Στις αιτιάσεις της Alpha Bank για τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύει, απαντά η Ελληνική Στατιστική Αρχή σε σχετική ανακοίνωση, παρέχοντας διευκρινίσεις για τη μεθοδολογία και τον τρόπο υπολογισμού των στοιχείων και των δεδομένων.
Παράλληλα τονίζει ότι... παράγει τα στατιστικά στοιχεία εφαρμόζοντας τις βέλτιστες πρακτικές πάνω στη πρωτογενή πληροφορία που συλλέγει από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Χώρας.
Επίσης η ΕΛΣΤΑΤ ανακοινώνει όχι μόνο τα στατιστικά στοιχεία που παράγει, αλλά και πάντοτε εξηγεί και την μεθοδολογία παραγωγής τους. Συνεπώς κάθε επιμελής και καλής πίστεως χρήστης τους μπορεί να έχει πάντοτε πλήρη ενημέρωση για τις στατιστικές μεθόδους που χρησιμοποιεί.
Αναλυτικότερα εξ αφορμής των παρατηρήσεων που περιέχονται στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank της Πέμπτης 17 Νοεμβρίου 2011 και αφορούν στατιστικά στοιχεία για την ανεργία και το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας μας, η ΕΛΣΤΑΤ ανακοινώνει τα εξής :
ΑΝΕΡΓΙΑ
• Η ανεργία εμφανίζεται αυξημένη κατά το μήνα Αύγουστο σε σχέση με τον Ιούλιο στο σύνολο σχεδόν της Χώρας, δηλαδή στις 11 από τις 13 Περιφέρειες.
• Κατά τα τελευταία έτη η ανεργία συνήθως αυξάνεται κατά τον Αύγουστο.
• Η διαφορά στις εκτιμήσεις του αριθμού των ανέργων μεταξύ Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ και εγγεγραμμένης ανεργίας του ΟΑΕΔ, οφείλεται κυρίως σε σημαντικές μεθοδολογικές διαφορές στον τρόπο υπολογισμού του αριθμού των ανέργων.
Αναλυτικότερα επισημαίνουμε τα εξής:
1) Η σύγκριση των αποτελεσμάτων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ μεταξύ Ιουλίου – Αυγούστου 2011 καταδεικνύει ότι η ανεργία εμφανίζεται μειωμένη μόνο στις περιφέρειες Ηπείρου και Στερεάς Ελλάδος. Σε απόλυτους αριθμούς, η μεγαλύτερη αύξηση ανέργων εμφανίζεται στην Αττική και τη Κεντρική Μακεδονία
Δεν είναι προφανές ότι θα έπρεπε να εμφανίζεται μείωση της ανεργίας κατά το μήνα Αύγουστο που όπως αναφέρεται στο δελτίο της Alpha Bank «έχουμε την αποκορύφωση της τουριστικής περιόδου». Αντιθέτως, όπως προκύπτει από τα μηνιαία στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ κατά τα τελευταία χρόνια, η ανεργία συνήθως αυξάνεται κατά τον Αύγουστο σε σχέση με τον Ιούλιο.
Η αιτία αυτής της αύξησης είναι το γεγονός ότι η «θετική» συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση συμβαίνει κατά κύριο λόγο τη περίοδο Μαΐου – Ιουλίου (όταν δηλαδή αρχίζουν τις δραστηριότητές τους οι περισσότερες τουριστικές επιχειρήσεις). Τον Αύγουστο πλέον έχουμε την «αρνητική» συμβολή της όποιας μείωσης στους άλλους τομείς της οικονομίας (πχ. τον Αύγουστο 2011, στη Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία, Επαγγελματικές, Επιστημονικές και Τεχνικές δραστηριότητες, Δημόσια Διοίκηση, κλπ).
