Στο κυνήγι της φοροδιαφυγής έχουν μπει οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες ελέγχουν πλέον διεξοδικά εκείνους τους πελάτες που φέρονται να ανήκουν στις ομάδες «υψηλού κινδύνου» και είναι επιρρεπείς να φοροδιαφύγουν.
Με την υπ΄ αριθμ. 2652/2012 Πράξη Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδας, ορίζονται οι... παράμετροι του ελέγχου, που θα ακολουθούν οι τράπεζες, και θα πρέπει να αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές κάθε «ασυνήθη ή ύποπτη συναλλαγή που παρέχει ενδείξεις ή υπόνοιες διάπραξης φοροδιαφυγής ή νομιμοποίησης, του εξ αυτής περιουσιακού οφέλους».
Μάλιστα οι τράπεζες θα πρέπει να επαληθεύουν τα εισοδήματα των φυσικών ή νομικών προσώπων αντιπαραβάλλοντας τα με τις φορολογικές δηλώσεις, ενώ στην κατηγορία «υψηλού κινδύνου» περιλαμβάνονται «τουλάχιστον» οι:
•ελεύθεροι επαγγελματίες, που διατηρούν ή είναι πραγματικοί δικαιούχοι λογαριασμών, στους οποίους πιστώθηκαν κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ποσά άνω των 200.000 ευρώ και
•νομικά πρόσωπα, στους λογαριασμούς των οποίων οι συνολικές καταθέσεις ή αναλήψεις μετρητών κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος υπερέβησαν τις 300.000 ευρώ.
Ο διοικητής της ΤτΕ καλεί τα τραπεζικά στελέχη να «εξετάζουν με ιδιαίτερη προσοχή τις συναλλαγές και να εφαρμόζουν επιπρόσθετες διαδικασίες συνεχούς παρακολούθησης επιχειρηματικών σχέσεων και συναλλαγών φυσικών ή νομικών προσώπων, τα οποία, σύμφωνα με ειδικά κριτήρια που προσδιορίζονται από την κάθε τράπεζα, ενέχουν αυξημένο κίνδυνο διάπραξης φοροδιαφυγής ή νομιμοποίησης του προκύπτοντος από το αδίκημα αυτό οφέλους».
Σύμφωνα με την Πράξη Διοικητή θα πρέπει να ελέγχονται 20 και πλέον σημεία, μεταξύ των οποίων:
•πηγή εισοδήματος φυσικού προσώπου (πχ ελεύθερο επάγγελμα, μισθωτές υπηρεσίες, επιτήδευμα κλπ)
•κλάδο ή είδος επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας πελάτη
•νομική μορφή και χώρα που εδρεύει το νομικό πρόσωπο
•αριθμό και ύψος των καταθέσεων και αναλήψεων σε μετρητά στους λογαριασμούς του πελάτη
•σημαντική απόκλιση από το οικονομικό/συναλλακτικό προφίλ του πελάτη σε σύγκριση με το μέσο δηλούμενο εισόδημα αντίστοιχων επαγγελμάτων ή δραστηριοτήτων
•πελάτες για τους οποίους έχει ληφθεί από φορολογικές, τελωνειακές, δικαστικές ή διωκτικές αρχές, αίτημα παροχής στοιχείων ή επιβολής προσωρινών μέτρων, καθώς και τους άμεσους συγγενείς τους και τους στενούς συνεργάτες τους
•δημοσιευμένες εκθέσεις ή μελέτες ή στατιστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών ή ανεξάρτητων αρχών (περιλαμβανομένης της Αρχής του άρθρου 7 του ν. 3691/2008), καθώς και αναγνωρισμένων εθνικών ή διεθνών οργανισμών ή ερευνητικών κέντρων σχετικά με τα εισοδήματα και τους παρακρατούμενους φόρους που δηλώνουν ή αποδίδουν οι φορολογούμενοι στην Ελλάδα, μηχανισμούς φοροδιαφυγής και ύποπτες συναλλαγές σχετιζόμενες με τη φοροδιαφυγή.
Εκτός όμως από αυτές στην πράξη Διοικητή γίνεται αναφορά και για σειρά περιπτώσεων που μπορεί ενδεχομένως να συνδέονται ή να σχετίζονται με φοροδιαφυγή και αυτές οι περιπτώσεις είναι:
•Πελάτης απρόθυμος να προσκομίσει το εκκαθαριστικό της φορολογικής δήλωσης φυσικού προσώπου ή την υποβληθείσα δήλωση φορολογίας εισοδήματος νομικού προσώπου ως προαπαιτούμενο για την διαμόρφωση του οικονομικού/συναλλακτικού του προφίλ, παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις εκ μέρους του εποπτευόμενου ιδρύματος.
