Είναι κοινή η άποψη των επενδυτών και των ρυθμιστών ότι το «κούρεμα» στο ελληνικό ιδιωτικό χρέος νωρίτερα στο έτος δεν ήταν αρκετό.
Λίγους μήνες αφότου οι ιδιώτες επενδυτές συμφώνησαν να μειώσουν την αξία των ομολόγων τους, ο λόγος του χρέους της Αθήνας επί του ΑΕΠ αυξάνεται ταχέως προς το 200% ξανά.
Άρθρο του Daniel Gross,
σήμερα στους Financial Times
Το συμπέρασμα μοιάζει ξεκάθαρο: Η «συγχώρεση» του ιδιωτικού τομέα δεν είναι αρκετή για να εγγυηθεί διαχειρίσιμο χρέος. H αξία των ελληνικών ομολόγων που... βρίσκονται στα χέρια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεσμών, όπως η ΕΚΤ, θα πρέπει επίσης να μειωθεί. Όπως λέει ο λαός, μετά το PSI (private sector involvement) πρέπει να ακολουθήσει το OSI (official sector involvement).
Το ΔΝΤ υιοθέτησε αυτήν τη θέση, αλλά συνάντησε την αντίσταση της ΕΚΤ και της Κομισιόν, των εταίρων του στην τρόικα που συζητά για την ελληνική βοήθεια.
Δεν είναι περίεργο που η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν συμμερίζονται την άποψη του ΔΝΤ. Όταν το ταμείο ζητά OSI, αυτό που στην πραγματικότητα ζητά από τους εταίρους του στην τρόικα είναι να αποποιηθούν τμήμα των διεκδικήσεών τους, ενώ το ΔΝΤ θα μείνει ανέπαφο, αφού οι δικές του διεκδικήσεις είναι super-senior σε κάθε περίπτωση.
Το ΔΝΤ μάλιστα στην ουσία θα ωφεληθεί από το OSI (των άλλων) επειδή η ελληνική κυβέρνηση θα είναι σε θέση να πληρώσει τα χρέη της γρηγορότερα. Και θα ευνοηθεί από οποιαδήποτε συμφωνία, δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια ζωής του προγράμματος που συζητιέται το καθαρό άνοιγμά του θα μειωθεί, ενώ το άνοιγμα των υπόλοιπων της τρόικας θα αυξηθεί.
Ανεξαρτήτως όμως των διαφορετικών συμφερόντων του κάθε επίσημου πιστωτή, το βασικό ζήτημα παραμένει: είναι διαχειρίσιμο το ελληνικό χρέος; Ο συντελεστής του χρέους λέει «όχι», αλλά αν δούμε τις πληρωμές τόκων που πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Για τα επόμενα χρόνια, η Αθήνα έχει δεσμευθεί να πληρώνει τόκους που αντιστοιχούν στο 5,5% περίπου του ΑΕΠ ετησίως, ποσοστό που δεν είναι δυσβάσταχτο.
Στην πραγματικότητα, με βάση τα ισχύοντα σχέδια, η ελληνική κυβέρνηση θα πληρώσει λιγότερα σε τόκους απ’ όσα πλήρωνε τα πρώτα χρόνια μετά την ένταξή της στο ευρώ. Τότε, στο οικονομικό έτος 2001, οι πληρωμές του κρατικού χρέους ήταν περίπου 7% του ΑΕΠ.
Ως το 2014, το επιτοκιακό βάρος προβλέπεται να αυξηθεί περίπου στο 6% του ΑΕΠ. Τότε, απλώς θα ευθυγραμμιστεί με εκείνο της Ιταλίας και της Ιρλανδίας - οι οποίες αφιερώνουν ανάλογο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος για την εξυπηρέτηση χρέους, αν και οι συντελεστές χρέους στο ΑΕΠ είναι και για τις δύο χώρες πολύ χαμηλότεροι, στο 120% «μόνο».
Η αιτία είναι απλή: οι κυβερνήσεις της Ιρλανδίας και της Ιταλίας πληρώνουν στην αγορά επιτόκια, κατά μέσο όρο, περίπου 4,5% σε σύγκριση με το 3% που πληρώνει η Ελλάδα -στον επίσημο τομέα κατά κύριο λόγο- για το χρέος της.
Τι έχει λοιπόν μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα: συντελεστής χρέους στο ΑΕΠ που πλησιάζει το 200% ή επιτόκιο «μόνο» στο 5-6% του ΑΕΠ; Η απάντηση εξαρτάται από τη διάρκεια ωρίμανσης του χρέους. Για τα επόμενα αρκετά χρόνια, η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσει και πολύ κεφάλαιο. Ούτε θα μπορέσει να αναχρηματοδοτήσει ομόλογα στην αγορά. Οι επίσημοι πιστωτές θα πρέπει, λοιπόν, να κάνουν υπομονή και να επεκτείνουν τη διάρκεια των χαμηλότοκων δανείων τους.
Είναι εύκολο για τους επίσημους πιστωτές να δείξουν υπομονή, γιατί το δικό τους κόστος αναχρηματοδότησης είναι χαμηλό. Οι μηχανισμοί διασώσεων της ευρωζώνης -European Stability Mechanism και European Financial Stability Facility- μπορούν να χρηματοδοτηθούν για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα με πολύ χαμηλότερο επιτόκιο από εκείνο που χρεώνουν στην Ελλάδα.
Θα αμειφθούν όμως για την υπομονή τους; Πιθανότατα ναι, καθώς μπορούμε να περιμένουμε σημαντική ανάπτυξη του ελληνικού ΑΕΠ. Ακόμη κι αν κάποιος δεν πιστεύει πως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται θα αυξήσουν την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα, είναι λογικό να αναμένεται σημαντική ανάκαμψη από τις σημερινές πολύ δυσχερείς συνθήκες που επικρατούν στη χώρα.
Το ελληνικό ΑΕΠ έχει πέσει περίπου 20% από την αιχμή του 2008 και η Κομισιόν εκτιμά ότι η απόκλιση ανάμεσα στο δυνητικό και στο πραγματικό ΑΕΠ είναι 14%, που σημαίνει ότι είναι πιθανόν να ακολουθήσει ουσιαστική ανάπτυξη την ερχόμενη δεκαετία, περίπου. Στα επόμενα 10 - 20 χρόνια, ο μέσος όρος ανάπτυξης του ονομαστικού ΑΕΠ της Ελλάδας πιθανότατα θα είναι υψηλότερος από το επιτόκιο που πληρώνει η κυβέρνηση για το χρέος της, ικανοποιώντας έτσι μια βασική προϋπόθεση για τη διαχειρισιμότητά του.
Εν κατακλείδι, δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη ανάγκη για νέο κούρεμα στο ελληνικό χρέος. Όμως, οι επίσημοι πιστωτές ίσως χρειαστεί να περιμένουν για ένα διάστημα, πριν πάρουν τα λεφτά τους πίσω.
Λίγους μήνες αφότου οι ιδιώτες επενδυτές συμφώνησαν να μειώσουν την αξία των ομολόγων τους, ο λόγος του χρέους της Αθήνας επί του ΑΕΠ αυξάνεται ταχέως προς το 200% ξανά.
Άρθρο του Daniel Gross,
σήμερα στους Financial Times
Το συμπέρασμα μοιάζει ξεκάθαρο: Η «συγχώρεση» του ιδιωτικού τομέα δεν είναι αρκετή για να εγγυηθεί διαχειρίσιμο χρέος. H αξία των ελληνικών ομολόγων που... βρίσκονται στα χέρια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεσμών, όπως η ΕΚΤ, θα πρέπει επίσης να μειωθεί. Όπως λέει ο λαός, μετά το PSI (private sector involvement) πρέπει να ακολουθήσει το OSI (official sector involvement).
Το ΔΝΤ υιοθέτησε αυτήν τη θέση, αλλά συνάντησε την αντίσταση της ΕΚΤ και της Κομισιόν, των εταίρων του στην τρόικα που συζητά για την ελληνική βοήθεια.
Δεν είναι περίεργο που η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν συμμερίζονται την άποψη του ΔΝΤ. Όταν το ταμείο ζητά OSI, αυτό που στην πραγματικότητα ζητά από τους εταίρους του στην τρόικα είναι να αποποιηθούν τμήμα των διεκδικήσεών τους, ενώ το ΔΝΤ θα μείνει ανέπαφο, αφού οι δικές του διεκδικήσεις είναι super-senior σε κάθε περίπτωση.
Το ΔΝΤ μάλιστα στην ουσία θα ωφεληθεί από το OSI (των άλλων) επειδή η ελληνική κυβέρνηση θα είναι σε θέση να πληρώσει τα χρέη της γρηγορότερα. Και θα ευνοηθεί από οποιαδήποτε συμφωνία, δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια ζωής του προγράμματος που συζητιέται το καθαρό άνοιγμά του θα μειωθεί, ενώ το άνοιγμα των υπόλοιπων της τρόικας θα αυξηθεί.
Ανεξαρτήτως όμως των διαφορετικών συμφερόντων του κάθε επίσημου πιστωτή, το βασικό ζήτημα παραμένει: είναι διαχειρίσιμο το ελληνικό χρέος; Ο συντελεστής του χρέους λέει «όχι», αλλά αν δούμε τις πληρωμές τόκων που πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Για τα επόμενα χρόνια, η Αθήνα έχει δεσμευθεί να πληρώνει τόκους που αντιστοιχούν στο 5,5% περίπου του ΑΕΠ ετησίως, ποσοστό που δεν είναι δυσβάσταχτο.
Στην πραγματικότητα, με βάση τα ισχύοντα σχέδια, η ελληνική κυβέρνηση θα πληρώσει λιγότερα σε τόκους απ’ όσα πλήρωνε τα πρώτα χρόνια μετά την ένταξή της στο ευρώ. Τότε, στο οικονομικό έτος 2001, οι πληρωμές του κρατικού χρέους ήταν περίπου 7% του ΑΕΠ.
Ως το 2014, το επιτοκιακό βάρος προβλέπεται να αυξηθεί περίπου στο 6% του ΑΕΠ. Τότε, απλώς θα ευθυγραμμιστεί με εκείνο της Ιταλίας και της Ιρλανδίας - οι οποίες αφιερώνουν ανάλογο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος για την εξυπηρέτηση χρέους, αν και οι συντελεστές χρέους στο ΑΕΠ είναι και για τις δύο χώρες πολύ χαμηλότεροι, στο 120% «μόνο».
Η αιτία είναι απλή: οι κυβερνήσεις της Ιρλανδίας και της Ιταλίας πληρώνουν στην αγορά επιτόκια, κατά μέσο όρο, περίπου 4,5% σε σύγκριση με το 3% που πληρώνει η Ελλάδα -στον επίσημο τομέα κατά κύριο λόγο- για το χρέος της.
Τι έχει λοιπόν μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα: συντελεστής χρέους στο ΑΕΠ που πλησιάζει το 200% ή επιτόκιο «μόνο» στο 5-6% του ΑΕΠ; Η απάντηση εξαρτάται από τη διάρκεια ωρίμανσης του χρέους. Για τα επόμενα αρκετά χρόνια, η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσει και πολύ κεφάλαιο. Ούτε θα μπορέσει να αναχρηματοδοτήσει ομόλογα στην αγορά. Οι επίσημοι πιστωτές θα πρέπει, λοιπόν, να κάνουν υπομονή και να επεκτείνουν τη διάρκεια των χαμηλότοκων δανείων τους.
Είναι εύκολο για τους επίσημους πιστωτές να δείξουν υπομονή, γιατί το δικό τους κόστος αναχρηματοδότησης είναι χαμηλό. Οι μηχανισμοί διασώσεων της ευρωζώνης -European Stability Mechanism και European Financial Stability Facility- μπορούν να χρηματοδοτηθούν για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα με πολύ χαμηλότερο επιτόκιο από εκείνο που χρεώνουν στην Ελλάδα.
Θα αμειφθούν όμως για την υπομονή τους; Πιθανότατα ναι, καθώς μπορούμε να περιμένουμε σημαντική ανάπτυξη του ελληνικού ΑΕΠ. Ακόμη κι αν κάποιος δεν πιστεύει πως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται θα αυξήσουν την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα, είναι λογικό να αναμένεται σημαντική ανάκαμψη από τις σημερινές πολύ δυσχερείς συνθήκες που επικρατούν στη χώρα.
Το ελληνικό ΑΕΠ έχει πέσει περίπου 20% από την αιχμή του 2008 και η Κομισιόν εκτιμά ότι η απόκλιση ανάμεσα στο δυνητικό και στο πραγματικό ΑΕΠ είναι 14%, που σημαίνει ότι είναι πιθανόν να ακολουθήσει ουσιαστική ανάπτυξη την ερχόμενη δεκαετία, περίπου. Στα επόμενα 10 - 20 χρόνια, ο μέσος όρος ανάπτυξης του ονομαστικού ΑΕΠ της Ελλάδας πιθανότατα θα είναι υψηλότερος από το επιτόκιο που πληρώνει η κυβέρνηση για το χρέος της, ικανοποιώντας έτσι μια βασική προϋπόθεση για τη διαχειρισιμότητά του.
Εν κατακλείδι, δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη ανάγκη για νέο κούρεμα στο ελληνικό χρέος. Όμως, οι επίσημοι πιστωτές ίσως χρειαστεί να περιμένουν για ένα διάστημα, πριν πάρουν τα λεφτά τους πίσω.
