Τα ΚΤΕΛ σε αριθμούς:- 62 εταιρείες,
- 4.223 λεωφορεία,
- 10.000 μέτοχοι, ιδιοκτήτες και συνιδιοκτήτες,
- 15.000 εργαζόμενοι,
- 1.454.237 δρομολόγια ετησίως.
Αλλαγή στην αγορά των ΚΤΕΛ φέρνει το νομοσχέδιο για την απελευθέρωση των Δημόσιων Αστικών Οδικών Μεταφορών Επιβατών, που βρίσκεται προς ψήφιση στη.. Βουλή.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει τρεις κατηγορίες γραμμών, με μόλις μία εξ αυτών να είναι πλήρως απελευθερωμένη.
Οι άλλες δύο κατηγορίες είναι οι γραμμές με αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης και οι επιδοτούμενες γραμμές στα πρότυπα των άγονων αεροπορικών δρομολογίων. Παρά το γεγονός ότι το ύψος της επιδότησης δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη, φαίνεται ότι η εκτέλεσή τους θα επιβαρύνει το σύνολο των φορολογουμένων, καθώς θα χρηματοδοτηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Κατά το υφιστάμενο σύστημα, όσοι εκτελούν δρομολόγια με υψηλό εμπορικό ενδιαφέρον υποχρεούνται να εκτελούν και ορισμένα άγονα, που ουσιαστικά επιδοτούνται από τα κέρδη των εμπορικών. Μελέτη την οποία έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Υποδομών και αφορά το συγκοινωνιακό έργο των ΚΤΕΛ, εκτιμά ότι το χιλιομετρικό κόστος των άγονων δρομολογίων σήμερα ανέρχεται στα 140 εκατ. ευρώ. Σε αυτά, εάν προστεθούν και τα περίπου 60 εκατ. που αποτελεί το κόστος των μειωμένων εισιτηρίων (π.χ. πολύτεκνοι κ.λπ.), το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 200 εκατ. ευρώ. Ωστόσο το τελικό ποσό της επιδότησης που θα λαμβάνουν όσοι εκτελούν τα άγονα δρομολόγια, μετά την απελευθέρωση, δεν έχει προσδιοριστεί, καθώς αναμένεται να διαμορφωθεί σε συνεργασία με τις περιφέρειες και τη Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών, που δημιουργείται για να αποτελέσει τον φορέα ελέγχου της απελευθερωμένης αγοράς των ΚΤΕΛ.
Ο στόλος σε αριθμούς
Σήμερα ο στόλος των ΚΤΕΛ αποτελείται από 4.223 λεωφορεία, τα οποία ανήκουν σε 62 εταιρείες. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν 10.000 μέτοχοι, ιδιοκτήτες και συνιδιοκτήτες ΚΤΕΛ, και άλλοι 15.000 εργαζόμενοι σε αυτά.
Το ΚΤΕΛ (Κοινό Ταμείο Εισπράξεων Λεωφορείων) ιδρύθηκε το 1952 με τον νόμο 2119, ενώ το 1973 τα μέλη του οργανώθηκαν σε συνεταιρισμούς. Το 2001 μετατράπηκαν σε ανώνυμες εταιρείες (ν. 2963/2001) που αποτελούν και την πιο συνηθισμένη εταιρική μορφή που συναντά κανείς, με εξαίρεση τις 12 εταιρείες ΚΤΕΛ που διατηρούν τη μορφή συνεταιρισμού. Σήμερα εκτελούνται 1.984 ενδονομαρχιακές γραμμές, ενώ οι υπόλοιπες συνδέουν τις πρωτεύουσες των νομών μεταξύ τους. Ετησίως εκτελούνται 1.454.237 δρομολόγια που διανύουν συνολικά 97 εκατ. χιλιόμετρα. Τα ΚΤΕΛ με την ισχύουσα μορφή τους δεν λαμβάνουν καμία μορφή επιδότησης, παρά μόνο για την αντικατάσταση του στόλου τους, την οποία έλαβαν το 2004. Παράλληλα, έλαβαν συμπληρωματικό ποσό για τον ίδιο σκοπό το 2008. Ως προς το νομοσχέδιο για τα ΚΤΕΛ, η απελευθέρωση της αγοράς τοποθετείται το 2019 και όχι το 2015, όπως προέβλεπε η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Υποδομών. Το νέο πλαίσιο που θα διέπει τη λειτουργία των ΚΤΕΛ προβλέπει τον διαχωρισμό των γραμμών σε τρεις κατηγορίες:
- Γραμμές Αποκλειστικού Εργου, όπου ο ανάδοχος θα εξασφαλίζει την αποκλειστικότητα εκτέλεσης έργου και θα αναλαμβάνει όλες τις υπεραστικές γραμμές μιας γεωγραφικής ενότητας, κατόπιν ανοιχτού διαγωνισμού, για 10 χρόνια.