•Πληροφορίες από εξωτερική πηγή (τοπική κοινωνία, μέσα ενημέρωσης, κλπ) ότι πελάτης εμπλέκεται σε δραστηριότητες που πιθανώς συνδέονται με φοροδιαφυγή ή ότι ο τρόπος διαβίωσής του είναι δυσανάλογα πολυτελής σε σχέση με τα προκύπτοντα, από τη φορολογική του δήλωση, στοιχεία.
•Πελάτης διενεργεί συναλλαγές, ιδίως καταθέσεις μετρητών, που δεν είναι συμβατές με τη φορολογική του δήλωση ή με τη δηλωθείσα επαγγελματική του δραστηριότητα (κυρίως ως προς το ύψος ή τις πηγές του δηλωθέντος εισοδήματος του).
•Πελάτης εμφανίζει, κατά την αίτηση λήψης δανείου, εισοδήματα που δεν προκύπτουν από τη φορολογική του δήλωση, προκειμένου να δικαιολογήσει την ικανότητα εξυπηρέτησης υψηλότερου ποσού δανείου.
•Πελάτης παρουσιάζει ικανότητα πληρωμής δόσεων ή αποπληρωμής δανείων, που δεν δικαιολογείται με βάση τη φορολογική του δήλωση.
•Πελάτης πραγματοποιεί μεγάλου ύψους δωρεές, χωρίς τούτο να δικαιολογείται από το δηλωθέν εισόδημά του και το οικονομικό/συναλλακτικό του προφίλ.
•Πελάτης αρνείται να προσκομίσει τα απαιτούμενα παραστατικά ή προκύπτουν ανακολουθίες σε τιμολόγια ή παραστατικά που προσκομίζει για να δικαιολογήσει τις συναλλαγές του, όπως απουσία βασικών στοιχείων του τιμολογίου (επωνυμία και διεύθυνση, ΑΦΜ, αριθμός παραστατικού, ημερομηνία έκδοσης κλπ.), απεικόνιση προϊόντων ή υπηρεσιών μη συνδεόμενων με την δραστηριότητα του πελάτη, γενικόλογες περιγραφές προϊόντων ή υπηρεσιών που εμφανίζονται να έχουν υψηλό κόστος.
•Διενεργούνται συχνές ή σημαντικού ύψους συναλλαγές που αφορούν πωλήσεις προϊόντων ευάλωτων σε απάτη ΦΠΑ (όπως, υπολογιστές, είδη τηλεφωνίας, προϊόντα ήχου ή εικόνας, ηλεκτρονικό εξοπλισμό, λευκές συσκευές κα) και δεν είναι συμβατές με το συνήθη τρόπο συναλλακτικής δραστηριότητας επαγγελματιών του κλάδου.
•Χρησιμοποιείται προσωπικός λογαριασμός του ιδιοκτήτη ή του υπαλλήλου εταιρείας, αντί του εταιρικού λογαριασμού, για τη διενέργεια συναλλαγών της εταιρείας, με σκοπό την απόκρυψη πωλήσεων ή άλλων εταιρικών γεγονότων.
•Γίνεται μεταφορά κεφαλαίων για την εξόφληση της αγοράς αγαθών ή της παροχής υπηρεσιών σε λογαριασμό άλλον από αυτόν του πωλητή, ιδίως σε λογαριασμούς off shore εταιρειών.
•Πραγματοποιούνται συναλλαγές (όπως κατάθεση τραπεζικών επιταγών, κατάθεση μετρητών, εκταμίευση δανείου κα) που υποδηλώνουν υψηλότερη αξία αγοραπωλησίας ακίνητης περιουσίας από αυτήν που αναγράφεται στο συμβόλαιο, προς αποφυγή πληρωμής υψηλότερου φόρου μεταβίβασης ακινήτων.
•Πραγματοποιούνται αγορές ακινήτων ή αγαθών μεγάλης αξίας, όπως σκαφών αναψυχής, πολυτελών αυτοκινήτων ή έργων τέχνης, από πρόσωπα εγκατεστημένα σε περιοχή εξωχώριων δραστηριοτήτων ή χώρα χαμηλής φορολογίας, των οποίων ο πραγματικός δικαιούχος είναι φυσικό πρόσωπο με δηλούμενο εισόδημα που δεν δικαιολογεί τις αγορές αυτές.
