Απελευθέρωση των αγορών ενέργειας προβλέπει το νέο πολυνομοσχέδιο

Ρυθμίσεις για την απελευθέρωση των αγορών ενέργειας, τις έρευνες πετρελαίου, τους αγωγούς Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη και Ελλάδας - Ιταλίας, την προστασία των καταναλωτών και τη δυνατότητα... συμμετοχής τρίτων στα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, περιλαμβάνει το "πολυνομοσχέδιο" για την ενέργεια που παρουσίασε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γ. Παπακωνσταντίνου.

Παράλληλα, όπως προκύπτει από το σχετικό ενημερωτικό σημείωμα, "υλοποιείται η αλλαγή στη διαχείριση των υδροηλεκτρικών σταθμών, το άνοιγμα της λιγνιτικής παραγωγής και σε τρίτους εκτός ΔΕΗ και η ουσιαστική απελευθέρωση της αγοράς στα νησιά με υιοθέτηση του αντίστοιχου Κώδικα". Οι ρυθμίσεις αυτές, δηλαδή η ανάθεση της διαχείρισης των υδροηλεκτρικών της ΔΕΗ σε ανεξάρτητο φορέα, η πρόσβαση ανταγωνιστών της ΔΕΗ στο 40 % της λιγνιτικής παραγωγής ρεύματος και η σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς στα μη διασυνδεδεμένα νησιά αποτελούν όπως είναι γνωστό εκκρεμότητες που προκύπτουν από το μνημόνιο.

Στο νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο εντάσσονται και οι ρυθμίσεις για την επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου σε νέες περιοχές της χώρας, την ενίσχυση του ρόλου της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, τον διαχωρισμό του Διαχειριστή του Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) από τη ΔΕΠΑ, κ.α.

Αναλυτικότερα, όπως προκύπτει από την παρουσίαση που έκανε ο κ. Παπακωνσταντίνου σήμερα, στο Υπουργικό Συμβούλιο, οι βασικές ρυθμίσεις για την ενέργεια περιλαμβάνουν τα εξής:

- Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας: αποκτά αποφασιστικές αρμοδιότητες (ενώ τώρα έχει μόνο γνωμοδοτικό ρόλο) σε ζητήματα όπως τα τιμολόγια μη ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων, η εποπτεία των διαχειριστών, η αδειοδότηση του συνόλου των ενεργειακών επενδύσεων (όχι μόνο Ανανεώσιμων Πηγών), η ρύθμιση των αγορών, κ.α.

- Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας: διαχωρίζονται τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ρεύματος τα οποία μεταβιβάζονται σε θυγατρικές εταιρίες της ΔΕΗ. Η ιδιοκτησία του δικτύου διανομής παραμένει στη μητρική εταιρία ενώ για το δίκτυο μεταφοράς προβλέπεται η δυνατότητα μεταβίβασης μειοψηφικών πακέτων μετοχών σε τρίτους. Δημιουργείται Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, αρχικά 100 % θυγατρική του Δημοσίου, αλλά με πρόβλεψη δυνατότητας μεταβίβασης ποσοστού σε τρίτους.

- Απελευθέρωση αγοράς φυσικού αερίου: διαχωρίζεται ο ΔΕΣΦΑ από τη ΔΕΠΑ (παύει να είναι θυγατρική της και γίνεται ανεξάρτητη εταιρία) και ρυθμίζεται το καθεστώς του Εθνικού και των Ανεξάρτητων Συστημάτων Φυσικού Αερίου. Δίνεται η δυνατότητα στον υπουργό να προχωρήσει στη σύσταση οργανωμένης αγοράς εμπορίας φυσικού αερίου στη χώρα.

- Προστασία Καταναλωτών: προβλέπονται οι βασικές υποχρεώσεις των προμηθευτών και τα αντίστοιχα δικαιώματα των καταναλωτών. Προστατεύονται οι καταναλωτές από καταχρηστικές ή παραπλανητικές συμπεριφορές των προμηθευτών ενώ ορίζεται ότι ο καταναλωτής θα έχει αδιάλειπτη προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας ακόμη και σε περίπτωση χρεοκοπίας του προμηθευτή. Καθορίζονται ομάδες ευάλωτων καταναλωτών (π.χ. με χαμηλά εισοδήματα, ΑΜΕΑ, κ.α.) για τους οποίους μπορούν να ισχύουν ειδικά, μειωμένα τιμολόγια, ευνοϊκοί όροι πληρωμής, απαγόρευση διακοπής σύνδεσης σε κρίσιμες περιόδους, κ.α.

