Ακόμη και με τη βία η λήψη DNA στους κατηγορούμενους

Η λήψη γενετικού υλικού από κατηγορούμενο για ανάλυση DNA μπορεί να γίνει ακόμη και με τη βία, χωρίς να θίγονται τα συνταγματικά προστατευμένα δικαιώματά του, επισημαίνει ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Αθανάσιος Κονταξής σε σχετική γνωμοδότησή του.

Υπενθυμίζεται ότι...σύμφωνα με το Ν. 3783/2009 «όταν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ένα πρόσωπο έχει τελέσει κακούργημα ή πλημμέλημα που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών, οι διωκτικές αρχές λαμβάνουν υποχρεωτικά γενετικό υλικό για ανάλυση του δεοξυριβονουκλεΐκού οξέος (Deoxyribonucleic Acid-DNA) προς το σκοπό της διαπίστωσης της ταυτότητας του δράστη του εγκλήματος αυτού».

Ο εισαγγελικός λειτουργός απαντώντας σε ερωτήματα του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, αναφέρει ότι η ανάλυση του DNA, λόγω της σπουδαιότητας αυτού του αποδεικτικού μέσου, δεν προσκρούει στις συνταγματικές επιταγές των άρθρων 2, 5, 7 και 9Α, έστω και αν γίνεται χωρίς τη συναίνεση του κατηγορούμενου. Και αυτό γιατί ο σκοπός που επιδιώκεται με τη λήψη γενετικού υλικού είναι ανώτερος - υπέρτερος από τα φερόμενα ως θιγόμενα δικαιώματα του ανθρώπου.

Η ανάλυση DNA, επιπρόσθετα, είναι σύννομη με το Σύνταγμα και τη διεθνή νομοθεσία, καθώς «το συμφέρον της ολότητας που εξυπηρετεί είναι υπέρτερο του συμφέροντος του ατόμου».

Εξάλλου, ο εισαγγελικός λειτουργός τονίζει: «Οι ατομικές ελευθερίες δεν είναι, ούτε μπορεί να είναι απεριόριστες. Όποιος ζητάει κάτι τέτοιο είναι εκτός πραγματικότητας».

Ο κ. Κονταξής υπογραμμίζει ότι τα διωκτικά όργανα έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν γενετικό υλικό για ανάλυση DNA και η υποχρέωση αυτή «δεν εξαρτάται από τη θέληση του κατηγορουμένου, ο οποίος υποχρεούται να ανεχθεί τη λήψη του αναγκαίου γενετικού υλικού και, σε περίπτωση δυστροπίας, την διά της αναγκαιούσης βίας λήψη αυτού».

«Δεν είναι αληθές» σημειώνει ο Κονταξής, αυτό που λέγεται: «γενικά η διά βίας λήψη γενετικού υλικού προσβάλλει την ανθρώπινη αξία διότι μετατρέπεται σε «ορό της αλήθειας» ή διότι χρησιμοποιείται το σώμα σαν ένα απλό εργαλείο για την άντληση πληροφοριών και συνεπώς το άτομο μετατρέπεται σε αντικείμενο».

Παράλληλα, ο Αθ. Κονταξής αναφέρει: «Λόγω της φύσεώς της και του σκοπού της η ανάλυση του DNA - αφού περιορίζεται στο μη κωδικοποιημένο τμήμα του DNA και τη διαπίστωση της ταυτότητας - μπορεί να διεξαχθεί πάνω σε ένα δερματικό κύτταρο, ή σε μια τρίχα κ.λπ. έτσι ώστε με την lege artis (σ.σ. σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης) λήψη αίματος, αφαίρεση μιας τρίχας κ.λπ. να μην υφίσταται καθόλου σωματική κάκωση.

»Έτσι δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί κίνδυνο για τη σωματική ή ψυχική ακεραιότητα του ατόμου - εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων. Επίσης μπορεί με την συγκεκριμένη πράξη βίας η φερόμενη ως προκαλούμενη προσβολή να είναι ασήμαντη, π.χ. λήψη μιας τρίχας από το σώμα, λήψη σιέλου κ.λπ. Εξάλλου, ο εξαναγκασμός (η χρήση δηλαδή βίας) μπορεί να προσβάλλει την αξιοπρέπεια, αλλά εδώ μιλάμε όχι για τον οποιοδήποτε εξαναγκασμό, αλλά μόνο αυτόν που δεν είναι αναγκαίος για τη λήψη του γενετικού υλικού για άσκηση ενός συνταγματικά προστατευόμενου έννομου αγαθού και αποκλειστικά για ένα νομικό σκοπό».

Πάντως, διευκρινίζει ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου: «Η λήψη γενετικού υλικού δεν έχει καμία σχέση με τον ανιχνευτή ψεύδους ή ναρκοανάλυση κ.λπ. ή με το δικαίωμα σιωπής, διαφέρει δε της πραγματογνωμοσύνης επί του σώματος του κατηγορουμένου ή στο σώμα αυτού (=βίαια αφαίρεση αντικειμένων ευρισκομένων στο εσωτερικό του ανθρώπινου σώματος)».

Στη γνωμοδότηση αναφέρεται ακόμη: «Η ανάλυση DNA ως αποδεικτικό μέσο με την ειδική μορφή πραγματογνωμοσύνης έχει αποκλειστικό σκοπό την διαπίστωση της ταυτότητας του δράστη (διό και καλείται «γενετικό αποτύπωμα») συγκεκριμένου εγκλήματος κατά του οποίου υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής. Επομένως προϋποθέτει τελεσθέν ήδη έγκλημα, διατάσσεται μόνο επί σοβαρών εγκλημάτων, και διεξάγεται σε κρατικό ή πανεπιστημιακό εργαστήριο, και διατάσσεται από τις διωκτικές αρχές, δηλαδή από τους ανακριτικούς υπαλλήλους, οι δε διωκτικές αρχές τελούν υπό την εποπτεία του Εισαγγελέα».

Τέλος, ως προς το γενετικό προφίλ ο κ. Κονταξής αναφέρει: «Οι γενετικές πληροφορίες, που συνάγονται από οποιοδήποτε βιολογικό δείγμα άγνωστης προέλευσης, είναι σε θέση να οδηγήσουν σχεδόν απόλυτα στην εξακρίβωση της ταυτότητας του υποκειμένου τους, αφού το «γενετικό προφίλ» κάθε ανθρώπου είναι μοναδικό. Το DNA παραμένει αναλλοίωτο σε ένα πρόσωπο από την εμβρυϊκή ζωή μέχρι τον τάφο και πέραν από αυτόν. Έτσι η γενετική ανάλυση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διαπίστωση της ταυτότητας ανθρώπου (δράστου-θύματος κ.λπ.)».