Σε μία περίοδο που όλα τα κόμματα προσεγγίζουν όλα τ' άλλα τόσο εντός όσο και εκτός του "δημοκρατικού τόξου", ποιά είναι σήμερα τα περιθώρια ενός κόμματος στην εξουσία για επαναδιαπραγμάτευση ή ανατροπή;
Καταρχάς, τα περιθώρια των... εταίρων και δανειστών μας τόσο τα νομικά όσο και δημοκρατικής ευθύνης (accountability) απέναντι στους ψηφοφόρους τους, να κάνουν μία χειρονομία-δώρο προς την οποιαδήποτε Ελληνική κυβέρνηση, είναι στενότατα. Αυτό σημαίνει ότι στενεύουν και τα όρια της οποιασδήποτε κυβέρνησής μας περί "επαναδιαπραγμάτευσης" μαζί τους. Καλά αυτοί μας έβαλαν μέσα, αυτοί δεν θάπρεπε και να μας βγάλουν; Δυστυχώς το παιχνίδι δεν παίζεται έτσι. Καλά, αν δεν μπορούν να επαναδιαπραγματευθούν, τότε τι θα κάνουν; Μήπως να ακύρωναν κάποια από τα μέτρα που έχουν ληφθεί με βάση τη σύμβαση δανείου, δηλαδή το περίφημο "μνημόνιο";
Αν μία Ελληνική κυβέρνηση επέλεγε αυτόν τον τρόπο, τότε βέβαια και οι δανειστές μας θα έκλειναν τις βρύσες τους, και αυτό θα σηματοδοτούσε και την έξοδό μας από τη ζώνη ΕΥΡΩ, ενώ προσοχή, το ξαναλέμε: το χρέος μας θα παρέμενε σε ΕΥΡΩ στον αιώνα τον άπαντα. Ανεξάρτητα όμως από τις συνέπειες, ποιές είναι οι επιλογές; Οι άλλοι τι κάνουν;
Για τις ανάγκες αυτής της στήλης μας, ας περιοριστούμε στο παράδειγμα της τυχόν ακύρωσης των ιδιωτικοποιήσεων. Εισαγωγικά για το πολυσυζητημένο αυτό θέμα, να πούμε ότι σήμερα κράτος και επιχειρείν είναι μεγέθη αντίθετα. Σοσιαλισμός και ελευθερία επίσης. Το κράτος, είναι εκεί για να τηρεί την τάξη και τη νομιμότητα, να αποδίδει δικαιοσύνη και να δημιουργεί και να συντηρεί ανταγωνιστικές οικονομικές και κοινωνικές υποδομές, που είναι απαραίτητες ώστε να προσελκύονται οι ιδιώτες επενδυτές και επιχειρηματίες.
Όσον αφορά τα περιθώρια παρέμβασής του στην αρένα της επιχείρησης, ο ρόλος του είναι διαιτητικός: μέσω της δημόσιας διοίκησης και των θεσμών που διαθέτει, επιβλέπει και εποπτεύει τις ομάδες και τους παίκτες, σφυρίζει τα φάουλ, επιβάλλει κυρώσεις ή παραπέμπει στη δικαιοσύνη. Πράγματι, στα σύγχρονα κράτη, από τη δεκαετία του 1990 το κράτος έχει αρχίσει να αποσύρεται από κάθε είδους επιχειρηματικές δραστηριότητες, διότι η παρέμβασή του ζημίωνε κατά κανόνα την επιχείρηση. Στα πλαίσια της ΕΕ αλλά και της παγκοσμιοποίησης και κρατική να είναι μία επιχείρηση υπόκειται στους ίδιους κανόνες ανταγωνισμού με τις ιδιωτικές. Με σοσιαλιστική κυβέρνηση, η κρατική παρέμβαση αποσκοπεί συνήθως να διορθώσει ανισότητες και να ευνοήσει όσο το δυνατό περισσότερο την παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους.