- Έρευνες υδρογονανθράκων: συστήνεται ο Εθνικός Φορέας Έρευνας Υδρογονανθράκων ("Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων ΑΕ") που θα διαχειρίζεται τα αποκλειστικά δικαιώματα του Δημοσίου για έρευνα και εκμετάλλευση, θα επιλέγει τις περιοχές που θα παραχωρούνται για έρευνα και θα κάνει τους σχετικούς διαγωνισμούς. Εκσυγχρονίζεται το θεσμικό πλαίσιο για τις έρευνες, με βάση τα ισχύοντα διεθνώς (δίνεται η δυνατότητα εκτέλεσης ερευνών μη αποκλειστικής χρήσης, αυξάνεται η έκταση των προς παραχώρηση περιοχών και η χρονική διάρκεια των ερευνών) και προβλέπονται αυστηρές διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΥΠΕΚΑ, σε διάστημα 12 - 18 μηνών θα γίνει διεθνής διαγωνισμός για την παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και παραγωγής, σε περιοχές όπου τα δεδομένα είναι ώριμα και προκύπτουν ισχυρές ενδείξεις ύπαρξης πετρελαίου και αερίου. Οι σχετικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι τα επόμενα 30 χρόνια η χώρα θα μπορεί να καλύπτει το 20 - 30 % των αναγκών της σε υδρογονάνθρακες από εγχώριες πηγές ενώ το όφελος που προκύπτει για το Δημόσιο από την ανακάλυψη και εκμετάλλευση ενός κοιτάσματος μεγέθους αντίστοιχου με αυτό του Πρίνου φθάνουν στα 3 δισ. Δολάρια.

- Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη: Το νομοσχέδιο ρυθμίζει θέματα σχετικά με τις απαλλοτριώσεις, τη διαδρομή, τους περιορισμούς χρήσης κατά μήκος του πετρελαιαγωγού κ.α.: "Η κυβέρνηση, τονίζεται, συνεχίζει να στηρίζει την υλοποίησή του διαχρονικά, μεθοδικά και συστηματικά". Πάντως το έργο καθυστερεί λόγω ενστάσεων που έχει προβάλει η Βουλγαρική πλευρά επικαλούμενη θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Ανάλογες ρυθμίσεις προβλέπονται για τους αγωγούς φυσικού αερίου Ελλάδας - Ιταλίας και Ελλάδας - Βουλγαρίας.

- Επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου: ιδρύονται πέντε νέες Εταιρίες Παροχής Αερίου σε Στερεά Ελλάδα και Εύβοια, Κεντρική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Ήπειρο και Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησο με δυνατότητα συμμετοχής ιδιωτών.

Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται ακόμη ρυθμίσεις για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (γεωθερμία, βιοαέριο, ηλιοθεμρικοί σταθμοί, προώθηση των έργων στον Αη Στρατη για ανάδειξή του σε "πράσινο νησί"), καθώς και τη χρήση ανενεργών μεταλλείων και λατομείων ως χώρων απόθεσης και επεξεργασίας υλικών από κατεδαφίσεις. Τέλος παρατείνεται ως τις 31 Δεκεμβρίου 2013 η λειτουργία των λατομείων αδρανών υλικών των οποίων δεν έχει λήξει η ισχύς των περιβαλλοντικών όρων και τα οποία θα έχουν συμπληρώσει τότε 30ετή λειτουργία.



Οι προβλέψεις του πολυνομοσχεδίου για την ενεργειακή πολιτική που συζητήθηκε στο υπουργικό Συμβούλιο


Ως το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο νομοσχέδιο που αφορά την ενέργεια της τελευταίας εικοσαετίας, χαρακτήρισαν κυβερνητικές πηγές το ενιαίο πολυνομοσχέδιο, το οποίο θα κατατεθεί το επόμενο διάστημα στη Βουλή και πτυχές του οποίου συζητήθηκαν στο σημερινό υπουργικό Συμβούλιο.

Το πολυνομοσχέδιο θα περιλαμβάνει την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, τον φορέα και το πλαίσιο έρευνας υδρογονανθράκων, τους αγωγούς μεταφοράς υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις, όπως ζητήματα γεωθερμίας, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Αι- Στράτης - "πράσινο" νησί, λατομεία κ.λπ.

Το σημερινό υπουργικό συμβούλιο συζήτησε την σύσταση του φορέα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και το πλαίσιο έρευνας. Παράλληλα με την κατάθεση του νομοσχεδίου αυτού, η υπάρχουσα νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να προχωρήσει στην προκήρυξη διαγωνισμού για την διενέργεια σεισμικών ερευνών στο Ιόνιο Πέλαγος μέχρι και νοτίως της Κρήτης.

Η εν λόγω περιοχή έχει επιφάνεια 230.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει εκδηλωθεί σημαντικό ενδιαφέρον από διεθνείς εταιρείες, στις οποίες, σύμφωνα με πληροφορίες, συμπεριλαμβάνονται και οι τρεις μεγαλύτερες διεθνώς και οι οποίες χρηματοδοτούν τις εν λόγω έρευνες.