•Διενεργούνται συχνές ή σημαντικού ύψους συναλλαγές προς/από: α) μη συνεργάσιμα κράτη ως προς τη διαφάνεια και την ανταλλαγή των πληροφοριών σε φορολογικά θέματα, όπως αυτά καθορίζονται από την εκάστοτε ισχύουσα Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, β) χώρες ή περιοχές με σοβαρές αδυναμίες στο καθεστώς καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος ή της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, περιλαμβανομένης της μη ένταξης των φορολογικών εγκλημάτων στα βασικά αδικήματα.
•Διενεργούνται συναλλαγές σε λογαριασμούς εταιρειών νεοσύστατων ή νεοαποκτηθεισών με έδρα σε διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο ή χώρα με ιδιαίτερα ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς ή σε ταχυδρομική διεύθυνση κατοικίας φυσικού προσώπου, που είναι ασυνήθεις σε σχέση με τον εταιρικό σκοπό των εν λόγω εταιρειών ή που σχετίζονται με ιδιαίτερα ασαφείς εταιρικούς σκοπούς.
•Διενεργούνται σημαντικού ύψους συναλλαγές σε λογαριασμό πελάτη για τον οποίο το πιστωτικό ίδρυμα έχει λάβει αιτήματα από φορολογικές, τελωνειακές, δικαστικές ή διωκτικές αρχές, για την παροχή στοιχείων ή την επιβολή προσωρινών μέτρων διασφάλισης του Δημοσίου, ή σε λογαριασμούς μελών της οικογένειάς του ή στενών συνεργατών του.
•Η συναλλακτική δραστηριότητα πελάτη για τον οποίο έχουν έρθει σε γνώση του πιστωτικού ιδρύματος αιτήματα από φορολογικές, τελωνειακές, δικαστικές ή διωκτικές αρχές, για την παροχή στοιχείων ή την επιβολή μέτρων διασφάλισης του Δημοσίου, μεταφέρεται σε νέο λογαριασμό που ανήκει στον ίδιο ή σε εταιρεία που ανήκει, διοικείται ή εκπροσωπείται από αυτόν.
•Διενεργούνται συναλλαγές που αφορούν πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων εταιρείας με όρους που αποκλίνουν από τις συνήθεις της συγκεκριμένης αγοράς (τιμή σημαντικά χαμηλότερη από την εμπορική, πώληση σε πρόσωπα που συνδέονται με την εταιρεία, εξαιρετικά γρήγορη ολοκλήρωση πώλησης) και ενδεχομένως υποκρύπτουν προσπάθεια δόλιας χρεοκοπίας της.»
Με την υπ΄ αριθμ. 2652/2012 Πράξη Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδας, ορίζονται οι... παράμετροι του ελέγχου, που θα ακολουθούν οι τράπεζες, και θα πρέπει να αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές κάθε «ασυνήθη ή ύποπτη συναλλαγή που παρέχει ενδείξεις ή υπόνοιες διάπραξης φοροδιαφυγής ή νομιμοποίησης, του εξ αυτής περιουσιακού οφέλους».
Μάλιστα οι τράπεζες θα πρέπει να επαληθεύουν τα εισοδήματα των φυσικών ή νομικών προσώπων αντιπαραβάλλοντας τα με τις φορολογικές δηλώσεις, ενώ στην κατηγορία «υψηλού κινδύνου» περιλαμβάνονται «τουλάχιστον» οι:
•ελεύθεροι επαγγελματίες, που διατηρούν ή είναι πραγματικοί δικαιούχοι λογαριασμών, στους οποίους πιστώθηκαν κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ποσά άνω των 200.000 ευρώ και
•νομικά πρόσωπα, στους λογαριασμούς των οποίων οι συνολικές καταθέσεις ή αναλήψεις μετρητών κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος υπερέβησαν τις 300.000 ευρώ.
Ο διοικητής της ΤτΕ καλεί τα τραπεζικά στελέχη να «εξετάζουν με ιδιαίτερη προσοχή τις συναλλαγές και να εφαρμόζουν επιπρόσθετες διαδικασίες συνεχούς παρακολούθησης επιχειρηματικών σχέσεων και συναλλαγών φυσικών ή νομικών προσώπων, τα οποία, σύμφωνα με ειδικά κριτήρια που προσδιορίζονται από την κάθε τράπεζα, ενέχουν αυξημένο κίνδυνο διάπραξης φοροδιαφυγής ή νομιμοποίησης του προκύπτοντος από το αδίκημα αυτό οφέλους».
