Ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος Barry Eichengreen προβλέπει διολίσθηση της παγκόσμιας οικονομίας σε μία νέα ύφεση το 2013, αλλά και κλονισμό της επιθυμίας της Ελλάδας για παραμονή στο ευρώ υπό το βάρος της κοινωνικής στέρησης.
Η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας από τη.. χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008 συνεχίζει να είναι αναιμική, ύστερα από σχεδόν πέντε ολόκληρα χρόνια. Οι ΗΠΑ έχουν κάνει κάποια σημαντικά βήματα για την ανάκαμψη της οικονομίας και την αντιμετώπιση της ανεργίας, που σήμερα αποτελεί το μείζον κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, αλλά η Ευρώπη πολύ λιγότερα, επιλέγοντας να ακολουθήσει μια άκρως συντηρητική οικονομική πολιτική, με μοναδικό στόχο τη μείωση των ελλειμμάτων και τη σταθεροποίηση των τιμών.
Ως αποτέλεσμα, όπως υποστηρίζει, στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Barry Eichengreen, είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο της διολίσθησης της παγκόσμιας οικονομίας σε μια νέα ύφεση το 2013.
Ο κ. Eichengreen είναι καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, πρώην ανώτατος σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και παγκόσμια αυθεντία στην ιστορία της παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας.
Ας διαβάσουμε την συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία":
* Το 2012, οι ΗΠΑ συνέχισαν την αδύναμη ανάκαμψή τους, η κατάσταση της οικονομίας της Ιαπωνίας σταμάτησε να επιδεινώνεται, αλλά παραμένει αδύναμη, και η ευρωπαϊκή οικονομία επέστρεψε ξανά στην ύφεση, ενώ το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου διογκώνεται. Θα αποφύγει τη διολίσθηση στην ύφεση το 2013 η παγκόσμια οικονομία;
- Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση είναι επισφαλής και ο κίνδυνος της διολίσθησης της παγκόσμιας οικονομίας στην ύφεση το 2013 είναι όντως πραγματικός. Στην Ευρώπη υπάρχει ένα αυξανόμενο αίσθημα εφησυχασμού, βασισμένο στην άποψη ότι η κρίση υποχωρεί. Η τραπεζική ένωση φαίνεται να έχει αποσυρθεί ως πρόταση από το τραπέζι και θα χρειαστούν χρόνια προκειμένου να γίνει σημαντική πρόοδος σε αυτόν το τομέα. Ακόμη και μια περιορισμένη δημοσιονομική ένωση έχει απορριφθεί από τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Τα μέτρα που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της ατελούς νομισματικής ένωσης της Ευρώπης συζητιούνται, αλλά δεν υλοποιούνται. Δεν είναι καθόλου σαφές από πού θα προέλθει η ώθηση για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη το 2013. Στις ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, έχουμε ξανά μια πολιτική διαμάχη γύρω από την αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους, ενώ υπάρχει και η πιθανότητα μεγάλων περικοπών στις ομοσπονδιακές δαπάνες, εξελίξεις που θα προκαλέσουν μεγάλες ανησυχίες στους επενδυτές. Και όσον αφορά την Κίνα, η οικονομία της ενδέχεται να βιώσει σημαντική επιβράδυνση το 2013 (η ανάγνωση των φύλλων τσαγιού για την κινεζική οικονομία είναι δύσκολο πράγμα), αλλά θα δούμε. Συνθέτοντας όλα αυτά μαζί, οι κίνδυνοι μιας ανανεωμένης παγκόσμιας ύφεσης δεν είναι καθόλου αμελητέοι.
* Βρίσκετε ομοιότητες ανάμεσα στην κρίση στην Ευρωζώνη και σε αυτήν που ξέσπασε στη στεγαστική αγορά και το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ την περίοδο 2007-08;
- Και στις δύο περιπτώσεις είχαμε υπερμοχλευμένες τράπεζες και υπερχρεωμένα νοικοκυριά, που προκάλεσαν σοβαρές δυσλειτουργίες όταν οι αγορές περιουσιακών στοιχείων πήραν την κάτω βόλτα και κατέρρευσε η ανάπτυξη. Από την άποψη της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και της απομόχλευσης των νοικοκυριών, οι ΗΠΑ έχουν σημειώσει πολύ μεγαλύτερη πρόοδο από ό,τι η Ευρώπη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Ευρώπη τα πάει ακόμη χειρότερα από ό,τι οι ΗΠΑ.
