Κι όμως οι ξένοι μας το είχαν πει από την αρχή, πριν ακόμη υπογραφεί το πρώτο μνημόνιο, με πρώτον και καλύτερο τον «φίλο της Ελλάδας», Στρος Καν, τότε επικεφαλής του ΔΝΤ.
Τι είχε πει;
Είχε πει το εξής απλό: ότι στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου δεν μπορεί να γίνει υποτίμηση για να αυξηθεί -πρόσκαιρα έστω- η ανταγωνιστικότητα, θα πρέπει να γίνει... «εσωτερική υποτίμηση». Δηλαδή, να μειωθούν οι τιμές παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών αλλά και οι τιμές περιουσιακών στοιχείων (assets) κατά ένα ποσοστό. Κι αυτό το ποσοστό, όπως όλοι θα έπρεπε να ξέρουν πλέον, υπολογίζεται στο 30%.
Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε βέβαια να γίνει με… μαγικά. Απαραίτητη προϋπόθεση αυτής της μείωσης ήταν η πολύ βαθιά ύφεση, που θεωρητικά θα κρατήσει έως ότου η οικονομία βρει νέα επίπεδα ισορροπίας και γίνει πιο εξωστρεφής.
Όπως κι αν δούμε λοιπόν το «πρόβλημα» της Ελλάδας, είτε ως ζήτημα ανταγωνιστικότητας, είτε ως ζήτημα υπερβολικών δαπανών και μειωμένων εσόδων από την πλευρά του Δημοσίου, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, σε μια οικονομία που επί δεκαετίες στηρίζεται στον κρατικό τομέα, στην εγχώρια κατανάλωση και στην παραοικονομία.
Η σκληρή, σκληρότατη ύφεση.
Που μειώνει -και θα συνεχίσει να μειώνει- εισοδήματα και περιουσιακά στοιχεία.
Ο φαύλος αυτός κύκλος θα συνεχιστεί έως ότου καταφέρουμε πράγματι να χτίσουμε ένα καλύτερο οικονομικό μοντέλο, περισσότερο «ανοιχτό» στον υπόλοιπο κόσμο, μέσω του τουρισμού, των ξένων επενδύσεων και των εξαγωγών. Κάτι που προφανώς δεν πρόκειται να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά ούτε κι από τον έναν χρόνο στον άλλο.
Όσο καθυστερούμε να χτίσουμε αυτό το μοντέλο, τόσο περισσότερο θα κρατήσει ο φαύλος κύκλος και τόσο θα ενισχύεται η άποψη των «σκληρών» της Ευρώπης ότι η Ελλάδα «ούτε μπορεί, αλλά ούτε και θέλει».
Νομίζω ότι αυτήν τη σκληρή, αλλά απλή αλήθεια δεν την έχουμε καταλάβει οι περισσότεροι.
Όπως δεν έχουμε καταλάβει ότι η διέξοδος από αυτήν την κατάσταση απαιτεί ριζικές αλλαγές και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ελληνική κοινωνία.
Αν δεν θέλουμε να γίνουμε Βουλγαρία και Αλβανία, πρέπει να αλλάξουμε. Αν θέλουμε απολαβές ανεπτυγμένης χώρας, πρέπει να αποκτήσουμε δομές και νοοτροπίες με χαρακτηριστικά ανεπτυγμένης χώρας από την πλευρά της αποτελεσματικότητας, της ισονομίας, της ευελιξίας και της καινοτομίας.
Και μαζί, πρέπει να αποκτήσουμε δικαιότερη κατανομή του πλούτου, διαδικασία που σήμερα νοθεύεται απίστευτα όχι τόσο από τους φορολογικούς συντελεστές, αλλά από το εύρος και το μέγεθος της φοροδιαφυγής.
Οι αλλαγές προς αυτές τις κατευθύνσεις θα έπρεπε να γίνονται από τώρα συγκροτημένα, παράλληλα με τα ποσοτικά μέτρα που λαμβάνονται - και με ιδιαίτερη συνέπεια.
Τα συστήματα Παιδείας και Δικαιοσύνης, η αναδιοργάνωση του χωροταξικού, η απλούστευση των νόμων, το άνοιγμα των επαγγελμάτων, η ορθολογική μείωση της γραφειοκρατίας και η ευρύτατη πάταξη της φοροδιαφυγής, όλα αυτά απαιτούν μελέτη και χρόνο.
Δυστυχώς όμως ουδείς φαίνεται να ασχολείται σοβαρά με τούτα τα θέματα, παρότι τελικά θα κρίνουν το μέλλον μας.
Όσο λοιπόν διαρκεί αυτή η κατάσταση, με τους περισσότερους να επιδιώκουν τη διατήρηση προνομίων και κεκτημένων, ακόμη και εις βάρος των υπολοίπων, καλά θα κάνουμε να θυμόμαστε αυτό το περίφημο 30%.
Γιατί ακόμη και στο πιο καλό «σενάριο» ελάχιστοι θα καταφέρουν να ξεφύγουν από αυτό.
Κι αν συνεχίσει η εξάπλωση της ύφεσης στην Ευρώπη (βλέπε τα μέτρα σε Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, όλες χώρες του ανταγωνιστικού μας Νότου), τότε ακόμη κι αυτό το 30% ίσως να μην αποδειχτεί αρκετό!
Γ.Παπανικολάου
