"Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου οι πολιτικές που υιοθετούνται για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους δημιουργούν μεγαλύτερη ζημία από τις αρχικές αιτίες της κρίσης.
Το συμπέρασμα αυτό είναι επώδυνα εμφανές στην Ελλάδα, όμως πλέον γίνεται αισθητό και στην Ισπανία.."
Άρθρο του Wolfgang Munchau,
σήμερα στους Financial Times.
Η τρόικα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απαιτεί πλέον από την Ελλάδα... εμπροσθοβαρή μέτρα λιτότητας για το 2013, επί τη βάσει ότι η χώρα είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει στους ονομαστικούς στόχους για το 2013.
Η ελληνική κυβέρνηση προβλέπει ότι η ύφεση το 2013 θα είναι «μόνο» 3,8%, ενώ σύμφωνα με ελληνικά δημοσιεύματα η τρόικα εκτιμά ότι θα πλησιάσει το 5%. Αυτό συνεπάγεται ότι η Ελλάδα θα αποτύχει στον συνολικό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο.
Γιατί η συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ αποδεικνύεται τόσο μεγαλύτερη από τις επίσημες προβλέψεις; Σίγουρα, η παγκόσμια οικονομική συγκυρία δεν βοηθά. Η ελληνική οικονομία, όμως, συρρικνώνεται κάθε χρόνο κατά περίπου 5%, εξέλιξη που αποδίδεται στην ανηλεή επιδίωξη ονομαστικών στόχων για το έλλειμμα.
Εάν οι στόχοι δεν επιτευχθούν, τότε εφαρμόζεται ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα, η οποία προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη συρρίκνωση του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα μία ακόμη αποτυχία στην επίτευξη των ονομαστικών στόχων. Με άλλα λόγια, η τρόικα απαιτεί εφαρμογή πολιτικής της οποίας ο αντίκτυπος θα είναι ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας και κατά συνέπεια ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση του λόγου χρέους, που με τη σειρά του θα επιβάλει νέα μέτρα από την ίδια αυτοαναιρούμενη πολιτική.
Η Ισπανία δεν βρίσκεται ακόμη σε αυτό το σημείο, αλλά κατευθύνεται προς τα εκεί. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ισπανίας, Luis Maria Linde, δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα στην κοινοβουλευτική επιτροπή για τον προϋπολογισμό ότι η Ισπανία κινδυνεύει να αποτύχει στους στόχους αυτού του έτους.
Πρότεινε στην κυβέρνηση να υιοθετήσει νέα μέτρα λιτότητας για να καλύψει αυτό το κενό. Δεδομένου ότι κανείς, και κυρίως ο κ. Linde, δεν πιστεύει την αισιόδοξη πρόβλεψη της κυβέρνησης για ύφεση του ΑΕΠ κατά 0,5% τον επόμενο χρόνο, είναι σχεδόν 100% βέβαιο ότι τον επόμενο χρόνο η Ισπανία θα αποτύχει και στον στόχο του ελλείμματος. Όπως έγινε και στην Ελλάδα, έτσι και στην Ισπανία δημιουργείται μία δυναμική κατά την οποία οι αξιωματούχοι κυνηγούν έναν ονομαστικό στόχο, φορτώνοντας το ένα πρόγραμμα λιτότητας πάνω στο άλλο και αποτυγχάνοντας στη συνέχεια ακόμη περισσότερο ως προς την επίτευξη των στόχων.
Ως μέλος της τρόικας για την Ελλάδα, το ΔΝΤ είναι μέρος αυτής της αυτοαναιρούμενης προσέγγισης. Αναρωτιέται κανείς εάν πρόκειται για το ίδιο ΔΝΤ που στην τελευταία έκθεση World Economic Outlook κοινοποίησε μία πολύ προσεκτική ανάλυση για τις παλαιότερες κρίσεις χρέους.
Κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τα προγράμματα μείωσης χρέους μπορούν να λειτουργήσουν μόνο εάν συνυπάρχουν συγκεκριμένες ευοίωνες συνθήκες και πως δεν μπορούν να ακολουθούνται στα τυφλά και με έναν απλοϊκό υπολογιστικό τρόπο. «Το πρώτο μάθημα είναι πως οι προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να συμπληρώνονται από μέτρα που στηρίζουν την ανάπτυξη, πρέπει να αντιμετωπίζονται τα δομικά θέματα και να υπάρχουν όσο το δυνατόν πιο νομισματικές συνθήκες στήριξης», αναφέρει.
Ποιες νομισματικές και διαρθρωτικές συνθήκες απαιτούνται, λοιπόν; Αλλεπάλληλες ισπανικές κυβερνήσεις ανακοίνωσαν πολυάριθμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν άσχετες με την κρίση. Η μεταρρύθμιση που θα είχε τη μεγαλύτερη σημασία -το κλείσιμο των μη κερδοφόρων αποταμιευτικών τραπεζών και η διαδικασία συγχωνεύσεων στον συνολικό κλάδο- δεν υλοποιείται για πολιτικούς λόγους. Ακόμη θυμάμαι τη δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Ισπανίας Luis de Guindos ότι δεν αναμένει το κλείσιμο ούτε μιας ισπανικής τράπεζας - παρά το γεγονός ότι συνολικά το ισπανικό τραπεζικό σύστημα έχει πλέον χρεοκοπήσει.