Η προκήρυξη αυτή επίσης έχει σταλεί και στη Διεθνή Ένωση Εταιρειών Σεισμικών Ερευνών με έδρα τις ΗΠΑ, στην οποία συμμετέχουν 150 εταιρείες, ενώ από την Ένωση ζητήθηκαν και παρατηρήσεις βελτίωσης της προκήρυξης.

Όπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, "ότι ξέρουμε ως τώρα είναι πως στην περιοχή ενδέχεται να υπάρχουν 3-4 "Πρίνοι"". Από τον "Πρίνο" έχουν αντληθεί στα 25 χρόνια λειτουργίας του 120 εκατ. βαρέλια, το όλο κόστος της επένδυσης στο διάστημα αυτό έχει ανέλθει σε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ έχει αποδώσει γύρω στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα έσοδα του Δημοσίου ανέρχονται σε 3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Κυβερνητικές πηγές σημείωναν, ωστόσο, ότι τα ποσά αυτά έχουν υπολογιστεί με τιμές διαφορετικές και με ενεργειακές ανάγκες εξίσου διαφορετικές. "Τώρα", επισήμαναν οι ίδιες πηγές, "το βαρέλι πετρελαίου στοιχίζει 100 δολάρια και αν υπολογιστεί ότι οι μεγάλες δυνάμεις εγκαταλείπουν τη χρήση πυρηνικής ενέργειας και στρέφονται περισσότερο στους υδρογονάνθρακες μπορεί το βαρέλι να φθάσει και τα 150 δολάρια". Συνεπώς, πρόσθεσαν, "ένας "Πρίνος" θα αποδώσει 3-5 δισεκατομμύρια δολάρια". Με βάση τους υπολογισμούς αυτούς, οι αποδόσεις σε βάθος 20ετίας θα ανέλθουν στο ύψος των 12-16 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

"Για πρώτη φορά ξεκινάμε ως χώρα να δούμε τι έχουμε", σημείωναν οι ίδιες κυβερνητικές πηγές, προσθέτοντας ότι ως τα τέλη Ιουλίου η προκήρυξη για τις σεισμικές έρευνες θα είναι "στον αέρα" και περί τα τέλη Οκτωβρίου θα εκδηλωθούν οι προσφορές και τελικά μέσα σε ένα έτος "θα ξέρουμε τι έχουμε".

Σε ότι αφορά τον φορέα εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων αναφέρθηκε πως θα είναι με την μορφή της Ανώνυμης Εταιρείας του Δημοσίου "με μία μετοχή" και θα έχει επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο. Τα τρία μέλη του ΔΣ θα διορίζονται από το υπουργικό Συμβούλιο, μέσω της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, και τα υπόλοιπα τέσσερα από τον υπουργό. Επίσης, το προσωπικό του φορέα θα αποτελείται το πολύ από 25 άτομα και για τη στελέχωση θα αξιοποιηθεί ότι καλύτερο διαθέτει ο Ελληνισμός εντός κι εκτός Ελλάδας.

Αναφορικά με το πλαίσιο έρευνας υδρογονανθράκων, η κυβέρνηση συζητά τον εκσυγχρονισμό της σχετικής νομοθεσίας και κατ' αρχήν μειώνεται από 40% στο 20% ο φόρος των εταιρειών. Στο 20% θα προστεθεί και ένας φόρος ύψους 5%, ο οποίος θα αποδίδεται στις τοπικές κοινωνίες.

Η δεύτερη πηγή εσόδων για το Δημόσιο αναμένεται να προέλθει από το μίσθωμα που θα καταβάλλουν οι εταιρείες για την ενοικίαση του χώρου έρευνας (royalties).

Η τρίτη πηγή εσόδων αναμένεται από το "μπόνους" υπογραφής (signature bonus) με την οποία μια εταιρεία αποκτά το δικαίωμα διεξαγωγής ερευνών.

Όπως σημείωναν κυβερνητικές πηγές οι "τύποι" αυτών των συμβάσεων διεθνώς είναι δύο: Ο πρώτος είναι εκείνος της σύμβασης μίσθωσης και ο δεύτερος εκείνος της σύμβασης διανομής παραγωγής με την διαφορά ότι τον δεύτερο ακολουθούν χώρες που έχουν πλήρη καταγραφή των κοιτασμάτων τους.

Στον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας περιλαμβάνεται και η δυνατότητα του υπουργού, προτού δώσει τελικά την άδεια διεξαγωγής γεωτρήσεων, να ζητά εγγυητική επιστολή από διεθνή ασφαλιστικό οργανισμό, ενώ, τέλος, όπως υπογράμμιζαν κυβερνητικές πηγές κανένα βήμα δεν θα πραγματοποιηθεί χωρίς να περνά από την Βουλή, ενώ σε ότι αφορά τα "βήματα" αυτά υπάρχουν οι προβλέψεις της Οδηγίας 22/1994 της ΕΕ