Σύμφωνα με την Πράξη Διοικητή θα πρέπει να ελέγχονται 20 και πλέον σημεία, μεταξύ των οποίων:
•πηγή εισοδήματος φυσικού προσώπου (πχ ελεύθερο επάγγελμα, μισθωτές υπηρεσίες, επιτήδευμα κλπ)
•κλάδο ή είδος επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας πελάτη
•νομική μορφή και χώρα που εδρεύει το νομικό πρόσωπο
•αριθμό και ύψος των καταθέσεων και αναλήψεων σε μετρητά στους λογαριασμούς του πελάτη
•σημαντική απόκλιση από το οικονομικό/συναλλακτικό προφίλ του πελάτη σε σύγκριση με το μέσο δηλούμενο εισόδημα αντίστοιχων επαγγελμάτων ή δραστηριοτήτων
•πελάτες για τους οποίους έχει ληφθεί από φορολογικές, τελωνειακές, δικαστικές ή διωκτικές αρχές, αίτημα παροχής στοιχείων ή επιβολής προσωρινών μέτρων, καθώς και τους άμεσους συγγενείς τους και τους στενούς συνεργάτες τους
•δημοσιευμένες εκθέσεις ή μελέτες ή στατιστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών ή ανεξάρτητων αρχών (περιλαμβανομένης της Αρχής του άρθρου 7 του ν. 3691/2008), καθώς και αναγνωρισμένων εθνικών ή διεθνών οργανισμών ή ερευνητικών κέντρων σχετικά με τα εισοδήματα και τους παρακρατούμενους φόρους που δηλώνουν ή αποδίδουν οι φορολογούμενοι στην Ελλάδα, μηχανισμούς φοροδιαφυγής και ύποπτες συναλλαγές σχετιζόμενες με τη φοροδιαφυγή.
Εκτός όμως από αυτές στην πράξη Διοικητή γίνεται αναφορά και για σειρά περιπτώσεων που μπορεί ενδεχομένως να συνδέονται ή να σχετίζονται με φοροδιαφυγή και αυτές οι περιπτώσεις είναι:
•Πελάτης απρόθυμος να προσκομίσει το εκκαθαριστικό της φορολογικής δήλωσης φυσικού προσώπου ή την υποβληθείσα δήλωση φορολογίας εισοδήματος νομικού προσώπου ως προαπαιτούμενο για την διαμόρφωση του οικονομικού/συναλλακτικού του προφίλ, παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις εκ μέρους του εποπτευόμενου ιδρύματος.
•Πληροφορίες από εξωτερική πηγή (τοπική κοινωνία, μέσα ενημέρωσης, κλπ) ότι πελάτης εμπλέκεται σε δραστηριότητες που πιθανώς συνδέονται με φοροδιαφυγή ή ότι ο τρόπος διαβίωσής του είναι δυσανάλογα πολυτελής σε σχέση με τα προκύπτοντα, από τη φορολογική του δήλωση, στοιχεία.
•Πελάτης διενεργεί συναλλαγές, ιδίως καταθέσεις μετρητών, που δεν είναι συμβατές με τη φορολογική του δήλωση ή με τη δηλωθείσα επαγγελματική του δραστηριότητα (κυρίως ως προς το ύψος ή τις πηγές του δηλωθέντος εισοδήματος του).
•Πελάτης εμφανίζει, κατά την αίτηση λήψης δανείου, εισοδήματα που δεν προκύπτουν από τη φορολογική του δήλωση, προκειμένου να δικαιολογήσει την ικανότητα εξυπηρέτησης υψηλότερου ποσού δανείου.
•Πελάτης παρουσιάζει ικανότητα πληρωμής δόσεων ή αποπληρωμής δανείων, που δεν δικαιολογείται με βάση τη φορολογική του δήλωση.
•Πελάτης πραγματοποιεί μεγάλου ύψους δωρεές, χωρίς τούτο να δικαιολογείται από το δηλωθέν εισόδημά του και το οικονομικό/συναλλακτικό του προφίλ.
•Πελάτης αρνείται να προσκομίσει τα απαιτούμενα παραστατικά ή προκύπτουν ανακολουθίες σε τιμολόγια ή παραστατικά που προσκομίζει για να δικαιολογήσει τις συναλλαγές του, όπως απουσία βασικών στοιχείων του τιμολογίου (επωνυμία και διεύθυνση, ΑΦΜ, αριθμός παραστατικού, ημερομηνία έκδοσης κλπ.), απεικόνιση προϊόντων ή υπηρεσιών μη συνδεόμενων με την δραστηριότητα του πελάτη, γενικόλογες περιγραφές προϊόντων ή υπηρεσιών που εμφανίζονται να έχουν υψηλό κόστος.
