- Η προσαρμογή της τουρκικής οικονομίας προς χαμηλότερα σημεία ισορροπίας πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
- Το "καμπανάκι" από τη μείωση κατανάλωσης - επενδύσεων και η επόμενη μέρα.
Η μεγέθυνση του ΑΕΠ της Τουρκίας προσγειώθηκε λίγο χειρότερο του αναμενομένου από τους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι εκτιμούσαν ότι η μεγέθυνση θα... κυμαινόταν μεταξύ του 2,3% και του 2,6%.
Το χειρότερο αποτέλεσμα οφείλεται στο ότι το τέταρτο εξάμηνο του 2012 η μεγέθυνση προσγειώθηκε στο 1,4%. Το γεγονός αυτό θα πρέπει ίσως να οδηγήσει σε αναθεώρηση προς το χειρότερο τις εκτιμήσεις για το 2013, οι οποίες κυμαίνονται από 3,2% έως 3,6%. Πάντως, φαίνεται ότι ο «ενάρετος κύκλος μεγέθυνσης» της τουρκικής οικονομίας αρχίζει να παρουσιάζει προβλήματα, τα οποία γίνονται αντιληπτά διά γυμνού οφθαλμού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Turkish Statistical Institute, οι συνιστώσες του ΑΕΠ παρουσίασαν την παρακάτω εικόνα, η οποία εξηγεί τις εξελίξεις:
* Η κατανάλωση των νοικοκυριών μειώθηκε 0,5% το 2012 σε σχέση με το έτος 2011, όταν είχε αυξηθεί κατά 5,3% σε σχέση με το 2010.
* Οι δημόσιες δαπάνες ουσιαστικά παρέμειναν αμετάβλητες, παρουσιάζοντας αύξηση 0,5% το 2012 έναντι αύξησης 0,6% το 2011.
* Οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα παρουσίασαν μείωση 1% το 2012, έναντι αύξησης 4,4% το 2011.
* Αντίστοιχα, οι δημόσιες επενδύσεις παρουσίασαν μείωση 0,1% το 2012, έναντι αύξησης 0,3% το 2011.
* Ο εξωτερικός τομέας παρουσίασε αύξηση 4,1% έναντι μείωσης 1,1% το 2011.
Η αύξηση της συνεισφοράς του εξωτερικού τομέα αποτελεί αντίστροφη συνάρτηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Προέρχεται κατά περίπου 60% από τη μείωση των εισαγωγών και κατά 40% από τη μεταβολή των εξαγωγών. Αυτό συνάγεται από το ότι η παρατηρούμενη, το 2012, μείωση 3,5% του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προέρχεται περίπου κατά 1,5% από τη μείωση των επενδύσεων και 2% από την αύξηση των αποταμιεύσεων.
Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ιδιωτική κατανάλωση στην τουρκική οικονομία συμμετέχει σε ποσοστό 71,1% στον προσδιορισμό του ΑΕΠ (2011). Αποτελεί αναμφισβήτητα τον βασικό μοχλό μεγέθυνσης της οικονομίας.
Η εγχώρια ζήτηση το 2011 της τουρκικής οικονομίας ανερχόταν στο 114,5% του ΑΕΠ, δείχνοντας ότι, παρ' όσα υποστηρίζονται, αυτή αποτέλεσε την ατμομηχανή της μεγέθυνσής της. Μάλιστα, ολόκληρη την περίοδο 2002-2012 , δηλαδή την περίοδο των κυβερνήσεων Ερντογάν, η συνιστώσα της εγχώριας ζήτησης κυμαινόταν πάντοτε πάνω από το 100% του ΑΕΠ.
Η συμβολή του εξωτερικού τομέα ήταν πάντοτε αρνητική, εκτός των ετών 2008, 2009 και 2012 , όταν μειώθηκε δραστικά η εγχώρια ζήτηση και κυρίως η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία συνδέεται θετικά με τις εισαγωγές. Δεδομένου ότι ο ρυθμός μείωσης των εισαγωγών είναι μεγαλύτερος από τη μεταβολή του ρυθμού των εξαγωγών, η συνολική μεταβολή στον προσδιορισμό του ΑΕΠ γίνεται θετική.
Η προσαρμογή προς τα κάτω της τουρκικής οικονομίας πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αλλά είναι άγνωστο ακόμη το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σε μεσομακροπρόθεσμη περίοδο. Οι μεταβλητές που την επηρεάζουν είναι πολλές, αλληλεξαρτώμενες και αντανακλούν οικονομικές και πολιτικές συνθήκες (εγχώριες αλλά και εξωτερικές).
Του Κώστα Μελά Δρ οικονομίας,
Όμιλος Κοινωνικού-Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.
στο 2,2% το 2012 , έναντι 8,8% το 2011 και 9,2% το 2010. Το αποτέλεσμα ήταν
