Τι θα συμβεί εάν μέσα στις επόμενες λίγες ώρες δεν επέλθει συμφωνία μεταξύ Δημοκρατικών-Ρεμπουπλικανών στις ΗΠΑ.Κανείς δεν το παραδέχεται, αλλά όλοι μελετούν πυρετωδώς τα «plan B» μιας στάσης πληρωμών.
Ποια είναι η πραγματικά έσχατη ημερομηνία;
Μπορεί ο Obama απλά να αψηφήσει το όριο του χρέους;
Θα πληρωθούν κατά προτεραιότητα οι Κινέζοι ομολογιούχοι και όχι οι ανάπηροι πολέμου;
- Το παρακάτω σημερινό άρθρο των Robin Harding και Michael Mackenzie στους Financial Times,εξηγεί τι θα πρέπει να περιμένουμε:
Οι αξιωματούχοι σε πολλές υπηρεσίες δηλώνουν ότι μελετούν σχέδια έκτακτης ανάγκης, αλλά δεν προτίθενται να τα συζητήσουν δημοσίως, αν δεν φτάσουν στο «παρά 5». Δεν πρόκειται να ζητήσουν τελικές αποφάσεις από τα αφεντικά τους, αν δεν επίκειται άμεσα κίνδυνος, ώστε να κριθεί πλέον απαραίτητο.
«Κατά την προσωπική μου άποψη, το υπουργείο έχει plan B και δεν νομίζω να θέλουν να χάσουν αποπληρωμές κουπονιών ομολόγων,» σχολιάζει ο Eric Green της TD Securities στην Νέα Υόρκη. «Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν να τα συζητήσουν δημοσίως αυτά, καθώς θα χαλαρώσουν τα κίνητρα για να τελειώνει με το σχέδιο το Κογκρέσο».
Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης είναι επίσης περίπλοκα, γιατί περιλαμβάνουν μια μεγάλη σειρά αποφάσεις, που η μια εξαρτάται από την άλλη. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, όλα θα αρχίσουν την Πέμπτη, όταν το υπουργείο δεν θα έχει άλλους τρόπους για να καθυστερήσει το όριο του χρέους.
Είναι πραγματικά καταληκτική η ημερομηνία της 17ης Οκτωβρίου;
Όχι -τουλάχιστον όχι ακριβώς. Ο υπουργός Οικονομικών Jack Lew, έχει φροντίσει να μην αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα ξεμείνουν από ρευστό, αλλά προτίμησε να πει ότι «δεν θα έχουν εξουσία να δανειστούν». Όταν θα τελειώνει η Πέμπτη, οι ΗΠΑ θα είναι σαν τον καταναλωτή που έχει περάσει το όριο στην πιστωτική του: Δεν μπορεί να δανειστεί παραπάνω, αλλά έχει λεφτά στο πορτοφόλι.
Το πότε θα τελειώσει το ρευστό, εξαρτάται από το πότε θα λήξουν οι λογαριασμοί. Ο Steve Bell, ανώτατος διευθυντής του Bipartisan Policy Centre στην Ουάσιγκτον, εκτιμά ότι η «ημερομηνία Χ» θα πέσει μεταξύ 23 Οκτωβρίου, όταν πρέπει να πληρωθούν 12 δισ. δολ. σε συντάξεις και 1 Νοεμβρίου, όταν θα εξαντλήσουν το εναπομένον ρευστό μια σειρά από λογαριασμούς.
Δεν είναι τόσο απλό βέβαια, γιατί κάθε Πέμπτη -17,24 και 31 Οκτωβρίου- θα πρέπει να μετακυλιστούν τα ομόλογα των ΗΠΑ. Εφόσον το δεχτούν οι επενδυτές, δεν θα χρειαστεί ρευστό για τις μετακυλίσεις. Σε αυτή την περίπτωση η πραγματικά τελική ημερομηνία είναι είτε η 1η Νοεμβρίου είτε όποτε πανικοβληθούν οι αγορές.
Υπάρχει ένα ακόμη παράθυρο. Μέσω μιας νομικά αμφίβολης μανούβρας, γνωστής ως παράταση στην Περίοδο Αναστολής Εκδόσεων Ομολόγων, το υπουργείο θα μπορούσε να αγοράσει λίγο χρόνο παραπάνω. Αυτό όμως θα διέψευδε τον κ. Lew, και δεν έχει νόημα να γίνει αν δεν επίκειται συμβιβασμός.
Μπορεί να αψηφήσει ο Πρόεδρος το όριο του χρέους;
Πέρα από τους εξωπραγματικούς ισχυρισμούς για επίκληση της 14ης τροπολογίας ή εκτύπωση πλατινένιου νομίσματος 1 τρισ. δολ., ο Πρόεδρος Barack Obama θα έχει δύο επιλογές αν δεν αυξηθεί το όριο του χρέους: Ή να σεβαστεί το όριο στο χρέος ή να το αψηφήσει.
Ο κ. Obama και οι σύμβουλοί του επιμένουν ότι δεν υπάρχει σχέδιο διαφυγής, αλλά, αν φτάσει αυτή η ώρα, ο κ. Bell πιστεύει ότι ο Πρόεδρος δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να αγνοήσει το όριο και να συνεχίσει να δανείζεται.
«Προτιμάτε την αναταραχή στις διεθνείς αγορές ή τις αντιρρήσεις των δικηγόρων,» δηλώνει. «Εγώ ανησυχώ πολύ περισσότερο για τις αντιδράσεις των αγορών απ'όσο για ένα θεωρητικό νομικό ή συνταγματικό πρόβλημα.»
