Αυτό αναφέρει πρόσφατη μελέτη της PwC Ελλάδος με τίτλο...“Κατευθύνσεις Οικονομικής Ανάπτυξης”, μέσω της οποίας προτείνονται στρατηγικές για την προσέλκυση επενδύσεων που μπορούν να αποφέρουν τουλάχιστον 45 δισ. στα επόμενα δέκα χρόνια και να δημιουργηθούν 140.000 νέες σταθερές θέσεις εργασίας. Η πρόταση που εμπεριέχει δομείται πάνω σε τέσσερις βασικούς άξονες:
* Η ανάκαμψη απαιτεί επενδύσεις
* Η εμπιστοσύνη είναι προϋπόθεση για την προσέλκυση κεφαλαίων
* Τα περιορισμένα κεφάλαια, που μπορεί να προσελκύσει η ελληνική οικονομία, θα πρέπει να οδηγηθούν αρχικά στοχευμένα σε στρατηγικούς τομείς που θα στηρίξουν το νέο οικονομικό μοντέλο, συμπαρασύροντας στη συνέχεια σε ένα ενάρετο κύκλο ανάπτυξης τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας
* Για να διευκολυνθεί η ροή επενδύσεων και η επιχειρηματικότητα θα πρέπει να προσαρμοστεί η δομή του κράτους.
Η PwC διαπιστώνει πως παρά τις θετικές ενδείξεις (το πρωτογενές έλλειμμα μηδενίσθηκε, το συνολικό έλλειμμα μειώνεται γρήγορα, το ΑΕΠ σταμάτησε να πέφτει με τους έντονους ρυθμούς της περιόδου 2010-2012 και η εικόνα του δημοσίου χρέους δεν είναι όσο καταθλιπτική μοιάζει), υφίσταται ακόμη έλλειμμα εμπιστοσύνης απέναντι στην Ελλάδα. Η εταιρεία χαρακτηρίζει εντυπωσιακό και πρωτόγνωρο πως οι εταιρείες της χώρας δανείζονται με χαμηλότερο κόστος από ό,τι η ίδια η χώρα.
Οι διεθνείς αγορές, σημειώνεται, δείχνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη προς τις ελληνικές εταιρείες από ό,τι προς το ελληνικό δημόσιο, δίνοντας ένα ισχυρό μήνυμα για την αναδιάρθρωση του κράτους που περιμένουν να δουν. Επίσης, αυτό αντικατοπτρίζεται και στη διαφορά μεταξύ των ελληνικών ομολόγων και των αποδόσεων κρατικών ομολόγων άλλων χωρών που βρίσκονται είτε σε καθεστώς επιτήρησης από την Τρόικα (Ιρλανδία, Πορτογαλία) ή βρέθηκαν κάτω από μεγάλη πίεση από τις αγορές (Ιταλία, Ισπανία).
Αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι τα κεφάλαια είναι ακριβότερα για τις ελληνικές επιχειρήσεις, σε σχέση με τους εκτός Ελλάδος ανταγωνιστές τους. Σημαίνει περισσότερο, ότι νέες επενδύσεις στην Ελλάδα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 5 μονάδες μεγαλύτερη προβλεπόμενη απόδοση από ό,τι αντίστοιχες επενδύσεις στην Ευρώπη για να εξασφαλίσουν κεφάλαια.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ελλάδα, τονίζεται στη μελέτη, γεννά το ανάχωμα του 5%, που σταματά τις επενδύσεις και αποψιλώνει την ανάπτυξη. Γιατί για να πάρει εμπρός ξανά η οικονομία και να τροφοδοτηθεί η μεγέθυνσή της, χρειάζεται επενδύσεις στην περιοχή του 20% του ΑΕΠ ετησίως ενώ σήμερα βρίσκονται στο 13,5%. Η διαφορά των 6-7 ποσοστιαίων μονάδων αντιστοιχεί σε 12 δισ. ευρώ παραπάνω επενδύσεις το χρόνο για την χώρα και διαχωρίζει την ύφεση από την ανάπτυξη. Συνεπώς για να αντληθούν τα απαραίτητα κεφάλαια θα πρέπει να εμπιστευθούν τη χώρα μακροπρόθεσμα οι αγορές και οι επενδυτές. Και αυτό προϋποθέτει την ουσιαστική αλλαγή των δομών της χώρας, αναφέρουν οι συντάκτες της μελέτης.
