόγων ήταν πάμφθηνα (dirt cheap) – "μόλις" 7 χιλ. δολ. ΗΠΑ ανά έτος για την ασφάλιση ελληνικού χρέους 10 εκατ. δολ. από το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών, για πέντε χρόνια.
Κάποια στιγμή, ήρθε η χρηματο-οικονομική κρίση του 2008, που αύξησε το βαθμό επίγνωσης των επενδυτών για τα βάρη των δανειστών. Η ίδια η χρηματο-οικονομική κρίση προκάλεσε την αύξηση των χρεών των κυβερνήσεων, στο πλαίσιο και των χρηματο-οικονομικών πακέτων σωτηρίας που έθεσαν σε εφαρμογή στο εσωτερικό των χωρών τους. Η Ελλάδα εξέδωσε εγγυήσεις δανείων. Όταν "έπεσε η σκόνη" (της κρίσης) στις αρχές 2009, ένα νέο επενδυτικό μοτίβο είχε δημιουργηθεί, με τους επενδυτές να απαιτούν υψηλότερα επιτόκια για την αγορά ομολόγων έκδοσης κρατών με υψηλά χρέη.
Οι τράπεζες που κατείχαν ελληνικά ομόλογα, άρχισαν να προσπαθούν να προστατεύσουν εαυτούς ενάντια στον κίνδυνο. Ακόμα και μία τράπεζα που ελέγχεται μερικώς από την ελληνική κυβέρνηση, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, αναγνώρισε δημοσίως ότι, αγόρασε CDSs για να προστατεύσει το χαρτοφυλάκιό του σε ομόλογα ελληνικού Δημοσίου.
Τον περασμένο Οκτώβριο, ‘ένα σπίρτο άναψε’. Η νεο-εκλεγείσα σοσιαλιστική κυβέρνηση στην Ελλάδα ανακοίνωσε μία αναθεωρημένη εκτίμηση 12,5% για το έλλειμμα προϋπολογισμού, περισσότερο από τρεις φορές την προηγούμενη. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι διεθνείς οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης υποβάθμισαν το αξιόχρεο της Ελληνικής Δημοκρατίας, ενώ λίγο αργότερα έπραξαν το ίδιο και για τις ελληνικές τράπεζες.
Στο τέλος Νοεμβρίου, το Ντουμπάι επεδίωξε να καθυστερήσει την αποπληρωμή χρεών του κρατικού κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών Dubai World, συγκεντρώνοντας την προσοχή των επενδυτών στους κινδύνους κρατικών ομολόγων. Μια σειρά από χρηματο-οικονομικές εταιρείες ενεπλάκησαν σε αρνητικά ‘στοιχήματα’ ενάντια στα ελληνικά ομόλογα και στο ευρώ, με σκοπό να κερδοσκοπήσουν ή απλά να προστατέψουν εαυτούς.
Οι συγκεκριμένοι διαπραγματευτές δεν περιελάμβαναν μόνον διαχειριστές hedge funds, αλλά και παραδοσιακούς επενδυτές, όπως ασφαλιστικές εταιρείες και διαχειριστές ενεργητικού με συνταξιοδοτικά κεφάλαια υπό διαχείριση.
Ο Κρίστοφερ Ίγκο, ένας ειδικός σε ζητήματα ομολόγων στον επενδυτικό βραχίονα της γαλλικής ασφαλιστικής εταιρείας AXA, κατέταξε τις χώρες ανάλογα με το χρηματο-πιστωτικό τους κίνδυνο και μετά, μαζί με τους συνεργάτες του στο Σίτι του Λονδίνου, μείωσε τις τοποθετήσεις του οργανισμού σε ελληνικά ομόλογα. Στο Τόκιο, η Kokusai Asset Management, με γραφεία κοντά στο αυτοκρατορικό παλάτι, πώλησε το σύνολο του χαρτοφυλακίου 2,2 δισ. δολ. που διέθετε σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, στο μέσον του περασμένου Δεκεμβρίου.
Μεταξύ άλλων, ορισμένες κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν να αποφεύγουν το ευρώ. Οι κεντρικές τράπεζες αναδυόμενων οικονομιών – εκτός από την Κίνα και τη Ρωσία, που τοποθέτησαν το 30% των νέων διαθεσίμων τους σε ευρώ στο δεύτερο τρίμηνο 2009 – απέφυγαν εντελώς το ευρώ στο τρίτο τρίμηνο 2009, σύμφωνα με τη Barclays.