Ο Πρόεδρος απλώς θα ισχυριστεί ότι ο νόμος είναι αντιφατικός: Το Κογκρέσο τον έχει διατάξει να κάνει δαπάνες αλλά παράλληλα του περιορίζει τον δανεισμό. Μπορεί να σηκώσει τα χέρια, να συνεχίσει να δανείζεται και να πει "κάντε μου μήνυση». Κάποιοι δικηγόροι σχολιάζουν ότι είναι συνταγματικά απαραίτητο να γίνει αυτό και κάποιοι άλλοι φοβούνται ότι θα οδηγήσει σε συνταγματικό χάος.
Αυτή η προσέγγιση έχει σοβαρά πολιτικά και πρακτικά προβλήματα. Θα απαλλάξει τους Ρεπουμπλικανούς από την ευθύνη της κρίσης και όλες οι νέες εκδόσεις ομολόγων θα είναι αμφίβολες μέχρι να αποσαφηνιστεί ο νόμος.
Θα δοθεί προτεραιότητα σε κάποιες πληρωμές;
Αν τελειώσει το ρευστό και ο Πρόεδρος επιλέξει να σεβαστεί το όριο του χρέους, τότε το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να αποφασίσει ποιους λογαριασμούς θα πληρώσει και πώς. Σύμφωνα με επίσημη έρευνα του 2011, στην μάχη για το όριο του χρέους υπάρχουν τέσσερις επιλογές: Πωλήσεις ενεργητικών, οριζόντιες μειώσεις πληρωμών του δημοσίου, πληρωμές με προτεραιότητα και καθυστερήσεις πληρωμών.
Σε εκείνη την έρευνα του γενικού λογιστηρίου του κράτους, αναφέρεται ότι το προσωπικό του υπουργείου πιστεύει ότι «η λιγότερο επιζήμια επιλογή... θα ήταν να εφαρμοστεί σύστημα καθυστέρησης πληρωμών.» Δηλαδή να περιμένουν να μαζευτεί αρκετό ρευστό για να πληρωθούν οι δαπάνες μιας ημέρας και να μένουν πίσω οι δαπάνες που έπρεπε να γίνουν τις υπόλοιπες. Δηλαδή όλες οι πληρωμές σταδιακά θα πέσουν σε καθυστέρηση.
Μέσα σε αυτό, υπάρχει και το ξεχωριστό ερώτημα αν θα δοθούν προτεραιότητες και στις πληρωμές ομολόγων, ώστε να μην γίνει στάση πληρωμών προς τις αγορές. Αυτό είναι δυνατόν να γίνει τεχνικά, γιατί οι πληρωμές ομολόγων γίνονται μέσω ξεχωριστού συστήματος.
Ο οίκος αξιολογήσεων Moody's θεωρεί ότι το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να βάλει τις πληρωμές σε προτεραιότητα, οπότε σε αυτή την περίπτωση θα μπορεί να αποφύγει την στάση πληρωμών υποχρεώσεών του σχεδόν επ' αόριστον, αν και δεν υπάρχει η νομική βάση για να γίνει κάτι τέτοιο. Αυτό θα μπορούσε να επιφέρει πολιτικά καταστροφικές επιλογές αν χρειαστεί να πληρωθούν, για παράδειγμα, οι Κινέζοι κάτοχοι ομολόγων και όχι το ταμείο συντάξεων αναπήρων στρατού.
Πώς θα γίνει η διαχείριση ενός τέτοιου χάους;
Είναι δύσκολο να φανταστούμε το χρηματοοικονομικό περιβάλλον που θα διαμορφωνόταν μετά από μια στάση πληρωμών του αμερικανικού χρέους, αλλά το «χάος» είναι πιθανότατα πολύ ήπιος χαρακτηρισμός. «Μια στάση πληρωμών θα αλλάξει τα πράγματα απολύτως, με σοβαρές αναταράξεις στις αγορές χρήματος, χρήση κρατικών ομολόγων ως εγγυήσεις κλπ» τονίζει ο Marc Chandler της Brown Brothers Harriman στην Νέα Υόρκη.
Ο μόνος φορέας που θα μπορούσε να αντιδράσει αποτελεσματικά, θα ήταν η κεντρική τράπεζα. Όπως λειτούργησε και στην κρίση του 2008-09, η Federal Reserve είναι πιθανόν να παράσχει ρευστότητα όπου χρειαστεί, ώστε καμία λειτουργία να μην ξεμείνει από ρευστό. Θα μπορούσε επίσης να αναλάβει δράση σε δύο επίπεδα: Δανεισμό με εγγύηση τα χρεοκοπημένα κρατικά χρεόγραφα ή απευθείας αγορές τους.
Και για τα δύο αυτά μέτρα θα απαιτηθεί εντολή από τους νομικούς της Fed, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο προφανές εμπόδιο στο καταστατικό της. Στη Τμήμα 10B αναφέρεται ότι «μπορεί να προχωρήσει σε δανεισμό εφόσον το χρεόγραφο ικανοποιεί την Federal Reserve ". Στο Τμήμα 14 αναφέρεται ότι μπορεί να αγοράσει οποιαδήποτε υποχρέωση των ΗΠΑ στην ανοιχτή αγορά.
Με μια οικονομία που καταρρέει, όμως, εξαιτίας της στάσης πληρωμών, τέτοιου είδους μέτρα θα είναι σαν σάκοι με άμμο ενάντια στην πλημμύρα.