3) Σε ότι αφορά στη σύγκριση της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, επισημαίνεται ότι οι διαφορές στους ορισμούς και τη μεθοδολογία που χρησιμοποιούν αυτές οι δύο πηγές οδηγούν εν γένει σε διαφορετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, τα στοιχεία του ΟΑΕΔ αναφέρονται σε ροές στη μισθωτή απασχόληση του ιδιωτικού τομέα, χωρίς να περιλαμβάνουν τις μεταβολές στην απασχόληση στο δημόσιο τομέα (περιλαμβάνουν μόνο τις περιπτώσεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου), ενώ τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού είναι εκτιμήσεις για το σύνολο της απασχόλησης , ανεξάρτητα από
�� τη θέση στο επάγγελμα (δηλαδή περιλαμβάνουν και μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες),
�� το ιδιοκτησιακό καθεστώς της επιχείρησης (περιλαμβάνουν ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς),
�� το αν είναι ασφαλισμένος ή όχι ο εργαζόμενος.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι για το μήνα Αύγουστο 2011 ο ΟΑΕΔ δίνει μια εκτίμηση για 37.077 εγγεγραμμένους ανέργους υπηκοότητας χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, η οποία δεν εξετάζει το καθεστώς νομιμότητας των ερευνώμενων, δίνει μια εκτίμηση 87.000 ανέργων με υπηκοότητα χωρών εκτός Ε.Ε..
Άλλο παράδειγμα είναι ότι οι Έρευνες Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ περιλαμβάνουν στους ανέργους μη εγγεγραμμένα άτομα που αναζητούν εργασία μέσω γνωστών ή συγγενών , ενώ στους εγγεγραμμένους ανέργους του ΟΑΕΔ περιλαμβάνονται άτομα που μπορεί να εργάστηκαν για λίγες ώρες την εβδομάδα αναφοράς ή άτομα που είναι εγγεγραμμένα αλλά δεν αναζητούσαν εργασία την εβδομάδα αναφοράς.
Το μέγεθος των ομάδων που κατατάσσονται διαφορετικά μπορεί να μεταβληθεί σημαντικά από περίοδο σε περίοδο και επομένως να επηρεάσει το ύψος αλλά και την εκτιμώμενη τάση στο μέγεθος της ανεργίας.
Το φαινόμενο της απόκλισης μεταξύ των εκτιμήσεων των ερευνών Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ και των στοιχείων της εγγεγραμμένης ανεργίας του ΟΑΕΔ δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκοσμίως , όπως αναφέρεται και σε σχετικό άρθρο του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας.
Παρόλα αυτά, επισημαίνεται ότι και από τα στοιχεία του ΟΑΕΔ προκύπτει μια αύξηση κατά 3,5% στον αριθμό των επιδοτούμενων ανέργων μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου 2011, γεγονός που καταδεικνύει ανοδική τάση της ανεργίας.
4) Τα μηνιαία αποτελέσματα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού είναι εκτιμήσεις που στηρίζονται σε σχετικά μικρό μέγεθος δείγματος και επομένως συνοδεύονται από ιδιαίτερα μεγάλο δειγματοληπτικό σφάλμα και έντονες μεταβολές.
Στα μεταδεδομένα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, αναλύονται τα τυπικά σφάλματα που συνοδεύουν τις εκτιμήσεις της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ και αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι εκτιμήσεις της τάξης των 25.000 ατόμων στο σύνολο της χώρας συνοδεύονται από συντελεστή μεταβλητότητας τουλάχιστον 15%. Πάντα επισημαίνεται στους χρήστες των στοιχείων της έρευνας ότι εκτιμήσεις σε επίπεδο περιφέρειας συνοδεύονται από ακόμα μεγαλύτερο τυπικό σφάλμα.
Αν μελετήσει κανείς τα στοιχεία του Πίνακα 2 (παρατίθεται στη δεξιά στήλη συνοδευτικό υλικό), διαπιστώνει ότι το εύρος του 95% διαστήματος εμπιστοσύνης για τις εκτιμήσεις του πλήθους των ανέργων υπερβαίνει σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες τις εκτιμούμενες μεταβολές στον αριθμό των ανέργων μεταξύ Αυγούστου και Ιουλίου. Για αυτό το λόγο η σε βάθος ανάλυση των μεταβολών της απασχόλησης και της ανεργίας (κατά περιφέρεια, κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, επίπεδο εκπαίδευσης κλπ.) πρέπει να στηρίζεται κυρίως στα τριμηνιαία αποτελέσματα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού.
ΕΤΗΣΙΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ (ΑΕΠ)
Οι αναθεωρήσεις στατιστικών στοιχείων είναι απαραίτητες από τη φύση της στατιστικής, που παράγει αποτελέσματα σε πρώτη φάση με βάση τα πρώτα διαθέσιμα στοιχεία που λαμβάνει από τις πηγές και κατόπιν παράγει αναθεωρημένα στοιχεία όταν έχει ολοκληρωθεί η συλλογή από τις πηγές. Οπότε, οι αναθεωρήσεις είναι αναμενόμενες, και εάν δεν γίνονται τότε αυτό είναι ένδειξη προβλημάτων στην ολοκλήρωση της στατιστικής εργασίας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι αναθεωρήσεις στοιχείων από το 2010 και μετά αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τα παραπάνω αλλά, σε μεγάλο βαθμό, και τη διόρθωση και βελτίωση της στατιστικής μεθοδολογίας που χρησιμοποιείται.
Η ΕΛΣΤΑΤ, σαν θέμα αρχής, δημοσιεύει πληροφορίες για αυτές τις αλλαγές σε δελτία τύπου και μεθοδολογικά σημειώματα που αναρτά στην ιστοσελίδα της μεθοδολογικό σημείωμα για τη κατάρτιση των δημοσιονομικών στοιχείων τον Απρίλιο του 2011, το μεθοδολογικό σημείωμα για την αναθεώρηση των ετησίων εθνικών λογαριασμών (ΑΕΠ) τον Οκτώβριο του 2011).
Στο δελτίο της Alpha Bank αναφέρεται ότι η μεταβολή του ΑΕΠ για το 2010 ήταν -3,5 τον Οκτώβριο του 2011, έναντι -4,5 που εκτιμήθηκε το Μάρτιο του 2011. Επίσης η Alpha Bank αναφέρει στο δέλτιο της ότι τους λόγους για την αναθεώρηση των στοιχείων του 2010 αλλά και ολόκληρης της περιόδου 2005-2010 τους ξέρουν μόνον η ΕΛΣΤΑΤ και η Eurostat.
Όμως η ΕΛΣΤΑΤ με δελτίο τύπου που ανακοίνωσε στις 5.10.2011, στην ιστοσελίδα της στη έχει ενημερώσει τους χρήστες για την αναθεώρηση των στοιχείων της περιόδου 2005-2010. Στο δελτίο τύπου παρουσιάζονται συγκριτικά οι μεταβολές όγκου για τα έτη 2006-2010 μεταξύ αποτελεσμάτων μετά και πριν την αναθεώρηση. Οι μεταβολές διαφοροποιούνται για όλα τα έτη της περιόδου και δεν περιορίζονται μόνον στο έτος 2010 για το οποίο γίνεται η αναφορά στο δελτίο της Alpha Bank.
Επίσης, για την πληροφόρηση των χρηστών, η ΕΛΣΤΑΤ στις 14.10.2011 ανάρτησε στην ιστοσελίδας της ενημερωτικό μεθοδολογικό σημείωμα σχετικά με τα κύρια σημεία της αναθεώρησης αναλύοντας τις κυριότερες μεταβολές και βελτιώσεις στις πηγές και στις μεθόδους των εθνικών λογαριασμών που είναι:
• Εφαρμογή της νέας ταξινόμησης NACE αναθ. 2 η οποία έχει σαν αποτέλεσμα διαφορετική κλαδική διάρθρωση.
• Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων των προϊόντων, βάσει των οποίων υπολογίζεται το ΑΕΠ, καταρτίζονται πλέον σε υπερδιπλάσιο αριθμό προϊόντων. Αυτή η μεγαλύτερη ανάλυση επιτρέπει κατ’ αναλογία τη χρησιμοποίηση δεικτών μεταβολής σε μεγαλύτερη ανάλυση και επηρεάζει διαφορετικά τη στάθμιση του κάθε προϊόντος και κλάδου στο ΑΕΠ.