Αυτό όμως δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς παρέμβαση στην ελευθερία. Διότι όσο μικρότερη η παρέμβαση από το κράτος τόσο περισσότερο εντείνονται οι ανισότητες. Και στις δύο περιπτώσεις, το κράτος και επομένως και η κυβέρνηση που είναι στην εξουσία έχουν περιθώρια να βοηθήσουν με σύγχρονες υποδομές, με αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και με το κατάλληλο "κωουτσάρισμα" τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα να σταθούν με επιτυχία απέναντι στους ανταγωνιστές τους στη διεθνή αρένα. Έχουν επίσης τα περιθώρια αλλά και την υποχρέωση να αναδιανέμουν κάποιους πόρους ώστε να ανακουφίζουν τα ασθενέστερα και πλέον ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού. Ετσι μετράται η αποτελεσματικότητα και ανταγωνιστικότητα ενός σύγχρονου κράτους οποιαδήποτε και αν είναι η κυβέρνησή του.
Βέβαια σε ακραίες καταστάσεις κρίσης ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο κρατικοποίησε Τράπεζες το 2008 ενώ οι ΗΠΑ έκαναν το ίδιο ένα χρόνο αργότερα με την αυτοκινητοβιομηχανία τους στο Ντητρόητ.
Ωστόσο, αυτά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης παραμένουν προσωρινά μέτρα, που αποσκοπούν να δώσουν ανάσα για ένα εύλογο χρονικό στους σχετικούς κλάδους να συνέλθουν από ένα σοκ, να εξυγιανθούν και να επιστρέψουν σε ιδιωτικά χέρια.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά και στη σοσιαλιστική Γαλλία του Ολλάντ, από τα ισχυρά μέλη της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Εκεί λοιπόν ακόμη και σε κλάδους σε κατάσταση κρίσης, όπως η χαλυβουργία ( Arcelor Mittal) ή η αυτοκινητοβιομηχανία (Peugeot) όπου μετά από μαζικές απολύσεις, η Γαλλική κυβέρνηση ήλθε πρόσφατα μετά από πολλά χρόνια αντιμέτωπη με το δίλημμα της κρατικοποίησης, η ιδέα εγκαταλείφθηκε παρά τις εντονότατες κινητοποιήσεις των συνδικάτων. Οι πειραματισμοί με την κρατικοποίηση φαίνεται ότι αποτελούν παρελθόν. Σήμερα πλέον, η συμμετοχή του γαλλικού κράτους σε επιχειρήσεις που κάποτε ήσαν κρατικές, έχει, κατά κανόνα, περιοριστεί κάτω του 30%.
Επομένως, τυχόν "ακύρωση" ιδιωτικοποιήσεων από κάποια δική μας κυβέρνηση, θα σήμαινε "ανατροπή" ανειλημμένων υποχρεώσεων καθ' υπέρβαση του ρόλου του κράτους, που πέρα από την έξοδο από τη ζώνη ΕΥΡΩ, θα μεταφραζόταν και σε απώλεια ανταγωνιστικότητας, που θα ετιμωρείτο, φυσικά, από τις αγορές.
Μα, αν δεν μπορούν ή αν δεν θέλουν οι κυβερνώντες ν'' αντικαταστήσουν επιτέλους τα φορομπηχτικά μέτρα από ριζικές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και στις υποδομές μας, που είναι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, τι τους απομένει να κάνουν; Μήπως να συνεχίσουν έτσι μέχρις ότου δούμε να κατεβαίνει στο γήπεδο μία άλλη ομάδα με παλικάρια από τη Χ.Α. που είναι και μπαρουτοκαπνισμένα;
Διότι εδώ που φτάσαμε, αν "ηρωποιήσουν" τη Χ.Α. κηρύσσοντας παράνομο το θηρίο που οι ίδιοι εξέτρεφαν, αυτό ακριβώς θα είναι το αποτέλεσμα.
Του κ.Στ. Χριστόπουλου
