Αυτό που με τρομοκρατεί, ίσως, είναι ότι οι πολιτικές ελίτ που διαμορφώνουν και χειραγωγούν τις εξελίξεις, έχουν μια επιλεκτική ιστορική μνήμη.
Αρέσκονται να μιλούν για τον πληθωρισμό στη Γερμανία των αρχών της δεκαετίας του 1920 – μια ιστορία που τυγχάνει όμως να μην έχει καμία σχέση με την τρέχουσα κατάσταση.
Και όμως, δεν μιλούν σχεδόν ποτέ για ένα πολύ πιο σχετικό παράδειγμα: τις πολιτικές του... Χάινριχ Μπρούνινγκ, καγκελαρίου της Γερμανίας την περίοδο 1930-1932, η επιμονή του οποίου στον ισοσκελισμό των προϋπολογισμών έκανε τη Μεγάλη Υφεση ακόμη χειρότερη στη Γερμανία από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη – ανοίγοντας τον δρόμο ξέρετε σε τι. Δεν περιμένω κάτι τόσο άσχημο να συμβεί στην Ευρώπη του 21ου αιώνα.
Αλλά η κρίση χρέους σε περίοδο επικίνδυνης ακόμη δοκιμασίας για τις οικονομικές συνθήκες και την απασχόληση, διαβρώνει τα πάντα. Η οικονομική ζωή αδυνατεί να επιστρέψει στον κανονικό της ρυθμό.
Οι αποτυχημένες πολιτικά αποφάσεις έχουν καταστήσει ευάλωτες τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Η Ευρωζώνη είναι διχασμένη και βιώνει μια ανείπωτη κρίση.
Αφ’ ενός, η παγκοσμιοποίηση έχει περιορίσει τη σημασία της ενοποίησης μέσα στα σύνορα της Ευρώπης και, αφ’ ετέρου, η νομισματική ενοποίηση δεν έχει δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή οντότητα ικανή να αντικαταστήσει ή έστω να συμπληρώσει τις εθνικές οντότητες. Κι έτσι η Ε.Ε. χάνει την οικονομική της σημασία, και αποδυναμώνεται ραγδαία η πολιτική επιρροή της.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί φοβούνται να ομολογήσουν ένα κρίσιμο γεγονός – ότι χωρίς μία πιο επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική στις πιο ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης, όλες τους οι προσπάθειες διάσωσης θα αποτύχουν.
Μέχρι τώρα, η απάντηση της Ευρώπης ήταν να απαιτεί σκληρή δημοσιονομική λιτότητα, ιδίως μεγάλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, από τους οφειλέτες, δίνοντάς τους ταυτοχρόνως κάποια χρηματοδότηση έως ότου επιστρέψει η εμπιστοσύνη των ιδιωτών επενδυτών.
Μπορεί να λειτουργήσει αυτή η στρατηγική; ΟΧΙ.
Η Βρετανία, η μεγάλη υπέρμαχος του φιλελευθερισμού, ήταν φιλελεύθερη όποτε τη συνέφερε να ανοίξει τις αγορές των ανταγωνιστών της και προστατευτική όποτε αυτοί απειλούσαν τις αγορές της.
Η Γαλλία ανακάλυψε τον φιλελευθερισμό αργά.
Το ίδιο και η Γερμανία, που, όπως έχει γράψει ο οικονομολόγος Φρίντριχ Λιστ, απέκτησε τη μεγάλη εθνική βιομηχανία της χάρη στον προστατευτισμό.
Αυτά συνέβαιναν πριν από έναν–δύο αιώνες στην Ευρώπη. Υπάρχει λόγος να συμβαίνουν και σήμερα;
Η Γερμανία, κυρίαρχη δύναμη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που άνοιξε τις πόρτες (και τις αγορές) των κρατών–μελών με μια ενιαία νομισματική ζώνη, αναδεικνύει το σκληρό της πρόσωπο.
Και οι υπόλοιποι το αποδέχονται!
Θωρακίζεται στο οχυρό της και για να δώσει τη βοήθειά της στα πιο ευάλωτα κράτη–μέλη επιβάλλει στους λαούς σκληρούς όρους. Ομως, αυτό έχει μεγαλύτερο κόστος.
Οι λαοί υπομένουν το νέο βάρος που καλούνται να σηκώσουν στους ώμους τους. Δείχνουν κατανόηση. Σκύβουν το κεφάλι. Μέχρι πότε; Αραγε θα ξεσπάσουν με μια μαζική έκρηξη;
Ουδείς σώφρων δεν αναμένει ότι η Ε.Ε. της Μέρκελ θα άφηνε άλλες χώρες–μέλη της ΟΝΕ να χρεοκοπήσουν – με εξαίρεση την Ελλάδα.
Αλλά καμία συνθήκη δεν μπορεί να σβήσει το βασικό μειονέκτημα του ευρώ, που είναι η μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στις εθνικές οικονομίες των κρατών που μοιράζονται το κοινό νόμισμα.
Σε μια τόσο ετερόκλητη νομισματική ένωση: αν όχι η Ελλάδα, τότε κάποιος «αδύναμος κρίκος» θα γινόταν η αιτία.
Αναπόφευκτο ή μη, το πρόβλημα ανέκυψε.
Ζ.Ζήκου
