Οι τιμές των τροφίμων τραβούν ξανά την ανηφόρα δύο χρόνια μετά το μεγάλο άλμα τους και τη διατροφική κρίση που προκάλεσαν τότε, αυξάνοντας τους πεινασμένους του πλανήτη κατά 100 εκατ. Αιτία για ακόμη μια φορά είναι η αχαλίνωτη κερδοσκοπία στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης των εμπορευμάτων από τις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες και τα hedge funds, που ανακάλυψαν ξανά τα... αγροτικά εμπορεύματα ως πηγή κέρδους.
Οι άγριες και μεθοδευμένες -μεγάλης κλίμακας- κινήσεις τους στις αγορές εμπορευμάτων φέτος οδήγησαν την τιμή του σιταριού σε άνοδο μεγαλύτερη του 70% από τα τέλη Ιουνίου, το κακάο σε ρεκόρ 33 ετών τον προηγούμενο μήνα, τη ζάχαρη σε υψηλά 30 ετών στις αρχές του έτους και ακόμη σε πολύμηνα υψηλά τη σόγια, το καλαμπόκι και τα υπόλοιπα αγροτικά προϊόντα.
Τα παραπάνω ιδρύματα που στοιχηματίζουν στην αγορά δεν εμπλέκονται φυσικά στην πώληση ή τη διακίνηση των προϊόντων, δεν αγοράζουν συμβόλαια προκειμένου να προστατευθούν έναντι μελλοντικών κινδύνων στην παραγωγή. Αγοράζουν και πωλούν μαζικά συμβόλαια, επενδύουν σε ανοδική ή καθοδική πορεία των δεικτών εμπορευμάτων, διαμορφώντας τεχνητά τις τιμές, με αποκλειστικό στόχο να καρπωθούν τις διαφορές από τις διακυμάνσεις. Πρόσφατη μελέτη του FAO διαπιστώνει ότι μόλις το 2% των συμβολαίων εμπορευμάτων που συναλλάσσονται σήμερα στις αγορές καταλήγουν σε πραγματική ανταλλαγή των αγαθών.
Η εξέλιξη αυτή είναι απόρροια της χαλάρωσης της νομοθεσίας, που είχε θεσπιστεί στις ΗΠΑ το 1936 -και περιόριζε την κερδοσκοπία στα εμπορεύματα επί δεκαετίες-, στην περίοδο προεδρίας Μπίλ Κλίντον, ύστερα από επιτυχημένες πιέσεις των ιδρυμάτων του χρηματοπιστωτικού τομέα. Οδήγησε σε εκτόξευση των συναλλαγών στις αγορές εμπορευμάτων και την αποξένωση των τιμών από τα θεμελιώδη της φυσικής αγοράς, δηλαδή την προσφορά και τη ζήτηση.
Οι ποσότητες κακάο που συναλλάσσονταν μέχρι πρόσφατως στις αγορές συμβολαίων ήταν για παράδειγμα 20πλάσιες της παγκόσμιας παραγωγής. Μετά την κρίση του 2008, οι μεγαλύτερες κυβερνήσεις του πλανήτη ξεκίνησαν διαδικασίες για τη δημιουργία ενός νέου κανονιστικού πλαισίου με μεγαλύτερη διαφάνεια στις αγορές.
Οι διαδικασίες αυτές παραμένουν για την ώρα... λόγια, αφού τίποτα απ' όσα θέσπισαν δεν έχει εφαρμοστεί. Κάτι που καθιστά τους σημερινούς ηγέτες και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού συνυπεύθυνους για τα εκατομμύρια ανθρώπων που θα πεινάσουν φέτος.
