- Η ελίτ της λιτότητας χρεοκοπεί.
- Η Ευρωζώνη χωρίς προσανατολισμό, καλείται να βρει ένα νέο μοντέλο για να επιβιώσει.
«Η 6η Μαΐου ίσως είναι η μοιραία ημέρα για το ευρώ», προειδοποιεί το γερμανικό περιοδικό Focus. «Η δημοκρατία μπορεί να σκοτώσει το ευρώ», γράφει το αμερικανικό TIME. «Καταρρέει η Ευρώπη;», αναρωτιέται ο πρόσφατος πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας Handelsblatt. Τα κρίσιμα αποτελέσματα που... θα βγάλουν οι κάλπες στην Ελλάδα και τη Γαλλία, την επόμενη Κυριακή, θα μπορούσαν να αποτελέσουν την αρχή του τέλους για το κοινό νόμισμα, πιστεύει μερίδα των πολιτικών και οικονομικών παρατηρητών από όλο τον κόσμο. Όταν δε η ολλανδική κυβέρνηση κατέρρευσε υπό το βάρος της λιτότητας, η αίσθηση ότι το σημερινό στάτους κβο στην Ευρωζώνη μετρά τις τελευταίες του ημέρες, έγινε ακόμα εντονότερη. Η πολιτική κρίση στην Ολλανδία χτύπησε έναν από τους πιο αφοσιωμένους συμμάχους της Γερμανίας, ουσιαστικά διαλύοντας το κλαμπ των ΑΑΑ του Βορρά. Και μάλιστα την ώρα που όλα δείχνουν ότι ο γαλλογερμανικός άξονας και το ισχυρό δίδυμο των Μερκοζί, που έως τώρα αποφάσιζε για το αύριο του ευρώ, ζει τις τελευταίες, μάλλον άδοξες ημέρες του.
Από το ξέσπασμα της κρίσης, πολύς λόγος γίνεται για το λεγόμενο έλλειμμα δημοκρατίας στην Ευρωζώνη. Το δίδυμο Μέρκελ-Σαρκοζί που για μήνες βρέθηκε να αποφασίζει σχεδόν μονομερώς για το μέλλον ολόκληρης της Ευρωζώνης, το κλαμπ της Φρανκφούρτης, η εκχώρηση του δημοσιονομικού ελέγχου από τις κυβερνήσεις στις Βρυξέλλες και στην τρόικα, αλλά και η έλευση των τεχνοκρατών πρωθυπουργών, έδιναν την εντύπωση ότι η νομισματική ένωση κυβερνάται πια από μία νέα ελίτ, που παίρνει τις αποφάσεις της πίσω από κλειστές πόρτες, χωρίς τη λαϊκή εντολή και χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Όμως αυτό στο οποίο συμφωνούσαν με ευκολία όλοι οι Ευρωπαίοι παρατηρητές (έστω και εάν οι Αγγλοσάξονες έδειχναν μια δυσκολία να το κατανοήσουν), ήταν ότι αυτή η νέα ελίτ είχε όχι μόνο τη βούληση αλλά και τον τρόπο να κρατήσει την Ευρωζώνη ενωμένη.
«Μην υποτιμάτε τη βούληση της ελίτ του ευρώ», έγραφε πρόσφατα ο γνωστός αρθρογράφος των Financial Times, Μάρτιν Γουλφ. Ο ίδιος ο φόβος της διάλυσης του ευρώ είναι ο βασικός λόγος που κρατά την Ευρωζώνη ενωμένη, έλεγε.
Όμως, με την ελίτ αυτή να καταρρέει, τα σενάρια για το τέλος του ευρώ δεν άργησαν να επιστρέψουν. Ο ένας μετά τον άλλο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες που εφάρμοσαν τη γερμανική συνταγή της λιτότητας, αυτήν που διαφημιζόταν ως η μοναδική διέξοδος από την κρίση, αλλά κατέληξε να καταδικάζει τις οικονομίες σε ακόμα βαθύτερη ύφεση, είδαν την πόρτα της εξόδου. Από την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία έως την Ισπανία και την Ιταλία, η λιτότητα έριξε κυβερνήσεις, οδήγησε τους υποστηρικτές της στην εκλογική ήττα και προκάλεσε τη λαϊκή οργή.