Όταν το ΔΝΤ αναφέρεται σε υποστηρικτική νομισματική πολιτική με την πρώτη ματιά κάποιος θα νόμιζε ότι αυτό υπάρχει. Το επίσημο βραχυπρόθεσμο επιτόκιο της ΕΚΤ είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Η ευρωτράπεζα στηρίζει επίσης τον τραπεζικό κλάδο με απεριόριστη ρευστότητα. Σύντομα μπορεί να στηρίξει και την ισπανική κυβέρνηση με αγορές κρατικών ομολόγων. Οι νομισματικές συνθήκες, όμως, μόνο χαλαρές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν στην Ισπανία. Τα πραγματικά επιτόκια, τόσο για τον ιδιωτικό κλάδο όσο και για τον δημόσιο στη χώρα, προκαλούν μεγάλη ύφεση.
Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει καμία από τις δύο προϋποθέσεις που θέτει το ΔΝΤ ώστε να στεφθεί με επιτυχία το πρόγραμμα μείωσης του χρέους της. Δεδομένου ότι δεν αναμένεται σημαντική αλλαγή πολιτικής, θεωρούμε ότι η Ισπανία θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με την Ελλάδα.
Οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες ήταν ανέκαθεν προσκολλημένοι στην ιδέα ότι η επακόλουθη ανάπτυξη θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Εξαρχής υποτίμησαν τον αντίκτυπο της λιτότητας στην ανάπτυξη. Όπως σημείωσε και το ΔΝΤ στην έκθεσή του, πολλά προγράμματα μείωσης του χρέους ανά τον κόσμο οδήγησαν σε καλή οικονομική ανάπτυξη. Η Ελλάδα και η Ισπανία δεν έχουν την ίδια τύχη.
Το συμπέρασμά μου είναι πως η πολιτική που εφαρμόζεται σε αυτές τις δύο χώρες δεν είναι συμβατή με την επιβίωσή τους εντός της ευρωζώνης. Δεν προβλέπω πως δεν έχουν άλλη επιλογή από την έξοδο. Απλώς καταθέτω τις επιλογές πολιτικής.
ΠΗΓΗ: FT.com
Το συμπέρασμα αυτό είναι επώδυνα εμφανές στην Ελλάδα, όμως πλέον γίνεται αισθητό και στην Ισπανία.." Άρθρο του Wolfgang Munchau,
σήμερα στους Financial Times.
Η τρόικα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απαιτεί πλέον από την Ελλάδα... εμπροσθοβαρή μέτρα λιτότητας για το 2013, επί τη βάσει ότι η χώρα είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει στους ονομαστικούς στόχους για το 2013.
Η ελληνική κυβέρνηση προβλέπει ότι η ύφεση το 2013 θα είναι «μόνο» 3,8%, ενώ σύμφωνα με ελληνικά δημοσιεύματα η τρόικα εκτιμά ότι θα πλησιάσει το 5%. Αυτό συνεπάγεται ότι η Ελλάδα θα αποτύχει στον συνολικό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο.
Γιατί η συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ αποδεικνύεται τόσο μεγαλύτερη από τις επίσημες προβλέψεις; Σίγουρα, η παγκόσμια οικονομική συγκυρία δεν βοηθά. Η ελληνική οικονομία, όμως, συρρικνώνεται κάθε χρόνο κατά περίπου 5%, εξέλιξη που αποδίδεται στην ανηλεή επιδίωξη ονομαστικών στόχων για το έλλειμμα.
Εάν οι στόχοι δεν επιτευχθούν, τότε εφαρμόζεται ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα, η οποία προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη συρρίκνωση του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα μία ακόμη αποτυχία στην επίτευξη των ονομαστικών στόχων. Με άλλα λόγια, η τρόικα απαιτεί εφαρμογή πολιτικής της οποίας ο αντίκτυπος θα είναι ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας και κατά συνέπεια ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση του λόγου χρέους, που με τη σειρά του θα επιβάλει νέα μέτρα από την ίδια αυτοαναιρούμενη πολιτική.
Η Ισπανία δεν βρίσκεται ακόμη σε αυτό το σημείο, αλλά κατευθύνεται προς τα εκεί. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ισπανίας, Luis Maria Linde, δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα στην κοινοβουλευτική επιτροπή για τον προϋπολογισμό ότι η Ισπανία κινδυνεύει να αποτύχει στους στόχους αυτού του έτους.
Πρότεινε στην κυβέρνηση να υιοθετήσει νέα μέτρα λιτότητας για να καλύψει αυτό το κενό. Δεδομένου ότι κανείς, και κυρίως ο κ. Linde, δεν πιστεύει την αισιόδοξη πρόβλεψη της κυβέρνησης για ύφεση του ΑΕΠ κατά 0,5% τον επόμενο χρόνο, είναι σχεδόν 100% βέβαιο ότι τον επόμενο χρόνο η Ισπανία θα αποτύχει και στον στόχο του ελλείμματος. Όπως έγινε και στην Ελλάδα, έτσι και στην Ισπανία δημιουργείται μία δυναμική κατά την οποία οι αξιωματούχοι κυνηγούν έναν ονομαστικό στόχο, φορτώνοντας το ένα πρόγραμμα λιτότητας πάνω στο άλλο και αποτυγχάνοντας στη συνέχεια ακόμη περισσότερο ως προς την επίτευξη των στόχων.
Ως μέλος της τρόικας για την Ελλάδα, το ΔΝΤ είναι μέρος αυτής της αυτοαναιρούμενης προσέγγισης. Αναρωτιέται κανείς εάν πρόκειται για το ίδιο ΔΝΤ που στην τελευταία έκθεση World Economic Outlook κοινοποίησε μία πολύ προσεκτική ανάλυση για τις παλαιότερες κρίσεις χρέους.
Κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τα προγράμματα μείωσης χρέους μπορούν να λειτουργήσουν μόνο εάν συνυπάρχουν συγκεκριμένες ευοίωνες συνθήκες και πως δεν μπορούν να ακολουθούνται στα τυφλά και με έναν απλοϊκό υπολογιστικό τρόπο. «Το πρώτο μάθημα είναι πως οι προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να συμπληρώνονται από μέτρα που στηρίζουν την ανάπτυξη, πρέπει να αντιμετωπίζονται τα δομικά θέματα και να υπάρχουν όσο το δυνατόν πιο νομισματικές συνθήκες στήριξης», αναφέρει.
Ποιες νομισματικές και διαρθρωτικές συνθήκες απαιτούνται, λοιπόν; Αλλεπάλληλες ισπανικές κυβερνήσεις ανακοίνωσαν πολυάριθμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν άσχετες με την κρίση. Η μεταρρύθμιση που θα είχε τη μεγαλύτερη σημασία -το κλείσιμο των μη κερδοφόρων αποταμιευτικών τραπεζών και η διαδικασία συγχωνεύσεων στον συνολικό κλάδο- δεν υλοποιείται για πολιτικούς λόγους. Ακόμη θυμάμαι τη δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Ισπανίας Luis de Guindos ότι δεν αναμένει το κλείσιμο ούτε μιας ισπανικής τράπεζας - παρά το γεγονός ότι συνολικά το ισπανικό τραπεζικό σύστημα έχει πλέον χρεοκοπήσει.
Όταν το ΔΝΤ αναφέρεται σε υποστηρικτική νομισματική πολιτική με την πρώτη ματιά κάποιος θα νόμιζε ότι αυτό υπάρχει. Το επίσημο βραχυπρόθεσμο επιτόκιο της ΕΚΤ είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Η ευρωτράπεζα στηρίζει επίσης τον τραπεζικό κλάδο με απεριόριστη ρευστότητα. Σύντομα μπορεί να στηρίξει και την ισπανική κυβέρνηση με αγορές κρατικών ομολόγων. Οι νομισματικές συνθήκες, όμως, μόνο χαλαρές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν στην Ισπανία. Τα πραγματικά επιτόκια, τόσο για τον ιδιωτικό κλάδο όσο και για τον δημόσιο στη χώρα, προκαλούν μεγάλη ύφεση.
Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει καμία από τις δύο προϋποθέσεις που θέτει το ΔΝΤ ώστε να στεφθεί με επιτυχία το πρόγραμμα μείωσης του χρέους της. Δεδομένου ότι δεν αναμένεται σημαντική αλλαγή πολιτικής, θεωρούμε ότι η Ισπανία θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με την Ελλάδα.
Οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες ήταν ανέκαθεν προσκολλημένοι στην ιδέα ότι η επακόλουθη ανάπτυξη θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Εξαρχής υποτίμησαν τον αντίκτυπο της λιτότητας στην ανάπτυξη. Όπως σημείωσε και το ΔΝΤ στην έκθεσή του, πολλά προγράμματα μείωσης του χρέους ανά τον κόσμο οδήγησαν σε καλή οικονομική ανάπτυξη. Η Ελλάδα και η Ισπανία δεν έχουν την ίδια τύχη.
Το συμπέρασμά μου είναι πως η πολιτική που εφαρμόζεται σε αυτές τις δύο χώρες δεν είναι συμβατή με την επιβίωσή τους εντός της ευρωζώνης. Δεν προβλέπω πως δεν έχουν άλλη επιλογή από την έξοδο. Απλώς καταθέτω τις επιλογές πολιτικής.
ΠΗΓΗ: FT.com
