"Η υπόθεση Ελλάδα δεν έχει λήξει", αναφέρει στη στήλη του στους New York Times ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman, ο οποίος τα τελευταία δύο χρόνια, η ιστορία της Ελλάδας, όπως αναφερόταν χαρακτηριστικά σε πρόσφατο paper για την οικονομική πολιτική, ερμηνευόταν ως μια "παραβολή" των κινδύνων της δημοσιονομικής εκτροπής. - "Είναι να απορεί κανείς πώς χώρες που αρνούνται συστηματικά ένα μέλλον για τους νέους τους θα επιτύχουν τέτοια ανάπτυξη ώστε να εξυπηρετήσουν το χρέος τους".
Δεν περνά ούτε μέρα που κάποιος πολιτικός ή... σοφός να μην αναφέρει, με τον αέρα ανθρώπου που μεταφέρει μεγάλη σοφία, ότι πρέπει να... περικόψουμε αμέσως τις κρατικές δαπάνες, διαφορετικά "θα μετατραπούμε σε Ελλάδα."
Όμως αυτό που διδάσκει η ελληνική κρίση είναι πως ενώ τα ελλείμματα στις καλές εποχές μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα -αυτό είναι πράγματι η ιστορία της Ελλάδας, αλλά όχι και της Ισπανίας-, η προσπάθεια εξάλειψης των ελλειμμάτων όταν έχεις ήδη πρόβλημα οδηγεί αναπόφευκτα σε ύφεση.
Αυτό το διάστημα, οι υφέσεις που έχουν προκληθεί από τη λιτότητα είναι εμφανείς σε όλη την περιφέρεια της Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι η χειρότερη περίπτωση, με την ανεργία να εκτινάσσεται στο 20%, την ώρα όπου καταρρέουν οι δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της υγείας. Η Ιρλανδία, όμως, η οποία έκανε ό,τι ήθελαν οι υποστηρικτές της λιτότητας, βρίσκεται επίσης σε πολύ κακή κατάσταση, με την ανεργία να αγγίζει το 15% και το πραγματικό ΑΕΠ να έχει μειωθεί κατά διψήφιο ποσοστό. Παρομοίως, και η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται σε δύσκολη θέση.
Παράλληλα επιδεινώνει και το δημοσιονομικό πρόβλημα, καθώς ο συνδυασμός εσόδων σε πτώση λόγω της οικονομίας που βρίσκεται σε ύφεση και επιδείνωσης των μακροπρόθεσμων προοπτικών στην πραγματικότητα μειώνει την εμπιστοσύνη της αγοράς και κάνει το μελλοντικό χρέος ακόμα πιο δύσκολα διαχειρίσιμο.
Είναι να απορεί κανείς πώς χώρες που αρνούνται συστηματικά ένα μέλλον για τους νέους τους -η ανεργία των νέων στην Ιρλανδία, η οποία ήταν κάποτε χαμηλότερη από αυτήν των ΗΠΑ, αγγίζει πλέον το 30%, ενώ είναι κοντά στο 50% στην Ελλάδα- θα επιτύχουν τέτοια ανάπτυξη ώστε να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.
Κάθε ελάχιστη άνοδος σε μια οικονομία λιτότητας όπως αυτές στις χώρες υπό προγράμματα βοήθειας χαρακτηρίζεται ως απόδειξη ότι η πολιτική αυτή είναι αποτελεσματική. Η λιτότητα της Ιρλανδίας ανακηρύχθηκε «success story» όχι μία, αλλά δύο φορές: πρώτα το καλοκαίρι του 2010 και μετά το φθινόπωρο του 2011. Και κάθε φορά τα υποτιθέμενα... καλά νέα εξανεμίστηκαν γρήγορα.
Μπορεί να ρωτήσετε ποιες εναλλακτικές λύσεις είχαν οι χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία, και η απάντηση είναι ότι ούτε είχαν, ούτε έχουν καλές εναλλακτικές, πέραν της εξόδου από το ευρώ, ακραίο μέτρο το οποίο, ρεαλιστικά, οι ηγέτες τους δεν μπορούν να λάβουν μέχρις ότου αποτύχουν όλες οι άλλες επιλογές - κατάσταση που κατά την άποψή μου πλησιάζει γρήγορα για την Ελλάδα.