- Αγονες γραμμές, στις οποίες ο ανάδοχος εξασφαλίζει την αποκλειστικότητα εκτέλεσης έργου και ταυτόχρονα επιδότηση κατόπιν ανοιχτού διαγωνισμού.
- Γραμμές Ελεύθερης Επιλογής, που αποτελούν τις γραμμές με μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον. Οποιοσδήποτε πληροί τις προϋποθέσεις θα εκτελεί δρομολόγια με τιμολόγηση που θα ορίζεται από τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς.
Παράλληλα, δημιουργείται η Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών, η οποία είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό των άγονων γραμμών σε συνεννόηση με τις περιφέρειες, για τον έλεγχο του ύψους του κομίστρου -όπου προβλέπεται περιορισμός- ενώ θα προκηρύσσει τους διαγωνισμούς για την ανάθεση των γραμμών στις κατηγορίες άγονων και αποκλειστικού έργου.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και προβλέψεις σύμφωνα με τις οποίες μετατρέπεται πλέον σε κακούργημα η κλοπή ή δολιοφθορά σιδηροδρομικού υλικού και οι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν ποινές κάθειρξης.
Οι δύο «κολοσσοί»
Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες ΚΤΕΛ είναι αυτές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Από το 1991 το ΚΤΕΛ Νομού Αττικής έχει αναλάβει τη λεωφορειακή γραμμή Αθηνών – Θεσσαλονίκης – Αθηνών. Σήμερα το ΚΤΕΛ Αττικής διατηρεί αποκλειστικά όλες τις υπεραστικές λεωφορειακές γραμμές του Νομού Αττικής, καθώς και τη διανομαρχιακή γραμμή Θεσσαλονίκης.
Το ΚΤΕΛ Αττικής διαθέτει 136 λεωφορεία τα οποία ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα, δηλαδή στους περίπου 190 ιδιοκτήτες τους, οι οποίοι είναι και υπεύθυνοι για τη συντήρηση των οχημάτων. Η εταιρεία έχει την ευθύνη της δρομολόγησης των λεωφορείων καθημερινά, ενώ μεταφέρει ετησίως περίπου 8 εκατομμύρια επιβάτες.
Ο στόλος της εταιρείας ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης αποτελείται από 100 λεωφορεία. Τα 6 είναι διώροφα 72 θέσεων, ενώ τα υπόλοιπα υπερυψωμένα, 50 θέσεων, μήκους 12 μ. Τα λεωφορεία διαθέτουν κλιματισμό και μεγάλους χώρους για αποσκευές.
Από την 1η Μαρτίου 2008, το ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης συνεργάζεται με το ΚΤΕΛ Αττικής. Σήμερα οι δύο εταιρείες εκτελούν καθημερινά 11 τακτικά δρομολόγια, με αφετηρία τη Θεσσαλονίκη και 11 με αφετηρία την Αθήνα. Λόγω της ευελιξίας του ΚΤΕΛ, τα δρομολόγια αυτά μπορεί να φτάσουν και τα 25 ή 30 σε περιόδους αιχμής. Δύο δρομολόγια την ημέρα ξεκινούν από τον Πειραιά, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες τα δρομολόγια από και προς τον Πειραιά μπορεί να φτάσουν τα 12 ημερησίως.
Η απόσταση μεταξύ του σταθμού «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη και του σταθμού «Κηφισός» στην Αθήνα είναι 496 χιλιόμετρα και ο χρόνος του ταξιδιού κυμαίνεται από 6 έως 6.30 ώρες, ανάλογα με τις κυκλοφοριακές συνθήκες.
Της Αλεξανδρας Κασσιμη
