Οι διαδηλώσεις στην Βαρκελώνη με σύνθημα «η Καταλονία είναι το νέο ευρωπαϊκό κράτος» έχει αναστατώσει όχι μόνο την Ισπανία, όπου ήταν γνωστές χρόνια τώρα, οι αποσχιστικές τάσεις των Καταλανών, αλλά και την ΕΕ.
Ύστερα όμως ήρθε καπάκι και η υπογραφή της συμφωνίας για το δημοψήφισμα στην Σκωτία...
Η 11η Σεπτεμβρίου, είναι γνωστή στην Ισπανία ως «ημέρα της Καταλούνια» επειδή εκείνη την ημέρα το 1714, έχασε την... ανεξαρτησία της. Η απόσχιση της Καταλονίας από την Ισπανία, σημαίνει και την αποχώρησή της από την ΕΕ. Αλλά οι Καταλανοί πιστεύουν, πως όταν με το καλό ανεξαρτητοποιηθούν, τότε πολύ σύντομα θα επιστρέψουν.
Είναι λοιπόν μια καινούργια περιπέτεια, που επικαλείται παλιές ιστορίες, για την διάλυση της Ενωμένης Ευρώπης; Επειδή εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Πορτογαλία και το Βέλγιο αντιμετωπίζουν αποσχιστικά κινήματα. Στην Σκωτία, την Παντανία, την Κορσική, το Τιρόλο, τη Μαδέιρα, τη Φλάντρα, δυναμώνουν οι φωνές για ανεξαρτησία. Ιδιαίτερα τώρα με την οικονομική κρίση. Συνήθως είναι οι πλούσιες περιοχές που θέλουν το «διαζύγιο».
Στην Ιταλία, οι περιφέρειες του Βορρά και το Νότιο Τιρόλο διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι δεν θέλουν πλέον να χρηματοδοτούν τις διαρθρωτικά αδύναμες περιοχές του ιταλικού Νότου.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση των Φλαμανδών στο Βέλγιο, που έχουν δρομολογήσει εδώ και καιρό το «διαζύγιό» τους από τους γαλλόφωνους Βαλόνους. Η Φλάνδρα αποτελεί το ένα τρίτο της συνολικής έκτασης του Βελγίου, ωστόσο, η οικονομική της δύναμη αντιστοιχεί στο 60% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, ο οικονομικός παράγοντας δεν είναι καταλυτικός, δήλωσε η Ζίλκε Γκετς-Έλτεν, εθνολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου στην Ντόιτσε Βέλε. «Υπάρχουν και άλλα επιχειρήματα, τα οποία ενισχύουν τον καθορισμό της εθνικής ταυτότητας», τονίζει η γερμανίδα καθηγήτρια και διευκρινίζει: «Είναι η Γλώσσα, η κοινή Ιστορία και αυτό που αποκαλούμε πολιτισμό». Σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος της θρησκείας και η γεωγραφική θέση μιας περιφέρειας σε σχέση με το κέντρο της χώρας στην οποία ανήκει.
Τα αποσχιστικά κινήματα στη δυτική και νότια Ευρώπη επιθυμούν να διαφυλάξουν την αυτονομία των εθνοτικών ομάδων. Ωστόσο αυτό δεν νομιμοποιεί τις επιδιώξεις τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, εφόσον η χώρα στην οποία ανήκουν δεν συναινεί στο «διαζύγιο. «Στο σημείο αυτό συμφωνούν οι διεθνολόγοι. Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο να σημειώνονται σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακόμη και εθνοτικές εκκαθαρίσεις, όπως στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου», διευκρινίζει ο Κρίστιαν Χίλγκρουμπερ, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου του Πανεπιστημίου της Βόννης.
Δημοψήφισμα στην Σκωτία
Στην περίπτωση της Σκωτίας, ο γερμανός καθηγητής «βλέπει» ότι στο τέλος το Λονδίνο θα παραχωρήσει στην Σκωτία μεγαλύτερη οικονομική αυτονομία και θα αποφευχθεί το οριστικό διαζύγιο. Πάντως η εκστρατεία για την αυτονομία της Σκωτίας είναι μια παλιά ιστορία. Είχε ξεκινήσει αμέσως μετά την ενοποίησή της με την Αγγλία το 1707. Πέρασαν όμως πάρα πολλά χρόνια, ώσπου το 1934, να ιδρυθεί το Εθνικιστικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP).
Μετά από δεκαετίες που πήγαινε πάνω-κάτω, το Εθνικιστικό κόμμα της Σκωτίας κέρδισε τις τοπικές εκλογές το 2007, για πρώτη φορά. Και σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας. Στις εκλογές του 2011, όμως κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία κυριαρχώντας στην σκωτική Βουλή, το Holyrood. Στις εκλογές εκείνες, σχολιάζει το BBC, οι Σκώτοι εθνικιστές εμφανίστηκαν ως εναλλακτική λύση των Εργατικών και η ψήφος ήταν μια αποδοκιμασία για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.
Ενώ στο Βέλγιο ακόμα συζητούν το ζήτημα, στην Σκωτία τα πράγματα έχουν δρομολογηθεί. Επικυρώθηκε στις 15 Οκτωβρίου η συμφωνία μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Σκωτίας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος που θα κατοχυρώνει συνταγματικά την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας. Το δημοψήφισμα θα διεξαχθεί τον Οκτώβριο του 2014 και θα καλεί τους ψηφοφόρους να απαντήσουν ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην αποχώρηση της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα πράγματα όμως δεν είναι ξεκάθαρα για το μέλλον της ανεξαρτησίας Σκωτίας. Οι εθνικιστές βέβαια, θα περάσουν από τη Holyrood νόμο που θα δίνει ψήφο στους νέους των 16 και 17 χρόνων. Επειδή εκεί, πιστεύουν πως έχουν την απόλυτη πλειοψηφία με το μέρος τους. Αλλά ένας ανεξέλεγκτος παράγοντας είναι ο αριθμός που ψήφισε μεν τους εθνικιστές, αλλά δεν υποστηρίζει την ανεξαρτησία. Οι Τόριδες (Συντηρητικοί), οι Εργατικοί και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες στην Σκωτία, έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους στην ανεξαρτησία
Υπάρχουν όμως και πάρα πολλοί άλλοι παράγοντες που θα επηρεάσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Είναι η αναμόρφωση του Συστήματος Υγείας που έχει εξαγγείλει η βρετανική κυβέρνηση, οι μειώσεις των δαπανών και η ικανότητα των εθνικιστών να πείσουν ότι μια μικρή χώρα, όπως -ενδεχομένως- θα είναι η Σκωτία, θα μπορεί να επιβιώσει σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας οικονομικής αστάθειας.