• Νέες εκτιμήσεις για τις εισαγωγές και εξαγωγές, με βάση τα τελικά στοιχεία του εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2005, καθώς και για τις εισαγωγές και εξαγωγές πλοίων, με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
• Χρήση των αποτελεσμάτων στατιστικών ερευνών διάρθρωσης επιχειρήσεων (SBS έρευνες), οι οποίες διεξήχθησαν για πρώτη φορά.
• Αναθεωρημένα στοιχεία του τομέα της Γενικής Κυβέρνησης με βάση το επικαιροποιημένο μητρώο των φορέων της γενικής κυβέρνησης.
• Εφαρμογή νέων μεθόδων και πηγών για την εκτίμηση της δαπάνης για νέες κατοικίες.
• Νέες εκτιμήσεις για τις υπηρεσίες στέγασης με βάση νέα μέθοδο διαστρωμάτωσης.
• Αναθεώρηση της τελικής καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας οικογενειακών προϋπολογισμών.
• Χρήση του οριστικού μητρώου επιχειρήσεων της ΕΛΣΤΑΤ για τα έτη 2005 και 2006.
• Νέες εκτιμήσεις για τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ), με βάση αναθεωρημένο μητρώο.
Σημειώνεται ότι στις εκτιμήσεις του Οκτωβρίου 2011 έχουν χρησιμοποιηθεί επικαιροποιημένα στοιχεία στατιστικών πηγών σε σχέση με τις διαθέσιμες πηγές για τις εκτιμήσεις του Μαρτίου 2011 (πχ. δημοσιονομικά στοιχεία, στοιχεία εξωτερικού εμπορίου, βραχυχρόνιοι δείκτες).
ΑΕΠ 3ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011
Στις 15/11/2011 η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε, με βάση τα μέχρι τότε διαθέσιμα στοιχεία, ότι ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για το 3ο τρίμηνο του 2011, σε σταθερές τιμές 2005 είναι -5,2%. Ο ρυθμός αυτός δείχνει μια επιβράδυνση της ύφεσης σε σχέση με τα δύο προηγούμενα τρίμηνα του 2011, (-8,3 και –7,4% αντίστοιχα).
Για την παραγωγή του αποτελέσματος αυτού αξιοποιήθηκαν, όπως κάθε φορά, όλα τα διαθέσιμα στοιχεία. Μερικά από τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του τριμηνιαίου ΑΕΠ, και για τα οποία γίνεται αναφορά στο Δελτίο της Alpha Bank, είναι: τα στοιχεία εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ (εξαγωγές-εισαγωγές αγαθών), τα στοιχεία του Ισοζυγίου Πληρωμών της ΤτΕ (εξαγωγές-εισαγωγές υπηρεσιών), οι δείκτες όγκου λιανικών πωλήσεων και βιομηχανικής παραγωγής, κλπ. Επισημαίνεται ότι η εξέλιξη των στοιχείων – και των δεικτών αυτών επηρεάζει το τριμηνιαίο ΑΕΠ με βάση τη στάθμιση που έχει στους υπολογισμούς η συναλλαγή στην οποία εφαρμόζονται. Επίσης σημειώνεται ότι ο υπολογισμός του ΑΕΠ γίνεται αναλυτικά και ταυτόχρονα και από την πλευρά της παραγωγής και από την πλευρά της δαπάνης (σε ανάλυση 88 κλάδων της Nace αναθ. 2).
Αναφορικά με τα όσα περιέχονται στο Δελτίο της Alpha Bank ενδεικτικά επισημαίνονται τα εξής:
• Γίνεται αναφορά ότι η σε τριμηνιαία βάση η μεταβολή στο 3ο τρίμηνο του 2011 είναι -0,7. Το αποτέλεσμα αυτό δεν προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και είναι πιθανότατα προϊόν άλλων εκτιμήσεων.
• Η αναφορά στο γεγονός ότι στο 3ο τρίμηνο του 2011 σημειώθηκε μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στον εξωτερικό τουρισμό πού έχει σημειωθεί στη χώρα είναι πολύ γενική και δεν οδηγεί σε κάποιο συμπέρασμα για την εξέλιξη του κλάδου. Πράγματι με βάση τις διεθνείς αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας στο 3ο τρίμηνο του 2011 καταγράφεται μία αύξηση 10% σε ετήσια βάση. Όμως και κατά το 2ο τρίμηνο του 2011 είχε σημειωθεί ανάλογη αύξηση (12%), αλλά ο δείκτης κύκλου εργασιών στον τουρισμό (ΕΛΣΤΑΤ) για το ίδιο διάστημα έδειξε μείωση στα έσοδα των επιχειρήσεων του κλάδου κατά 2,2% (σχετικός πίνακας).
• Γίνεται επιλεκτική χρήση κάποιων στοιχείων, όπως για παράδειγμα η αναφορά στις εξαγωγές υπηρεσιών χωρίς ναυτιλία (χωρίς το σύνολο των μεταφορών στην ουσία) και τουρισμό (ΤτΕ), που παρουσιάζουν αύξηση το 3ο τρίμηνο του 2011 σε ετήσια βάση 31%. Όμως η πραγματική αύξηση για το σύνολο των εξαγωγών υπηρεσιών είναι 3%.
• Τα στοιχεία των εισαγωγών – εξαγωγών αγαθών και οι αντίστοιχες μεταβολές, που χρησιμοποιήθηκαν με βάση την ακολουθούμενη μεθοδολογία για την εκτίμηση του ΑΕΠ του 3ου
τριμήνου του 2011 και παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα, δεν είναι σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο Δελτίο της Alpha Bank.
• Η αναφορά στη μείωση της πτώσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), -21% σε ετήσια βάση κατά το 3ο τρίμηνο, έναντι -31,7% το 1ο εξάμηνο του 2011, δεν αποτελεί ένδειξη της εξέλιξης των δημοσίων επενδύσεων. Τα στοιχεία αυτά είναι σε ταμειακή βάση (αφορούν εκταμιεύσεις - πληρωμές) και δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική εξέλιξη της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Για τις τριμηνιαίες εκτιμήσεις των επενδύσεων και του ΑΕΠ χρησιμοποιείται η ετήσια μεταβολή του ΠΔΕ η οποία κατανέμεται στα τρίμηνα σε δεδουλευμένη βάση.
Ενόψει των ανωτέρω είναι φανερό ότι η ΕΛΣΤΑΤ παράγει τα στατιστικά στοιχεία εφαρμόζοντας τις βέλτιστες πρακτικές πάνω στη πρωτογενή πληροφορία που συλλέγει από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Χώρας. Επίσης ανακοινώνει όχι μόνο τα στατιστικά στοιχεία που παράγει, αλλά και πάντοτε εξηγεί και την μεθοδολογία παραγωγής τους. Συνεπώς κάθε επιμελής και καλής πίστεως χρήστης τους μπορεί να έχει πάντοτε πλήρη ενημέρωση για τις στατιστικές μεθόδους που χρησιμοποιεί.
Αυτό το κάνει μέσα από τα δελτία τύπου, τα μεθοδολογικά σημειώματα και μεταδεδομένα που αναρτά στο διαδίκτυο, αλλά και τις άμεσες απαντήσεις του προσωπικού της στα τηλέφωνα και ηλεκτρονικά μηνύματα των χρηστών. Επίσης παρέχονται τα τηλέφωνα και τα e-mails του εκάστοτε αρμόδιου υπαλλήλου που απαντά στα ερωτήματα χρηστών.
Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση η ΕΛΣΤΑΤ θα συνεχίσει να παράγει στοιχεία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και ποιότητα και με γνώμονα πάντοτε την αντικειμενικότητα και την αμεροληψία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι προσπάθειες μας κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχουν συμβάλει, ώστε τα στατιστικά στοιχεία που παράγονται να επαναποκτήσουν την αξιοπιστία τους στη διεθνή κοινότητα και στις αγορές μετά από το τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας πολλών ετών (βλέπε πχ. Αναφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Έλλειμμα και το Χρέος της Ελλάδος της 8/1/2010).
