- Στις 11 Δεκεμβρίου δοκιμάζεται το περίφημο ρωσικό αντιαεροπορικό.
- Ολο το παρασκήνιο από το 1996 μέχρι σήμερα
Στην τελική ευθεία για βολή είναι το περίφημο αντιαεροπορικό σύστημα S-300 από τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις στην Κρήτη. Η ημερομηνία έχει «κλειδώσει» και την 11η Δεκεμβρίου έχει.. προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί η πρώτη βολή του ρωσικού αντιαεροπορικού σε δυτική χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ.
Η προσπάθεια ξεκίνησε προ διετίας, όταν τον Δεκέμβριο του 2011 ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Μιχ. Κωσταράκος, αποφάσισε πως όλα τα οπλικά συστήματα που διαθέτουν οι Ενοπλες Δυνάμεις θα πρέπει να εκτελούν βολές.
Από την απόφαση δεν εξαιρέθηκαν οι S-300 και έτσι τον Ιούνιο του 2012 καθορίστηκε το χρονοδιάγραμμα όλων των απαραίτητων διαδικασιών. Ξεκίνησαν οι επαφές με τη Μόσχα και τον περασμένο Μάιο ομάδα Ρώσων τεχνικών μετέβη στην Κρήτη, όπου επιθεώρησε τα συγκροτήματα βολής του οπλικού συστήματος και την καλή λειτουργία του.
Δύο μήνες αργότερα, οι Ρώσοι επιθεώρησαν την κατάσταση των βλημάτων και την ετοιμότητά τους προς χρήση.
Αγορά στόχου
Στο μεταξύ, είχε ξεκινήσει να «τρέχει» η προμήθεια για την αγορά στόχου για τις ανάγκες της βολής, που τελευταίως έλαβε, μεταξύ άλλων, την έγκριση της αρμόδιας επιτροπής εξοπλισμών στη Βουλή, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η σύναψη συμφωνίας για τη διαρκή υποστήριξη του συστήματος. Πλέον όλα μοιάζουν έτοιμα και στο Πεδίο Βολής Κρήτης θα προσκληθούν να παρακολουθήσουν ακόλουθοι Αμυνας ξένων χωρών.
Η περιπέτεια των S-300 μετράει πολλά χρόνια.
Μετά την κρίση των Ιμίων, στα μέσα του 1996 η Κυπριακή Δημοκρατία αποφάσισε να προχωρήσει στην αγορά του ρωσικού συστήματος. Υπό τις ευλογίες του Γεράσιμου Αρσένη και της πολιτικής του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας - Κύπρου, ο τότε πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης προσπάθησε μέσω της προμήθειας να ασκήσει πίεση προς όλες τις πλευρές για την επίλυση του Κυπριακού.
Το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου είχε ανακοινωθεί τον Νοέμβριο του 1993, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου και πρόεδρος της Κύπρου ο Γλ. Κληρίδης.
Από την πρώτη στιγμή οι S-300 μπήκαν στο μάτι των ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο του 1997, το αμερικανικό ΥΠΕΞ χαρακτήριζε την απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης «στοιχείο αποσταθεροποίησης στο νησί και γενικότερα στην περιοχή».
Ο διευθυντής για θέματα Νοτίου Ευρώπης στο αμερικανικό ΥΠΕΞ, Κέρι Κάβανο, μετέβη στην Κύπρο και έκανε λόγο για κρίση.
Η Τουρκία απειλούσε με αντίποινα με προληπτικά χτυπήματα σε μονάδες της Εθνικής Φρουράς, ενώ ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ρ. Ντενκτάς απειλούσε με εποικισμό της Αμμοχώστου.
Η Μόσχα, από την πλευρά της, δήλωνε σε κάθε τόνο ότι είναι σε θέση να παραδώσει το οπλικό σύστημα.
Η Ελλάδα στο προσκήνιο εμφανιζόταν να στηρίζει πολιτικά την Κύπρο, αν και διαφαινόταν ότι το έκανε μετά μεγάλης δυσκολίας. Τον Φεβρουάριο του 1997 στη Λευκωσία, Κύπρος και Ρωσία υπέγραψαν το συμβόλαιο της αγοράς, ύψους 250 εκατ. δολαρίων.
Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, σε μια κίνηση επίδειξης στην κατεχόμενη Κύπρο, οι Τούρκοι πραγματοποίησαν τη στρατιωτική άσκηση «Αποφασιστικότητα '97».
Το σενάριο περιελάμβανε επιχείρηση καταστροφής των πυραύλων, εξ ου και χρησιμοποιήθηκαν ομοιώματα των S-300.
Τον Ιανουάριο του 1998, στη διάρκεια προεκλογικής συνέντευξης, ο Γλ. Κληρίδης ανακοίνωσε την παράδοση της αεροπορικής βάσης στην Πάφο, ενώ προετοιμάζονταν τελετές για τα εγκαίνιά της. Εξαγγέλθηκε η μόνιμη στάθμευση ελληνικών πολεμικών αεροσκαφών και η Τουρκία απείλησε με στρατιωτικά μέτρα.
