Δυστυχώς, τα κουκιά είναι μετρημένα.
Παρά τις αισιόδοξες εξαγγελίες κυβερνητικών στελεχών, οι δυνατότητες των τραπεζών να δώσουν νέο χρήμα στην οικονομία είναι πολύ περιορισμένες.
Παρότι ελάχιστα έχουν γραφτεί επισήμως, είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι κατόπιν της ενίσχυσής τους οι τράπεζες πρέπει να μειώσουν τη σχέση μεταξύ δανείων και χορηγήσεων, όπως και την εξάρτησή τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει είτε να... αυξηθούν σημαντικά οι καταθέσεις, είτε να μειωθούν οι χορηγήσεις. Οι καταθέσεις όμως ΔΕΝ αυξάνονται το τελευταίο διάστημα, καθώς οι περισσότεροι εύποροι συμπολίτες μας προτιμούν, προς το παρόν, να κρατούν χρήματα στο εξωτερικό, για πολλούς λόγους.
Οπόταν είναι προφανές ότι θα πρέπει να μειωθούν οι χορηγήσεις. Πώς λοιπόν θα κυκλοφορήσει «νέο αίμα» στην οικονομία προκειμένου να στηριχθεί η ανάπτυξη;
Η απάντηση που δίνουν ιδιωτικώς στον υπογράφοντα στελέχη του τραπεζικού χώρου είναι ότι θα πρέπει να μαζευτεί χρήμα από εκείνους που χρωστούν, προκειμένου να κατευθυνθεί σε εταιρίες που έχουν αναπτυξιακές δυνατότητες.
Στην πράξη όμως, κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να συμβεί, διότι προϋποθέτει κινήσεις που τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα θα έχουν δυσάρεστα κοινωνικά και πολιτικά αποτελέσματα.
Υπάρχουν σήμερα πάρα πολλές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, ενώ αρκετές έχουν σημαντική ανάγκη νέων κεφαλαίων κινήσεως για να επιβιώσουν.
Μια λύση θα ήταν να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο. Να αναγκαστούν οι ιδιοκτήτες είτε να βάλουν το χέρι βαθιά στη τσέπη, είτε να βάλουν λουκέτο, είτε να παραχωρήσουν τα κλειδιά με συνοπτικές διαδικασίες.
Οι πολιτικοί, όμως, ποτέ δεν θέλουν τα δυσάρεστα αποτελέσματα μιας τέτοιας σκληρής πολιτικής, που θα σημάνει περαιτέρω εκτόξευση της ανεργίας, τουλάχιστον για ένα διάστημα.
Ομοίως, και οι τραπεζίτες δεν θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες. Γνωρίζουν άλλωστε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις το αποτέλεσμα θα είναι η πραγματική καταγραφή μεγάλων απωλειών κεφαλαίου, ενδεχόμενη απαξίωση των assets που έχουν στην κατοχή τους, πιθανώς και δικαστικές διαμάχες, για την απόδοση ευθυνών.
Με απλά λόγια, ουδείς θέλει να πιει το πικρό ποτήρι κι έτσι όλοι κλείνουν τα μάτια και πετάνε το… τόπι λίγο παραπέρα.
Αυτή η άρνηση όμως δεν έρχεται χωρίς συνέπειες.
Στους περισσότερους από τους κλάδους της αγοράς υπάρχουν αυτήν τη στιγμή επιχειρήσεις «ζόμπι» που αρρωσταίνουν ολόκληρο τον κλάδο. Πρόκειται για εταιρίες ακόμη και μεγάλου ή πολύ μεγάλου μεγέθους, τα οικονομικά στοιχεία των οποίων δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν τα κεφάλαιά τους ή να γυρίσουν σε εύρυθμη λειτουργία «ως έχουν και υφίστανται».
Κοινό τους στοιχείο ότι παρουσιάζουν σταθερά αρνητικά αποτελέσματα ακόμη και προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA), ενώ συνήθως έχουν και έντονα αρνητικές λειτουργικές ταμειακές ροές.
Καθώς διατηρούνται στη ζωή με…. αναπνευστήρα, έχουν πάψει να λειτουργούν ορθολογικά στην αγορά και είτε πωλούν κάτω του κόστους είτε με πολύ χαλαρούς όρους πληρωμής και στην ουσία με διάφορους τρόπους νοθεύουν τον ανταγωνισμό, ιδίως αν κατέχουν σημαντική θέση από πλευράς μεγέθους.
Όπως ο καρκίνος, «μολύνουν» τις αγορές τους κι εμποδίζουν τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιούνται να βρει νέο «σημείο ισορροπίας» με βάση τα νέα οικονομικά δεδομένα.
Η παράπλευρη απώλεια όμως που δημιουργούν στην οικονομία είναι ίσως πιο σημαντική αν δούμε το θέμα συνολικά. Διότι συντηρούν ετοιμοθάνατες θέσεις εργασίας και δεσμεύουν «πόρους» που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε άλλους τομείς, που ταιριάζουν περισσότερο στα δεδομένα της περιόδου.
Για να ορθοποδήσει η χώρα θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα κατάματα. Υπάρχει πληθώρα τομέων που γνώρισαν άνθηση την εποχή της προηγούμενης ευμάρειας, ακριβώς γιατί η Ελλάδα κινούνταν σε ένα μοντέλο κατανάλωσης και υπηρεσιών, που συντηρούνταν με δανεικά και με αλόγιστες κρατικές δαπάνες.
Ό,τι και να γίνει, όσο καλά κι αν καταφέρει να πάει η οικονομία, το μοντέλο αυτό έχει πεθάνει. Η κατανάλωση δεν πρόκειται να δει επίπεδα αντίστοιχα της προηγούμενης δεκαετίας για πάρα πολλά χρόνια.
Κανένας «αναπνευστήρας» δεν πρόκειται να σώσει την κατάσταση.
Ώσπου να γίνει όμως αυτό συνείδηση σε πολιτικούς αλλά και σε τραπεζίτες, υγιείς επιχειρήσεις θα κολλάνε την αρρώστια και αναπτυξιακοί τομείς θα μένουν χωρίς την απαιτούμενη χρηματοδότηση, προκαλώντας ασφυξία στο νέο μοντέλο που υποτίθεται ότι έχουμε υιοθετήσει
Του κ.Γ.Παπανικολάου
