Όπως και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αναγκάστηκαν να επιβάλουν μέτρα λιτότητας σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση, η Ελλάδα δείχνει καταδικασμένη να υποφέρει για πολλά ακόμα χρόνια, λέει ο Paul Krugman.
- Σταύρωση ...χωρίς Ανάσταση βλέπει για τη χώρα μας ο διάσημος οικονομολόγος
Συγκεκριμένα, στη στήλη του στους New York Times αναφέρει: «Η Ελλάδα τελικά κήρυξε χρεοστάσιο επί του χρέους της προς τους ιδιώτες πιστωτές της. Ήταν μια.. ελεγχόμενη χρεοκοπία, η οποία έγινε κατόπιν διαπραγμάτευσης, αντί απλής ανακοίνωσης, και αυτό είναι μάλλον καλό. Ωστόσο, η υπόθεση δεν έχει λήξει. Ακόμα και μετά από αυτήν την ελάφρυνση του χρέους, η Ελλάδα -όπως και άλλες χώρες της Ευρώπης που έχουν αναγκαστεί να επιβάλουν μέτρα λιτότητας σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση- φαίνεται ότι είναι καταδικασμένη να υποφέρει για πολλά ακόμα χρόνια».
Και αυτή είναι η ιστορία που θα πρέπει να ειπωθεί. Τα τελευταία δύο χρόνια, η ιστορία της Ελλάδας, όπως αναφερόταν χαρακτηριστικά σε πρόσφατο paper για την οικονομική πολιτική, «ερμηνευόταν ως μια παραβολή των κινδύνων της δημοσιονομικής ασωτίας». Δεν περνά ούτε μέρα που κάποιος πολιτικός ή... σοφός να μην αναφέρει, με τον αέρα ανθρώπου που μεταφέρει μεγάλη σοφία, ότι πρέπει να περικόψουμε αμέσως τις κρατικές δαπάνες, διαφορετικά θα μετατραπούμε σε Ελλάδα.
Όμως, αυτό που δείχνει στην πραγματικότητα η ελληνική κρίση είναι ότι, ενώ τα ελλείμματα στις καλές εποχές μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα -αυτό είναι πράγματι η ιστορία της Ελλάδας, όχι όμως και της Ισπανίας-, η προσπάθεια εξάλειψης των ελλειμμάτων όταν έχεις ήδη πρόβλημα είναι μια συνταγή ύφεσης.
Αυτό το διάστημα, οι υφέσεις που έχουν προκληθεί από τη λιτότητα είναι εμφανείς σε όλη την περιφέρεια της Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι η χειρότερη περίπτωση, με την ανεργία να εκτινάσσεται στο 20%, την ώρα όπου καταρρέουν οι δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της υγείας. Η Ιρλανδία, όμως, η οποία έκανε ό,τι ήθελαν οι υποστηρικτές της λιτότητας, βρίσκεται επίσης σε πολύ κακή κατάσταση, με την ανεργία να αγγίζει το 15% και το πραγματικό ΑΕΠ να έχει μειωθεί κατά διψήφιο ποσοστό. Παρομοίως, και η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται σε δύσκολη θέση.
Και η λιτότητα σε περίοδο ύφεσης δεν προκαλεί μόνο ευρύ πόνο. Υπάρχουν αυξανόμενες αποδείξεις ότι είναι ηττοπαθής ακόμα και σε καθαρά δημοσιονομικούς όρους, καθώς ο συνδυασμός εσόδων σε πτώση λόγω της οικονομίας που βρίσκεται σε ύφεση και επιδείνωσης των μακροπρόθεσμων προοπτικών στην πραγματικότητα μειώνει την εμπιστοσύνη της αγοράς και κάνει το μελλοντικό χρέος ακόμα πιο δύσκολα διαχειρίσιμο.
Είναι να απορεί κανείς πώς χώρες που αρνούνται συστηματικά ένα μέλλον για τους νέους τους -η ανεργία των νέων στην Ιρλανδία, η οποία ήταν κάποτε χαμηλότερη από αυτήν των ΗΠΑ, αγγίζει πλέον το 30%, ενώ είναι κοντά στο 50% στην Ελλάδα- θα επιτύχουν τέτοια ανάπτυξη ώστε να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.
Αυτό δεν έπρεπε να γίνει. Πριν από δύο χρόνια, καθώς πολλοί policymakers και... σοφοί άρχισαν να ζητούν στροφή από την παροχή κινήτρων στη λιτότητα, υπόσχονταν ότι οι μεγάλες θυσίες θα έφερναν μεγάλα κέρδη. «Η ιδέα ότι τα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να φέρουν στασιμότητα είναι λανθασμένη», είχε δηλώσει τον Ιούνιο του 2010 ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Jean Claude Trichet. Αντιθέτως -επέμενε-, η δημοσιονομική πειθαρχία θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη και αυτό θα οδηγήσει στην οικονομική ανάπτυξη.
Και η κάθε ελάχιστη άνοδος σε μια οικονομία λιτότητας χαιρετιζόταν ως απόδειξη ότι η πολιτική αυτή είναι αποτελεσματική. Η λιτότητα της Ιρλανδίας ανακηρύχθηκε «success story» όχι μία, αλλά δύο φορές: πρώτα το καλοκαίρι του 2010 και μετά το φθινόπωρο του 2011. Και κάθε φορά τα υποτιθέμενα... καλά νέα εξανεμίστηκαν γρήγορα.
Μπορεί να ρωτήσετε ποιες εναλλακτικές λύσεις είχαν οι χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία, και η απάντηση είναι ότι ούτε είχαν, ούτε έχουν καλές εναλλακτικές, πέραν της εξόδου από το ευρώ, ακραίο μέτρο το οποίο, ρεαλιστικά, οι ηγέτες τους δεν μπορούν να λάβουν μέχρις ότου αποτύχουν όλες οι άλλες επιλογές - κατάσταση που κατά την άποψή μου πλησιάζει γρήγορα για την Ελλάδα.
Η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσαν να κάνουν κινήσεις ώστε να καταστήσουν αυτό το ακραίο μέτρο λιγότερο απαραίτητο, τόσο με το να ζητούν λιγότερη λιτότητα όσο και με το να κάνουν περισσότερα για να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της...
