Αποκαλυπτικά στοιχεία έκθεσης του ΔΝΤ που καταγράφει το εφιαλτικό πρόβλημα..
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε πρόσφατη έκθεσή του για το σοβαρό πρόβλημα της ανεργίας σε νεαρές ηλικίες (15 με 24), που δείχνει να επιδεινώνεται στις ανεπτυγμένες οικονομίες κατά τα τελευταία έτη.
Το τρέχον... πρωτοφανές, επίπεδο έχει αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο δημιουργίας μιας «χαμένης γενιάς», είχε αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο της η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Νεμάτ Σαφίκ. Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο οργανισμός στην έκθεση με τίτλο «Σημαδεμένη γενιά», η ανεργία στις συγκεκριμένες ηλικίες μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα τόσο στις ζωές όσο και στις προοπτικές καριέρας των νέων. Εκτός αυτού, έχει και ευρύτερες κοινωνικές συνέπειες που οδηγούν σε μεγάλο βαθμό στην αυξανόμενη ανισότητα, η οποία παρατηρείται στην κατανομή των εισοδημάτων στις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Το 2007, ένα χρόνο πριν από την έναρξη της παγκόσμιας ύφεσης, το ποσοστό ανεργίας για τις ηλικίες από 15 έως 24 στις ανεπτυγμένες οικονομίες διαμορφωνόταν κατά μέσο όρο στο 13%, έναντι της ανεργίας 5% για τις μεγαλύτερες ηλικίες. Εκτοτε, το συγκεκριμένο ποσοστό έχει υπερβεί το 20%, επίπεδο κατά τρεις φορές μεγαλύτερο από την ανεργία του 7% που παρατηρείται κατά μέσο όρο για τις μεγαλύτερες ηλικίες. Επιπλέον, εξίσου ανησυχητικό, σύμφωνα με την έκθεση, είναι το πρόβλημα της διάρκειας κατά την οποία οι νέοι παραμένουν άνεργοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, στην Ευρωζώνη, 3 στους 10 νεαρούς ανέργους αναζητούν εργασία για περισσότερο από ένα έτος, με το συγκεκριμένο ποσοστό να φτάνει στην Ισπανία και την Ελλάδα κοντά στο 50%.
Εκτός, όμως, από τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα, η έκθεση αναφέρεται και σε ορισμένες μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες που μπορεί να δημιουργήσει η ανεργία σε τόσο νεαρές ηλικίες. Συγκεκριμένα, αποτελέσματα ερευνών έχουν δείξει ότι αυτοί που έχουν βιώσει την ανεργία σε νεαρά στάδια της ζωής τους συγκεντρώνουν περισσότερες πιθανότητες να επιστρέψουν στα ταμεία ανεργίας σε μετέπειτα στάδια. Εκτός αυτού, υπάρχει η πιθανότητα να έχουν μικρότερο επίπεδο απολαβών κατά τη διάρκεια του εργάσιμου βίου τους σε σχέση με αυτούς που δεν αντιμετώπισαν δυσκολίες στην εύρεση εργασίας. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η διαφορά απολαβών μεταξύ των δύο αυτών ομάδων φτάνει ενδεχομένως έως και το 20%, κάτι που μπορεί να διαρκέσει έως και 20 έτη. Το υψηλό επίπεδο ανεργίας σε νεαρές ηλικίες μπορεί επίσης να προκαλέσει υψηλά οικονομικά και κοινωνικά έξοδα για το σύνολο της κοινωνίας. «Το χαμηλό επίπεδο συμμετοχής των νέων στην αγορά εργασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε φαύλο κύκλο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού», τονίζει ο διεθνής οργανισμός. Η έκθεση καταλήγει στο ότι μια υγιής ανάκαμψη των ανεπτυγμένων χωρών σε συνάρτηση με τη δημιουργία θέσεων εργασίας θα μπορούσε να περιορίσει την ανεργία στις νεαρές ηλικίες, να βελτιώσει την κατανομή του εισοδήματος και να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή.
Προκειμένου όμως να επιταχυνθεί η συγκεκριμένη διαδικασία, οι ανεπτυγμένες χώρες θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε ορισμένες ριζικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά απασχόλησης. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της αναντιστοιχίας μεταξύ των δεξιοτήτων που αποκτούν οι μαθητές και των αναγκών των εργοδοτών. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν από την πλευρά τους να παρέχουν κίνητρα στους εργοδότες για την πρόσληψη περισσότερων νέων μέσω συγκεκριμένων μέτρων, όπως της μείωσης των συνεισφορών κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλουν οι εργοδότες για νέους προσληφθέντες, αλλά και της επιδότησης των εταιρειών που προσλαμβάνουν ανειδίκευτους νέους που έχουν μείνει εκτός εργασίας για μεγάλο διάστημα. Εκτός αυτού, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να προχωρήσουν στη χαλάρωση των μέτρων προστασίας για τους μόνιμα εργαζομένους, με ταυτόχρονη ενίσχυση των μέτρων προστασίας για τους προσωρινά απασχολούμενους.
Μέσω του περιορισμού των δικαιωμάτων των μονίμων εργαζομένων, οι οποίοι συνήθως είναι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, οι κυβερνήσεις μπορούν να καταστήσουν ευκολότερο στις εταιρείες να τους αντικαταστήσουν με εργαζόμενους μερικής απασχόλησης, οι οποίοι τείνουν να είναι μικρότερης ηλικίας.
Τέλος, ένας ακόμα τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος της χρόνιας ανεργίας είναι η ενίσχυση του ανταγωνισμού και η δημιουργία φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μέσω της άρσης των εμποδίων εισόδου και της μείωσης των περιορισμών λειτουργίας σε κλάδους όπως οι υπηρεσίες, η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες.
Χάσμα στην κατανομή εισοδημάτων
Ακόμα πιο ανησυχητικές είναι οι συνέπειες της ανεργίας στην άνιση κατανομή του εισοδήματος που παρατηρείται στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, η αύξηση της ανεργίας μεταξύ των νέων κατά τη διάρκεια της κρίσης υπολογίζεται ότι έχει ενισχύσει την ανισότητα στα εισοδήματα κατά 4% στις ανεπτυγμένες οικονομίες, και κατά 8% στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, δηλαδή στις χώρες που η αγορά εργασίας για τους νέους έχει επιδεινωθεί περισσότερο. Η έκθεση εκτιμά ότι η Ισπανία και η Ιρλανδία έχουν δεχτεί το μεγαλύτερο πλήγμα, αφού είδαν την άνιση κατανομή εισοδημάτων να αυξάνεται στη διάρκεια της κρίσης κατά 18% και 12%, αντίστοιχα, γεγονός που αποδίδεται στις μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο των δύο χωρών. Στον αντίποδα, η ανισότητα στην κατανομή των εισοδημάτων έχει αλλάξει μόλις ελάχιστα στη Γερμανία και την Ολλανδία, όπου το κόστος απόλυσης των εργαζομένων και τα προγράμματα προστασίας των εργαζομένων μερικής απασχόλησης έχουν στηρίξει την αγορά εργασίας.