Ενα μήνα μετά, το πρώτο μήνυμα των ΗΠΑ στον Κληρίδη -μετά την επανεκλογή του- ήταν ένα σκληρό διάβημα για το θέμα των πυραύλων.
Ο Αμερικανός υφυπουργός Αμυνας, Ζαν Λόνταλ, προειδοποίησε: «Δεν πρέπει να πάρετε τους S-300, δεν πρέπει να προχωρήσετε με την αεροπορική βάση της Πάφου. Πρόκειται για δύο τρομερές αποφάσεις».
Η Κύπρος επανέφερε την παλαιά πρόταση για αποστρατιωτικοποίηση, ως αντάλλαγμα για την ακύρωση της παραγγελίας για τους S-300.
Οι Τούρκοι αρνήθηκαν να συνδέσουν τους πυραύλους με τις συνομιλίες για το Κυπριακό και η πρωτοβουλία του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ απέτυχε.
Το διπλωματικό θερμόμετρο έμοιαζε να ανεβαίνει και τον Μάιο η εφημερίδα «Sunday Times» έγραφε πως η Βρετανία ετοιμάζεται για τη μεγαλύτερη εκκένωση πληθυσμού που πραγματοποίησε από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της αυξανόμενης ανησυχίας για πόλεμο.
Στη Λευκωσία επικράτησε πανικός για πιθανές επιπτώσεις στον τουρισμό και το Εθνικό Συμβούλιο αποφάσισε αναβολή της παραλαβής μέχρι το τέλος του 1998.
Ο ειδικός σύμβουλος του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό, Ντιέγκο Κόρντοβεζ, μετέφερε μήνυμα του Γλ. Κληρίδη στον Ντενκτάς ότι θα συζητούσε την ακύρωση του προγράμματος, εάν επέστρεφε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο ίδιος αρνήθηκε κάθε διαπραγμάτευση με επίκεντρο τους S-300.
Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, από την πλευρά του, έδειξε ενδιαφέρον στην «ιδέα Πάγκαλου» και ανέλαβε πρωτοβουλία για μορατόριουμ πτήσεων πάνω από την Κύπρο, χωρίς την ανάμειξη του ΝΑΤΟ.
Οι Τούρκοι εξακολούθησαν να αρνούνται κάθε διάλογο για τους S-300 και αργότερα η «ιδέα» απορρίφθηκε και από τη Λευκωσία.
Αντιπαράθεση
Το θέμα της εγκατάστασης στην Κύπρο αποτέλεσε σημείο αντιπαράθεσης στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ εκείνης της εποχής, αλλά και στα κυπριακά κόμματα.
Τον Νοέμβριο του 1998, ο Γλ. Κληρίδης έλεγε ότι οι πύραυλοι χρειάζονται για την άμυνα της χώρας και ότι η θέση θα αλλάξει μόνον εάν η τουρκική πλευρά είναι έτοιμη να συζητήσει μείωση δυνάμεων και εξοπλισμών, ενώ ο Κ. Σημίτης δήλωνε ότι οι S-300 δεν είναι αυτοσκοπός.
Ως πρόεδρος του ΔΗΣΥ τότε, ο Νίκος Αναστασιάδης, απαντώντας στον Κ. Σημίτη, έλεγε ότι οι πύραυλοι μπορεί να μην είναι αυτοσκοπός, αλλά σίγουρα είναι για την άμυνα της Κύπρου και όχι για την εναποθήκευσή τους σε χώρους πέραν της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ακολούθησε η συνάντηση Σημίτη - Κληρίδη, με τον Ελληνα πρωθυπουργό να εισηγείται την εγκατάστασή τους στην Κρήτη και τον Κύπριο πρόεδρο την αποθήκευσή τους στην Κύπρο.
Ο Γλ. Κληρίδης τελικά συμφώνησε, αλλά δημιουργήθηκε ένα κλίμα ψυχρότητας στις σχέσεις μεταξύ Αθήνας - Λευκωσίας. Μόνο το ΑΚΕΛ έβλεπε με κατανόηση τη θέση της Ελλάδας.
Ο τότε γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, Κ. Σκανδαλίδης, προσκάλεσε επειγόντως τον Βάσο Λυσσαρίδη στην Αθήνα. Ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ δήλωνε πως «μεταξύ θερμού επεισοδίου και άνευ όρων παράδοσης, είναι προτιμότερο το πρώτο».
Τον Μάρτιο του 1999, οι S-300 έφτασαν μυστικά στην Κρήτη.
Η πρώτη βολή είχε ανακοινωθεί για τον Δεκέμβριο του 2000, αλλά αναμένεται να γίνει 13 χρόνια μετά.
Οι S-300 πέρασαν τυπικώς σε ελληνική ιδιοκτησία το 2007...
Του ΠΑΣΧΑΛΗ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ
