- Παρά το γεγονός πως είναι παράνομο, πολλές κυβερνήσεις παραβλέπουν διάφορες μορφές δουλείας, όπως η παιδική εργασία και το εμπόριο λευκής σαρκός.
Τα στοιχεία είναι σοκαριστικά. Σύμφωνα με μια έρευνα τετραετούς διάρκειας την οποία διενήργησε ο Μπεν Σκίνερ για λογαριασμό του Τμήματος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, στην...εποχή μας υπάρχουν περισσότεροι σκλάβοι ανά τον κόσμο από οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή της Ιστορίας: 27 εκατομμύρια. Είναι σχεδόν διπλάσιοι –σύμφωνα με εκτιμήσεις βασισμένες στα ημερολόγια των πλοίων– από εκείνους που απήχθησαν από την Αφρική κατά τη διάρκεια του απεχθούς υπερατλαντικού σωματεμπορίου.
Ο Σκίνερ, ο οποίος είναι συγγραφέας του βιβλίου A Crime So Monstrous: Face-to-Face with Modern-day Slavery (Ένα έγκλημα τόσο τερατώδες: Πρόσωπο με πρόσωπο με τη σύγχρονη δουλεία), έγραψε: «Υποθέτουμε πως όταν κάτι καταργείται διά νόμου, σταματά και να υφίσταται. Ωστόσο για 27 εκατομμύρια ανθρώπους είναι ένα πραγματικό γεγονός το ότι είναι σκλάβοι οι οποίοι εξαναγκάζονται να δουλέψουν, συχνά εξαπατώνται, ενώ δέχονται συνεχώς απειλές και δουλεύουν, όχι για χρήματα, αλλά για την επιβίωσή τους».
Σύμφωνα με πολλές κυβερνήσεις, ο επίσημος αριθμός των σύγχρονων δούλων είναι 12,3 εκατομμύρια σε παγκόσμιο επίπεδο, ωστόσο Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις πολλών χωρών κάνουν λόγο για διπλάσιο –τουλάχιστον– αριθμό. Το ίδιο ισχυρίζεται και ο Κέβιν Μπέιλς, πρόεδρος της ΜΚΟ «Ελευθερώστε τους Σκλάβους» και συγγραφέας του βιβλίου Αναλώσιμοι άνθρωποι: Οι νέοι δούλοι στην παγκόσμια οικονομία, το οποίο είχε προταθεί και για το βραβείο Πούλιτζερ.
Οι λόγοι-κλειδιά που αναφέρει στο βιβλίο του πως συντέλεσαν στην τεράστια αύξηση του αριθμού των σκλάβων είναι η ταχύτατη αύξηση του πληθυσμού, σε συνάρτηση με τη φτώχεια και την κυβερνητική διαφθορά. Παρά το γεγονός πως είναι παράνομο, πολλές κυβερνήσεις παραβλέπουν διάφορες μορφές δουλείας, όπως η παιδική εργασία και το εμπόριο λευκής σαρκός.
O Σκίνερ ισχυρίζεται πως η χώρα στην οποία ευδοκιμεί και αυξάνεται συνεχώς η δουλεία είναι η Ινδία, ενώ ακολουθούν το Πακιστάν, το Νεπάλ και το Μπουτάν. Μάλιστα τονίζει χαρακτηριστικά ότι «υπάρχουν περισσότεροι σκλάβοι στην Ινδία απ’ ό,τι στο σύνολο του υπόλοιπου κόσμου».
Παίρνοντας ως παράδειγμα την Ινδία, το πρόβλημα φαίνεται πως έχει να κάνει με το χρέος μιας οικογένειας, το οποίο είναι αδύνατον να αποπληρωθεί και περνά από γενιά σε γενιά. Αυτό σημαίνει πως υπάρχει κόσμος που δε γνωρίζει ποτέ την πραγματική ζωή και λειτουργεί πάντα σαν δούλος. Μάλιστα, σε μια περίπτωση στην οποία εστίασε ο Σκίνερ, αποδείχτηκε πως το αρχικό χρέος του παππού του σκλάβου ήταν μόλις 63 σεντς! Ούτως ή άλλως, η μοντέρνα μορφή σκλαβιάς περιλαμβάνει την υπόσχεση για δουλειά, με ένα όμως αρχικό χρέος του «σκλάβου» για τα έξοδα μεταφοράς και λαδώματος. Συνήθως το χρέος αυτό είναι πολύ δύσκολο να αποπληρωθεί, όσο σκληρά και να δουλέψουν αυτοί οι άνθρωποι. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, το 1997 περίπου 2,2 εκατομμύρια ανήλικοι εργάζονταν παράνομα σε εργοστάσια, φτιάχνοντας χαλιά και πατάκια σε Ινδία, Νεπάλ και Πακιστάν.