* Υπάρχουν ενδείξεις, με βάση μελέτες που δημοσίευσε πρόσφατα το Levy Economics Institute, ότι η Fed ενδέχεται να έχει δεσμευθεί ακόμη και με 30 τρισ. δολάρια στην προσπάθειά της να σώσει το τραπεζικό και χρηματοοικονομικό σύστημα. Ωστόσο, στην Ευρώπη όχι μόνο υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση, αλλά όλα τα μέτρα που πάρθηκαν ήταν άτολμα. Θεωρείτε ότι σχετίζεται αυτό με την έλλειψη ενός ομοσπονδιακού κράτους στην Ευρώπη ή είναι αποτέλεσμα της οικονομικής σκέψης που επικρατεί στην Ευρώπη;
- Συμφωνώ με την παρατήρηση. Οι ΗΠΑ αντέδρασαν γρήγορα και έριξαν νέο κεφάλαιο στις τράπεζες για να λειτουργήσει ξανά το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Νομίζω ότι η Ευρώπη επλήγη από την υιοθέτηση μιας ηθικολογικής στάσης απέναντι στην κρίση. Δεδομένου ότι η κρίση ξεκίνησε ως κρίση των subprimes στις ΗΠΑ, η Ε.Ε. θεώρησε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι μέρος του προβλήματος. Η ηθικολογική στάση δημιούργησε ένα αίσθημα εφησυχασμού και άρνησης, που έκανε τις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές και τις κυβερνήσεις να μη θέλουν να δουν το πρόβλημα. (Βέβαια, βλέπουμε ένα παρόμοιο είδος ηθικολογίας όταν οι βόρειοι Ευρωπαίοι δείχνουν με το δάχτυλο τους «σπάταλους Νοτιοευρωπαίους γείτονές τους».) Αλλά το γεγονός ότι έχουμε μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση στις ΗΠΑ, ενώ δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στην Ευρωζώνη, είναι επίσης μέρος του προβλήματος. Οι Γερμανοί φορολογούμενοι δεν θέλουν να πληρώσουν για την ανακεφαλαιοποίηση των ισπανικών τραπεζών. Στις ΗΠΑ, οι Νεοϋορκέζοι δεν παραπονιούνται για το κόστος παρέμβασης στις τράπεζες της Καλιφόρνιας. Μια κλασική περίπτωση ήταν η κρίση των Savings & Loan στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό επικεντρωμένη στο Τέξας. Η υπόλοιπη επικράτεια των ΗΠΑ επωμίστηκε πρόθυμα το κόστος της αναδιάρθρωσης των τραπεζών της πολιτείας του Τέξας. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην Ε.Ε., αφού δεν υπάρχει ομοσπονδιακό κράτος.
* Ως συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης, είναι σημαντικό στη συζήτηση για την παγκόσμια οικονομία να γίνεται διάκριση μεταξύ της κατάστασης της πολιτικής και της κατάστασης της οικονομίας;
- Ενα σαφές μάθημα από την κρίση είναι ότι, όσον αφορά τη σχέση μεταξύ πολιτικής και οικονομικών, η πολιτική έχει το πάνω χέρι. Ακόμη και όταν οι οικονομολόγοι συμφωνούν για το τι πρέπει να γίνει, δεν είναι καθόλου εύκολο να πείσουν τους πολιτικούς να το κάνουν. Η κρίση έχει διδάξει ότι εμείς οι οικονομολόγοι θα πρέπει να γίνουμε καλύτεροι πολιτικοί επιστήμονες.
* Εχετε κάποιες απόψεις να μοιραστείτε σχετικά με την εξελισσόμενη καταστροφή στην Ελλάδα;
- Πολύς κόσμος στο εξωτερικό έχει μείνει έκπληκτος από το πόσο καλά έχει αντέξει μέχρι τώρα η Ελλάδα. Σε αντίθεση με τις εκλαϊκευμένες προβλέψεις (τις οποίες ποτέ δεν ασπάζομαι), η χώρα δεν αποχώρησε από τη ζώνη του ευρώ. Το κοινό εξακολουθεί να επιθυμεί την παραμονή της χώρας στο ευρώ και την Ε.Ε. Αλλά θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί αυτό το κλίμα, καθώς διογκώνεται η κοινωνική στέρηση και αυξάνουν οι οικονομικές πιέσεις. Εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη να κάνουν πολύ περισσότερα πράγματα για την Ελλάδα οι εταίροι της στην Ε.Ε., ξεκινώντας με την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους στα επίσημα χέρια (χρέος που διατηρείται από την ΕΚΤ και άλλες κυβερνήσεις της Ε.Ε.). Ημουν εξαρχής συνήγορος ενός αναπτυξιακού σχεδίου τύπου Μάρσαλ για την Ελλάδα. Τώρα που η κρίση στην Ευρωζώνη έχει προσωρινά καλμάρει, είναι ακόμη πιο δύσκολο να πειστούν οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας για την ανάγκη αυτού του εγχειρήματος.