Όμως, ακόμα και στις οικονομικά ισχυρότερες χώρες του πυρήνα, δείχνει να εξαντλείται η υπομονή των ψηφοφόρων απέναντι στα μέτρα λιτότητας. Ο Νικολά Σαρκοζί πρόκειται να ηττηθεί από το Σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ στις γαλλικές εκλογές της επόμενης Κυριακής, δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Η αντικατάσταση του Σαρκοζί από τον Ολάντ στο Μέγαρο των Ηλυσίων αποδυναμώνει το γαλλογερμανικό άξονα. Η Ευρωζώνη χάνει τον προσανατολισμό της. Ή έστω αναγκάζεται να τον επαναπροσδιορίσει.
Όλα όσα τόσο πάλεψαν οι Μερκοζί να επιβάλουν στην Ευρώπη, καταρρέουν. «Η θέση της Άνγκελα Μέρκελ στην κορυφή του ευρωπαϊκού τραπεζιού έχει γίνει πολύ πιο άβολη», παρατηρούν οι New York Times. Για «εβδομάδα εφιάλτη» για τη Μέρκελ μιλά η Handelsblatt. «Το Βερολίνο ξεμένει από συμμάχους στην κρίση», γράφει το Der Spiegel, καθώς η γερμανική λιτότητα αμφισβητείται πλέον ευρέως, ακόμα και στις πρωτεύουσες των άλλοτε συμμάχων του Βερολίνου.
Σε όλη την Ευρώπη, το πολιτικό κατεστημένο «χρεοκοπεί», μαζί με τη συνταγή της λιτότητας. Οι ψηφοφόροι βρίσκουν διέξοδο στα άκρα και σε περιθωριακά κόμματα, τα οποία δεν έχουν χρεωθεί τις μέχρι αποτυχίες της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Στη Γαλλία, σχεδόν ένας στους πέντε ψηφοφόρους προτίμησε την Μαρίν Λε Πεν, η οποία ενθαρρύνει τους υποστηρικτές της να εκφράσουν την οργή τους προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και να κοιτάξουν το εθνικό τους συμφέρον. Η ενίσχυση του κόμματός της, που υποστηρίζει τη λύση της εξόδου της Γαλλίας από το ευρώ και την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, αντιμετωπίζεται με ανησυχία στην Ευρώπη.
Αλλά και στην πρωτεύουσα ενός ακόμα παλιού συμμάχου της Γερμανίας, στην Ολλανδία, το αντι-ευρωπαϊκό πνεύμα δείχνει να κερδίζει στα σημεία. Ο πολιτικός που αναλαμβάνει να παίξει το ρόλο του καταλύτη στο πολιτικό σκηνικό της χώρας δεν είναι άλλος από τον ίδιο άνθρωπο που είχε επιχειρήσει να παραδώσει στην ελληνική πρεσβεία της Ολλανδίας το μάκρους 1,5 μέτρου αντίγραφο ενός παλιού χιλιάρικου. Το μήνυμα του Χέερτ Βίλντερς προς τους Έλληνες ήταν σαφές: Μαζέψτε τα και γυρίστε στη δραχμή.
Τώρα, ο ηγέτης του ευρω-σκεπτικιστικού Κόμματος της Ελευθερίας θέλει να βγάλει και την Ολλανδία από το κοινό νόμισμα. Η απόφασή του να αποχωρήσει από τις πολυήμερες διαπραγματεύσεις για τα μέτρα λιτότητας των 15 δισ. ευρώ και από την κυβέρνηση συνασπισμού, οδήγησε στην παραίτηση του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε. Ο Βίλντερς θέλει να δώσει στις πρόωρες εκλογές τη μορφή δημοψηφίσματος για το ευρώ. Και ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ρούτε μπορεί να επανεκλεγεί, τα περιθώρια κινήσεών του σε μία κατακερματισμένη βουλή, με περισσότερα από 10 κόμματα, θα είναι περιορισμένα. Μια ευρύτερη κυβέρνηση συνασπισμού θα μπορούσε να σχηματιστεί μαζί με τα κόμματα της αριστεράς, τα οποία στηρίζουν το στόχο της μείωσης του ελλείμματος όμως… διαφωνούν ως προς τον τρόπο.
Κ.Σαμάρκου