•Διενεργούνται συχνές ή σημαντικού ύψους συναλλαγές που αφορούν πωλήσεις προϊόντων ευάλωτων σε απάτη ΦΠΑ (όπως, υπολογιστές, είδη τηλεφωνίας, προϊόντα ήχου ή εικόνας, ηλεκτρονικό εξοπλισμό, λευκές συσκευές κα) και δεν είναι συμβατές με το συνήθη τρόπο συναλλακτικής δραστηριότητας επαγγελματιών του κλάδου.
•Χρησιμοποιείται προσωπικός λογαριασμός του ιδιοκτήτη ή του υπαλλήλου εταιρείας, αντί του εταιρικού λογαριασμού, για τη διενέργεια συναλλαγών της εταιρείας, με σκοπό την απόκρυψη πωλήσεων ή άλλων εταιρικών γεγονότων.
•Γίνεται μεταφορά κεφαλαίων για την εξόφληση της αγοράς αγαθών ή της παροχής υπηρεσιών σε λογαριασμό άλλον από αυτόν του πωλητή, ιδίως σε λογαριασμούς off shore εταιρειών.
•Πραγματοποιούνται συναλλαγές (όπως κατάθεση τραπεζικών επιταγών, κατάθεση μετρητών, εκταμίευση δανείου κα) που υποδηλώνουν υψηλότερη αξία αγοραπωλησίας ακίνητης περιουσίας από αυτήν που αναγράφεται στο συμβόλαιο, προς αποφυγή πληρωμής υψηλότερου φόρου μεταβίβασης ακινήτων.
•Πραγματοποιούνται αγορές ακινήτων ή αγαθών μεγάλης αξίας, όπως σκαφών αναψυχής, πολυτελών αυτοκινήτων ή έργων τέχνης, από πρόσωπα εγκατεστημένα σε περιοχή εξωχώριων δραστηριοτήτων ή χώρα χαμηλής φορολογίας, των οποίων ο πραγματικός δικαιούχος είναι φυσικό πρόσωπο με δηλούμενο εισόδημα που δεν δικαιολογεί τις αγορές αυτές.
•Διενεργούνται συχνές ή σημαντικού ύψους συναλλαγές προς/από: α) μη συνεργάσιμα κράτη ως προς τη διαφάνεια και την ανταλλαγή των πληροφοριών σε φορολογικά θέματα, όπως αυτά καθορίζονται από την εκάστοτε ισχύουσα Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, β) χώρες ή περιοχές με σοβαρές αδυναμίες στο καθεστώς καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος ή της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, περιλαμβανομένης της μη ένταξης των φορολογικών εγκλημάτων στα βασικά αδικήματα.
•Διενεργούνται συναλλαγές σε λογαριασμούς εταιρειών νεοσύστατων ή νεοαποκτηθεισών με έδρα σε διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο ή χώρα με ιδιαίτερα ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς ή σε ταχυδρομική διεύθυνση κατοικίας φυσικού προσώπου, που είναι ασυνήθεις σε σχέση με τον εταιρικό σκοπό των εν λόγω εταιρειών ή που σχετίζονται με ιδιαίτερα ασαφείς εταιρικούς σκοπούς.
•Διενεργούνται σημαντικού ύψους συναλλαγές σε λογαριασμό πελάτη για τον οποίο το πιστωτικό ίδρυμα έχει λάβει αιτήματα από φορολογικές, τελωνειακές, δικαστικές ή διωκτικές αρχές, για την παροχή στοιχείων ή την επιβολή προσωρινών μέτρων διασφάλισης του Δημοσίου, ή σε λογαριασμούς μελών της οικογένειάς του ή στενών συνεργατών του.
•Η συναλλακτική δραστηριότητα πελάτη για τον οποίο έχουν έρθει σε γνώση του πιστωτικού ιδρύματος αιτήματα από φορολογικές, τελωνειακές, δικαστικές ή διωκτικές αρχές, για την παροχή στοιχείων ή την επιβολή μέτρων διασφάλισης του Δημοσίου, μεταφέρεται σε νέο λογαριασμό που ανήκει στον ίδιο ή σε εταιρεία που ανήκει, διοικείται ή εκπροσωπείται από αυτόν.
•Διενεργούνται συναλλαγές που αφορούν πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων εταιρείας με όρους που αποκλίνουν από τις συνήθεις της συγκεκριμένης αγοράς (τιμή σημαντικά χαμηλότερη από την εμπορική, πώληση σε πρόσωπα που συνδέονται με την εταιρεία, εξαιρετικά γρήγορη ολοκλήρωση πώλησης) και ενδεχομένως υποκρύπτουν προσπάθεια δόλιας χρεοκοπίας της.»