Η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσαν να κάνουν κινήσεις ώστε να καταστήσουν αυτό το ακραίο μέτρο λιγότερο απαραίτητο, τόσο με το να ζητούν λιγότερη λιτότητα όσο και με το να κάνουν περισσότερα για να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της."
Όμως αυτό που διδάσκει η ελληνική κρίση είναι πως ενώ τα ελλείμματα στις καλές εποχές μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα -αυτό είναι πράγματι η ιστορία της Ελλάδας, αλλά όχι και της Ισπανίας-, η προσπάθεια εξάλειψης των ελλειμμάτων όταν έχεις ήδη πρόβλημα οδηγεί αναπόφευκτα σε ύφεση.
Αυτό το διάστημα, οι υφέσεις που έχουν προκληθεί από τη λιτότητα είναι εμφανείς σε όλη την περιφέρεια της Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι η χειρότερη περίπτωση, με την ανεργία να εκτινάσσεται στο 20%, την ώρα όπου καταρρέουν οι δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της υγείας. Η Ιρλανδία, όμως, η οποία έκανε ό,τι ήθελαν οι υποστηρικτές της λιτότητας, βρίσκεται επίσης σε πολύ κακή κατάσταση, με την ανεργία να αγγίζει το 15% και το πραγματικό ΑΕΠ να έχει μειωθεί κατά διψήφιο ποσοστό. Παρομοίως, και η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται σε δύσκολη θέση.
Παράλληλα επιδεινώνει και το δημοσιονομικό πρόβλημα, καθώς ο συνδυασμός εσόδων σε πτώση λόγω της οικονομίας που βρίσκεται σε ύφεση και επιδείνωσης των μακροπρόθεσμων προοπτικών στην πραγματικότητα μειώνει την εμπιστοσύνη της αγοράς και κάνει το μελλοντικό χρέος ακόμα πιο δύσκολα διαχειρίσιμο.
Είναι να απορεί κανείς πώς χώρες που αρνούνται συστηματικά ένα μέλλον για τους νέους τους -η ανεργία των νέων στην Ιρλανδία, η οποία ήταν κάποτε χαμηλότερη από αυτήν των ΗΠΑ, αγγίζει πλέον το 30%, ενώ είναι κοντά στο 50% στην Ελλάδα- θα επιτύχουν τέτοια ανάπτυξη ώστε να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.
Κάθε ελάχιστη άνοδος σε μια οικονομία λιτότητας όπως αυτές στις χώρες υπό προγράμματα βοήθειας χαρακτηρίζεται ως απόδειξη ότι η πολιτική αυτή είναι αποτελεσματική. Η λιτότητα της Ιρλανδίας ανακηρύχθηκε «success story» όχι μία, αλλά δύο φορές: πρώτα το καλοκαίρι του 2010 και μετά το φθινόπωρο του 2011. Και κάθε φορά τα υποτιθέμενα... καλά νέα εξανεμίστηκαν γρήγορα.
Μπορεί να ρωτήσετε ποιες εναλλακτικές λύσεις είχαν οι χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία, και η απάντηση είναι ότι ούτε είχαν, ούτε έχουν καλές εναλλακτικές, πέραν της εξόδου από το ευρώ, ακραίο μέτρο το οποίο, ρεαλιστικά, οι ηγέτες τους δεν μπορούν να λάβουν μέχρις ότου αποτύχουν όλες οι άλλες επιλογές - κατάσταση που κατά την άποψή μου πλησιάζει γρήγορα για την Ελλάδα.
Η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσαν να κάνουν κινήσεις ώστε να καταστήσουν αυτό το ακραίο μέτρο λιγότερο απαραίτητο, τόσο με το να ζητούν λιγότερη λιτότητα όσο και με το να κάνουν περισσότερα για να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της."