Μακριά από τα γραφεία διαπραγματευτών του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης, ορισμένες πολυεθνικές επιχειρήσεις είχαν δικούς τους λόγους να ‘στοιχηματίζουν’ εναντίον του ευρώ. Η Coca-Cola παράγει ετησίως έσοδα σε ευρώ που αντιστοιχούν σε περίπου 3 δισ. δολ.. Χρειαζόταν, λοιπόν, να προστατεύσει την αξία αυτών των εσόδων, όταν αυτά θα μετατρέπονταν σε δολάρια. Στην έδρα της Coca-Cola, στην Ατλάντα, η διακύμανση του ευρώ το 2009 – από 1,26 δολ. ΗΠΑ στα 1,51 δολ. – δυσκόλευε σημαντικά τη λήψη αποφάσεων στη γενική οικονομική της διεύθυνση. Μέχρι το τέλος 2009, για να προστατευτεί ενάντια σε ένα ευρώ που διολίσθαινε έναντι του δολαρίου, η Coca-Cola χρησιμοποιούσε δικαιώματα προαίρεσης (put options) που της έδιδαν το δικαίωμα να πωλήσει ευρώ σε μία συγκεκριμένη τιμή σε συγκεκριμένη περίοδο. Στην Καλιφόρνια, η Dole Food προέβη σε μία παρόμοια κίνηση, προστατεύοντας το 50% της έκθεσής της σε ευρώ.

Στο τέλος Ιανουαρίου, η ελληνική κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της και να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της που ‘ωρίμαζε’ προσεχώς, προέβη στην έκδοση πενταετούς διάρκειας ομολόγων αξίας 8 δισ. ευρώ. Όμως, σε διάστημα λίγων ημερών, η τιμή των συγκεκριμένων τίτλων απώλεσε 3,5% της αρχικής της αξίας.

Όσο οι αμφιβολίες για την ελληνική οικονομία κλιμακώνονταν, το κόστος των CDS εκτινάχθηκε στα ύψη. Το ετήσιο κόστος για την ασφάλιση 10 εκατ. δολ. ελληνικού χρέους για πέντε χρόνια, ανήλθε σε 124 χιλ. δολ. στις αρχές Οκτωβρίου, σε 208 χιλ. δολ. το Νοέμβριο και το Φεβρουάριο αυξήθηκε σε 425 χιλ. δολ..

Τα hedge funds έχουν πολλάκις κατηγορηθεί ότι χειραγωγούν προς τα πάνω το κόστος των CDS για τα ελληνικά ομόλογα, μεγαλώνοντας την ανησυχία της παγκόσμιας επενδυτικής κοινότητας για την Ελλάδα.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, αγοραστές CDS στο τέλος 2009 και στις αρχές 2010 περιελάμβαναν τις Goldman Sachs, Barclays, Banco Santander και Credit Agricole. Η τελευταία, προστάτευσε το χαρτοφυλάκιο που είχε σε ομόλογα Ιταλίας, Γερμανίας και Βρετανίας, η Banco Santander προστάτευσε θέσεις της σε βρετανικό, γερμανικό και γαλλικό ενεργητικό, ενώ η Barclays προστάτευσε αντίστοιχα τις θέσεις της σε ιταλικά, γαλλικά, ελληνικά, γερμανικά και πορτογαλικά ομόλογα. Η Goldman Sachs φέρεται να αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο απωλειών, σε περίπτωση περαιτέρω υποβάθμισης της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδος.