Στους σχεδιασμούς επί χάρτου που έχουν κάνει οι δανειστές για τη μείωση των δίδυμων ελλειμμάτων υπάρχει ένα στοιχείο που έχει αφεθεί στη μοίρα του και απειλεί το πρόγραμμα προσαρμογής.Το γκουβέρνο δεν μαθαίνει από τα παθήματα των προκατόχων του.
Δεν πέρασε πολύς καιρός από τη συμφωνία των Ευρωπαίων δανειστών-εταίρων και του ΔΝΤ στο eurogroup της 27ης Νοεμβρίου και η.. ελληνική κυβέρνηση έσπευσε να την κεφαλαιοποιήσει, μιλώντας για αλλαγή κλίματος προς το καλύτερο κ.τ.λ.
Πίσω από αυτήν την εκστρατεία, στην οποία επιστρατεύθηκε και ο πρωθυπουργός, κρυβόταν η αντίληψη ότι η οικονομία είναι σε σημαντικό βαθμό ψυχολογία.
Επομένως, αν βελτιωνόταν η ψυχολογία θα υποβοηθείτο η ανάκαμψη.
Αυτό είναι σωστό, αλλά υπό μία προϋπόθεση:
Θα πρέπει να συνοδεύεται επίσης από ουσιαστική βελτίωση των μακροοικονομικών δεδομένων.
Κι αν μεν η μείωση των δίδυμων ελλειμμάτων -δημοσιονομικού και εξωτερικού ισοζυγίου- συνιστά θετική εξέλιξη, δεν συμβαίνει το ίδιο με τη συνεχιζόμενη αύξηση της ανεργίας και την επιδείνωση των δεικτών φτώχειας.
Δεν χρειάστηκε να περάσει πολύς καιρός για να αποδειχτεί ότι η κυβερνητική αισιοδοξία ήταν στην καλύτερη των περιπτώσεων πρώιμη.
Σε μερικούς παρατηρητές, η όλη αντιμετώπιση του θέματος θύμισε την αντίστοιχη επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου με τις θριαμβευτικές δηλώσεις κάθε φορά για τις «μεγάλες επιτυχίες» της ελληνικής πλευράς.
Το φορολογικό νομοσχέδιο που επέβαλαν ουσιαστικά οι δανειστές για την επίτευξη του στόχου για τα έσοδα, αφήνοντας στη συγκυβέρνηση να μοιράσει τα βάρη, ήταν μια πρώτη υπενθύμιση ότι δεν είναι ακριβώς έτσι.
Η νέα αύξηση του ποσοστού ανεργίας στο 26% τον Σεπτέμβριο και η παρατηρούμενη επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας είναι ακόμη πιο σοβαρή.
Κι αυτό γιατί απειλεί την κοινωνική και την οικονομική συνοχή, ενώ αυξάνει το πολιτικό ρίσκο.
Όπως μας ανέφερε πρόσφατα ένα τραπεζικό στέλεχος με πολυετή παρουσία στο Λονδίνο: «Το πρώτο διάστημα ο άνεργος μπορεί να αισθάνεται ακόμη κι ωραία γιατί δεν δουλεύει, σε δεύτερη φάση αρχίζουν να του τελειώνουν τα λεφτά και στην τρίτη φάση του τελειώνουν οι φίλοι».
Με την ελληνική οικονομία να ετοιμάζεται να μπεί στον 6ο χρόνο ύφεσης, οι προοπτικές για αντιστροφή της τάσης στο μέτωπο της ανεργίας είναι μηδαμινές.
Επομένως, φως στο τούνελ δεν πρόκειται να φανεί για πολύμηνο διάστημα.
Για τους σχεδιαστές του μνημονίου, η μείωση της ανεργίας μπορεί να περιμένει καθώς συνδέεται με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και τη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών.
Όμως, οι άνεργοι και η ελληνική κυβέρνηση δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν επί μακρόν.
Το «λίπος» των προηγούμενων χρόνων, η παραδοσιακή οικογενειακή αλληλεγγύη, οι αποζημιώσεις και τα επιδόματα μπορούν να επιμηκύνουν τον χρόνο αντοχής, αλλά δεν είναι αντίδοτο στην ανάγκη για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Οι «ασπιρίνες» των διαφόρων προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται με κοινοτικά κονδύλια δεν συνιστούν βιώσιμη λύση.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η αισιοδοξία που έσπευσε να εκφράσει η συγκυβέρνηση δεν δικαιολογείται.
Πολύ περισσότερο όταν θα έπρεπε να γνωρίζει ότι σε λίγους μήνες θα πρέπει να μπει σε συζητήσεις με την τρόικα για τον προσδιορισμό των επιπρόσθετων μέτρων λιτότητας της περιόδου 2015-2016.
Και το επόμενο φθινόπωρο, στο προϋπολογισμό του 2014, να μπουν οι συμπληρωματικές παρεμβάσεις σε δαπάνες και έσοδα της περιόδου 2012-2013, κάπου 4 δισ. ευρώ καθαρά, αν θυμόμαστε σωστά.
Με τη δημοσιονομική πολιτική να παραμένει πολύ περιοριστική, τη νομισματική πολιτική στην Ελλάδα το ίδιο και τις παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας να συρρικνώνουν το διαθέσιμο εισόδημα βραχυπρόθεσμα, οι προοπτικές στο μέτωπο της αγοράς εργασίας δεν είναι καλές για το επόμενο 12μηνο τουλάχιστον.
Η Ιστορία δείχνει ότι κανένας λαός δεν ψηφίζει πολυετή λιτότητα που συνοδεύεται από μεγάλη και παρατεταμένη αύξηση της ανεργίας.
Τα δημοσκοπικά ευρήματα της επόμενης περιόδου θα αναδείξουν, καλώς ή κακώς, ακόμη περισσότερο αυτήν την πραγματικότητα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, είθισται να αναζητούνται αποδιοπομπαίοι τράγοι.
Στο Μέγαρο Μαξίμου είναι αρκετά ρεαλιστές για να το γνωρίζουν, όπως άλλωστε συμβαίνει με τους Γερμανούς και τους άλλους δανειστές.
Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, η ανεργία μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις και ασφαλώς στην τύχη του οικονομικού προγράμματος προσαρμογής που εφαρμόζεται.
Dr. Money