Ο ρόλος του κράτους
Τι προτείνει η PwC; Πρώτα από όλα, την απομάκρυνση του κράτους από την παραγωγή. “Από παραγωγός και μαθητευόμενος επιχειρηματίας το κράτος πρέπει να παρέχει μόνο πραγματικά κοινωνικά αγαθά, να ρυθμίζει αγορές που δεν λειτουργούν ικανοποιητικά και να διευκολύνει τους πολίτες. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο οι αγορές κάνουν όλη την δουλειά της κατανομής πόρων και δίνουν στους πολίτες επιλογές”.
Τέσσερα στοιχεία συνθέτουν την πορεία ουσιώδους αλλαγής του κρατικού μηχανισμού, σύμφωνα με τη μελέτη:
* Πλήρης αναμόρφωση της νομοθεσίας με κωδικοποίηση, απλοποίηση και συσχετισμό με την πραγματικότητα και απόλυτη εφαρμογή της με γρήγορη απόδοση δικαιοσύνης
* Σταθερό φορολογικό σύστημα με κίνητρα για την συγκέντρωση κεφαλαίων, για την προσέλκυσή τους από άλλες χώρες και για την φθηνή λειτουργία όλων των αγορών και ειδικά της ακίνητης περιουσίας
* Καλύτερη διοίκηση της κρατικής μηχανής, χωρίς κομματικές παρεμβολές και με εμπειρία από τον ιδιωτικό τομέα
* Ιδιωτικοποιήσεις, ΣΔΙΤ και ιδρύματα (trusts) για την μεταμόρφωση της συναλλακτικής πλευράς του δημοσίου τομέα. Ό,τι παραμείνει τελικά υπό δημόσιο έλεγχο θα πρέπει να έχει την μορφή αυτοτελούς ιδρύματος με μόνιμη διοίκηση.
Τα πλεονέκτήματα
Η στρατηγική είναι απλή, λέει η PwC: να προσελκύσουμε επενδύσεις. Ιστορικά οι επενδύσεις στην Ελλάδα ήταν στον ευρωπαϊκό μέσο όρο αλλά, από το 2008 και μετά, εμφανίζεται μία αυξανόμενη απόκλιση, ακολουθώντας την πτωτική πορεία του ΑΕΠ. Οι συνολικές επενδύσεις στην οικονομία το 2012 ανήλθαν στο 13,6% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με 24% κατά μέσο όρο την περίοδο 2000-2008, όταν η οικονομία επετύγχανε αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,1%. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος επενδύσεων είναι 19% του ΑΕΠ.
Στην προσπάθεια αυτή υπάρχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Πρώτον, η στρατηγική γεωγραφική της θέση που αποτελεί από την αρχαιότητα ένα εμπορικό-πολιτισμικό-οικονομικό σταυροδρόμι και φυσικό δίαυλο ανάμεσα στις χώρες της Εγγύς και Άπω Ανατολής και της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης. Η ροή του εμπορίου από την Ανατολή προς την Ευρώπη περνά από την Ελλάδα, όπως έδειξε και η επένδυση της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά και η αλλαγή του ρόλου του στο διαμετακομιστικό εμπόριο της Μεσογείου. Η ροή της ενέργειας αλλά και του εμπορίου από την Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία προς την Ευρώπη περνά πάλι από την Ελλάδα, όπως δείχνουν τα επενδυτικά σχέδια για τον αγωγό φυσικού αερίου TAP αλλά και η κίνηση στην Εγνατία Οδό.
Δεύτερον, ότι η Ελλάδα αναμφισβήτητα αποτελεί διεθνή τουριστικό προορισμό, συγκεντρώνοντας πάνω από 15 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο. Η Ελλάδα είναι ο 17ος σε μέγεθος τουριστικός προορισμός και έχει πάνω από 20 αεροδρόμια διεθνούς πρόσβασης και δεκάδες λιμάνια και μαρίνες.
Υποδομές – τουρισμός οι κερδισμένοι
Η μελέτη αναφέρει πως να έχουν την μέγιστη επίπτωση στην οικονομία οι όποιες επενδύσεις θα πρέπει να εστιαστούν σε περιοχές με μέγεθος, άμεσο εξαγωγικό δυναμικό και μεγάλους οικονομικούς πολλαπλασιαστές. Ο τουρισμός είναι προφανής υποψηφιότητα, λέει η Pwc. Αλλά και ο ευρύτερος χώρος των υποδομών έχει το μέγεθος να απορροφήσει επενδύσεις, ώστε να στηρίξει κλάδους τους οποίους «διαπερνά» οριζόντια όπως το εμπόριο (υπηρεσίες), τις κατασκευές και την ενέργεια.
