Σε οποιοδήποτε άλλο κλάδο, αν ένας εργαζόμενος έλεγε τόσες ανοησίες σε δύο προτάσεις και έκανε τόσα πολλά λάθη, θα είχε χάσει τη... δουλειά του, καθώς και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Το αντίστοιχο που μπορώ να σκεφτώ για ένα χημικό θα ήταν να είχε ανατινάξει το εργαστήριό του και για έναν γιατρό να είχε απαλλάξει μερικές εκατοντάδες ασθενείς του από τις σκοτούρες του μάταιου τούτου κόσμου.
Δυστυχώς, για τους οικονομολόγους και τους κάθε λογής αναλυτές, οι οποίοι μας βομβαρδίζουν με τις εξυπνάδες τους τα τελευταία τρία χρόνια, δεν φαίνεται να προβλέπεται καμία κύρωση. Δεν εξηγείται αλλιώς ότι συνεχίζουμε να επικαλούμαστε ως προφήτες των μελλούμενων ανθρώπους όπως ο Νουριέλ Ρουμπίνι, ο οποίος τον περασμένο Ιούνιο τοποθετούσε στα «2/3 τις πιθανότητες να έχει καταρρεύσει η ελληνική κυβέρνηση μέχρι το 2013».
Λίγο νωρίτερα, τον Μάιο 2012, ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν δήλωνε στη Βρετανική εφημερίδα Independent ότι «θα εκπλαγεί πραγματικά αν παραμείνει η Ελλάδα στο ευρώ μέσα στους επόμενους 12 μήνες».
Γνωρίζουμε πλέον πολύ καλά ότι ένας από τους λόγους που εξελίχθηκαν τόσο άσχημα τα πράγματα για τη χώρα μας το προηγούμενο διάστημα (όχι φυσικά ο μοναδικός, ίσως ούτε καν ο κύριος), ήταν η αβεβαιότητα, την οποία τροφοδοτούσαν συστηματικά με τις «έγκυρες» και ποσοτικοποιημένες (!) προβλέψεις τους συγκεκριμένοι οίκοι, εταιρείες, αρθρογράφοι του διεθνούς τύπου και οικονομολόγοι.
Σε ό,τι αφορά τους τελευταίους, η εφημερίδα New York Times είχε επισημάνει σε εκτενή ρεπορτάζ της ήδη από το 2010 ότι πολλοί από τους οικονομολόγους που επηρρεάζουν καταλυτικά τη διεθνή κοινή γνώμη και τη λήψη πολιτικών αποφάσεων, ως εμπειρογνώμονες, δεν διάγουν το «φτωχό πλην τίμιο» βίο του ακαδημαϊκού. Εργάζονται παράλληλα και σε επενδυτικές εταιρείες, οι οποίες έχουν να κερδίσουν, ή να χάσουν, από το πως θα εξελιχθεί η κατάσταση σε συγκεκριμένες χώρες, ή κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας.
Πέραν της ηθικής διάστασης όμως, υπάρχει και η επιστημολογική: οι φιλόσοφοι των επιστημών έχουν αποφανθεί εδώ και δεκαετίες ότι σε αντίθεση με τη φυσική, μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για τις κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις δεν μπορούν να γίνουν, ούτε καν κατά προσέγγιση.
Είναι άλλωστε λογικό, καθώς οι μεταβλητές είναι πάρα πολλές, ο κόσμος μας εξαιρετικά πολύπλοκος και η ανθρώπινη συμπεριφορά αστάθμητη.
Κι όμως, η Ελλάδα πέρασε έναν μήνα σε τεντωμένο σχοινί πρόσφατα, λόγω της μεταφυσικής συζήτησης στην οποία είχαν εμπλακεί τεχνοκράτες της ευρωζώνης και του ΔΝΤ, για το αν το δημόσιο χρέος της χώρας μας θα είναι 124,4 ή 126,2% του ΑΕΠ το 2020.
Οι διαφορές τους για τη μακρινή αυτή ημερομηνία ήταν πολύ μικρότερες από τις αστοχίες που είχαν μέχρι σήμερα οι προβλέψεις τους για το χρέος των επόμενων μηνών!
Σημαίνουν όλα αυτά ότι δεν κινδύνεψε – και δεν κινδυνεύει – η Ελλάδα με έξωση από την ευρωζώνη, ή ότι δεν πρέπει να κάνουμε εκτιμήσεις για το μέλλον; Όχι βέβαια. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις αυτές είναι εκ της φύσεως τους επισφαλείς.
Σε περιβάλλον πολιτικής αναταραχής, μάλιστα, τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς, κάτι που κάνουν ότι δεν βλέπουν οι «σούπερ σταρ» οικονομολόγοι και αναλυτές, οι οποίοι αναδείχθηκαν μέσα από την κρίση, παρά τις παταγώδεις αποτυχίες τους.
Αν κάτι έπρεπε να έχουμε διδαχθεί τα προηγούμενα τρία χρόνια, είναι ότι η προσέγγισή μας στην οικονομική «επιστήμη» θα πρέπει να αλλάξει ριζικά στο μέλλον.
Το λέω αυτό όχι μόνο επειδή ορισμένες χώρες, όπως η δική μας, υποφέρουν λόγω της «μπίζνας» που έχουν στήσει εις βάρος τους «επιφανείς» εκπρόσωποι της συγκεριμένης επιστήμης, οι οποίοι ψωμίζονται με το να μας λένε τα χαρτιά, αλλά και γιατί η ίδια η στρεβλή αντίληψη των οικονομικών ευθύνεται εν μέρει για τη δημιουργία της κρίσης του 2008...
Ν.Μαλεβίτης