Τα ξένα κεφάλαια δεν θα ενδιαφερθούν στη φάση αυτή για μικρομεσαίες ή εσωστρεφείς εταιρείες. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όμως, όπως και όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι της οικονομίας, θα επωφεληθούν από τον πολλαπλασιαστή που θα έχουν αυτές οι επενδύσεις.
Η προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων στα λίγα μεγάλα έργα υποδομών θα ενισχυθεί αν συνοδεύονται από τα χρήματα του νέου ΕΣΠΑ και αν οι τράπεζες απελευθερώσουν περιουσιακά στοιχεία που είναι παγιδευμένα στους ισολογισμούς τους. Για να προσελκύσει κεφάλαια όμως ο τουρισμός, ένας κατ’ εξοχήν εξωστρεφής κλάδος, θα πρέπει να αυξήσει την κλίμακά του τόσο στην ακίνητη περιουσία όσο και στην διαχείριση ξενοδοχείων.
Κατά συνέπεια, η συγκέντρωση κεφαλαίων σε δύο μόνο περιοχές δραστηριότητας και σε μεγάλης κλίμακας επενδύσεις, αντί για την διασπορά τους σε πολλές μικρές ευκαιρίες, αποτελεί το πρώτο βήμα αναβάθμισης της επαφής με τις αγορές. Οι υποδομές και ο τουρισμός συνδέονται με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας και, με τους ισχυρούς πολλαπλασιαστές τους, θα περάσουν την ανάπτυξη γρήγορα σε όλη την υπόλοιπη οικονομία.
Πολλαπλασιαστής ανάπτυξης
Ειδικά για τον τουρισμό, η μεγάλη αύξηση της κλίμακας δραστηριότητας τόσο στην ακίνητη περιουσία, μέσω ειδικών ΑΕΕΑΠ, όσο και στην παροχή ξενοδοχειακών υπηρεσιών, μέσω εταιρειών διαχείρισης, είναι προαπαιτούμενο συμφωνα με τη PwC, για την βελτίωση των οικονομικών τους και, κατ’ επέκταση, για την προσέλκυση κεφαλαίων.
* Παράλληλα, η ουσιαστική εκμετάλλευση των κεφαλαίων των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ απαιτεί ριζική αλλαγή της φιλοσοφίας κατανομής τους, από επιδοτήσεις σε δάνεια και από δημόσια σε ιδιωτική διαχείριση της επενδυτικής διαδικασίας. Τα κεφάλαια αυτά είναι κρίσιμης σημασίας για συγχρηματοδότηση επενδύσεων με τρόπο που να βελτιώνει την σχέση ρίσκου/ απόδοσης των επενδυτών.
* Ακόμη, η απελευθέρωση περιουσιακών στοιχείων από τους ισολογισμούς των τραπεζών θα προσελκύσει σημαντικά κεφάλαια γεννώντας ένα κύκλο δευτερογενών επενδύσεων σε όλη την οικονομία. Αυτό θα αποτελέσει πραγματικό σήμα στους διεθνείς επενδυτές των οποίων η παρουσία θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη στην χώρα και θα δώσει ρευστότητα στην οικονομία.
* Τέλος, η αρχιτεκτονική του δημοσίου τομέα και η φιλοσοφία διαχείρισής του πρέπει να αλλάξουν πλήρως. Η σαφής διάκριση της κεντρικής κυβέρνησης από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του δημοσίου είναι προϋπόθεση εμπιστοσύνης. Το ίδιο αποτελούν η αναβάθμιση της διοίκησης του στενού δημοσίου τομέα και η σμίκρυνση των υπολοίπων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που θα παραμείνουν, μετά την μεταφορά στον ιδιωτικό τομέα όσων περισσότερων γίνεται.
Η απλή αυτή στρατηγική, υποστηρίζει η μελέτη, μπορεί να προσελκύσει τουλάχιστον 45 δισ.ευρώ επενδύσεων στα επόμενα δέκα χρόνια. Μέσα από τους ισχυρούς πολλαπλασιαστές των υποδομών και του τουρισμού, θα προσθέσουν 8 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ κάθε χρόνο με αντίστοιχη αύξηση της φορολογητέας ύλης και των φόρων κατά τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ ετησίως ενώ θα δημιουργηθούν 140.000 νέες σταθερές θέσεις εργασίας.