Είναι εύκολο το να σκεφτόμαστε τη σκλαβιά ως πρόβλημα κάποιου άλλου αιώνα, ως κάτι που τερματίστηκε το 1833, όταν η βρετανική αυτοκρατορία αποφάσισε να θέσει εκτός νόμου τη δουλεία, ή 150 χρόνια πριν, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολν υπέγραψε το περίφημο διάταγμα για τη χειραφέτηση των μαύρων. Ωστόσο πλέον το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο, αφού η τιμή ενός σκλάβου στις μέρες μας είναι πολύ χαμηλότερη από τότε. Πριν από 200 χρόνια, η μέση τιμή για την αγορά ενός δούλου ήταν περίπου 40.000 δολάρια (σε σημερινή αξία). Το 2009, η μέση τιμή ήταν μόλις 90 δολάρια. Σύμφωνα με τη UNICEF, υπάρχουν 300.000 παιδιά που ζουν σαν σκλάβοι μόνο στην Αϊτή. Όταν ο Σκίνερ έκανε την έρευνά του, διαπίστωσε πως μπορούσε να διαπραγματευτεί την αγορά ενός 10χρονου κοριτσιού το οποίο θα είχε εσαεί ως οικιακή βοηθό και μαγείρισσα, ενώ θα του επιτρεπόταν να το εκμεταλλευτεί και σεξουαλικά, στην τιμή των 50 ευρώ μόλις.
Με τις τιμές τόσο χαμηλές κάποιοι προσπάθησαν να διαθέσουν χρήματα, ώστε να «αγοράσουν» σκλάβους για να τους απελευθερώσουν στη συνέχεια. Όμως αυτή η πρακτική επιδεινώνει το πρόβλημα, επειδή δημιουργεί αυξανόμενη ζήτηση την οποία καλύπτουν οι δουλέμποροι αμέσως. Σε μια συνέντευξή του στο alternet.org, ο Σκίνερ εξηγεί πως αν αγοράσεις και τα 300.000 παιδιά που εργάζονται σαν σκλάβοι στην Αϊτή, τον επόμενο χρόνο ο αριθμός τους θα φτάσει τις 600.000. Και σε μέρη όπως το Σουδάν, τα χρήματα της εξαγοράς των σκλάβων συνήθως καταλήγουν σε οργανώσεις ανταρτών, παρατείνοντας έτσι τον πόλεμο και τη βία. Οι αντάρτες πραγματοποιούν επιθέσεις σε χωριά και παίρνουν περισσότερες γυναίκες και παιδιά για σκλάβους, ενώ σκοτώνουν τους άντρες με όπλα που αγόρασαν με τα χρήματα που έβγαλαν από το δουλεμπόριο.
Οι πιο ανοιχτόμυαλες κυβερνήσεις σιγά σιγά αντιστρέφουν την κατάσταση όσον αφορά τις εταιρείες που χρησιμοποιούν δούλους. Στη Βραζιλία, για παράδειγμα, αυτές οι εταιρείες μπαίνουν σε «μαύρη λίστα», ενώ συνεχώς διατίθενται όλο και περισσότερα κονδύλια προκειμένου να παρεμποδιστούν τα σκλαβοπάζαρα. Επίσης η παγκόσμια ευαισθητοποίηση έχει καταφέρει να προξενεί προβλήματα στο δουλεμπόριο.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, το 1997 περίπου 2,2 εκατομμύρια ανήλικοι εργάζονταν παράνομα σε εργοστάσια, φτιάχνοντας χαλιά και πατάκια σε Ινδία, Νεπάλ και Πακιστάν. Οπότε πλέον οι καταναλωτές καλούνται να αγοράζουν προϊόντα που φέρουν την ετικέτα της Rugmark (δίκτυο που παλεύει για τον τερματισμό της σύγχρονης δουλείας), ώστε να είναι σίγουρο πως δε χρειάστηκε η παράνομη εργασία παιδιών για την κατασκευή τους.
Επίσης, η αγορά αγαθών νόμιμου εμπορίου κάνει τη διαφορά. Πάντως είναι κι αυτό ένα τεράστιο θέμα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, το trafficking είναι παγκοσμίως η τρίτη πιο επικερδής εγκληματική βιομηχανία (μετά τη διακίνηση ναρκωτικών και όπλων) με τζίρο που ανέρχεται στα 32 δισ. δολάρια ετησίως. Περίπου 63 χρόνια μετά την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το άρθρο 4 το οποίο απαγορεύει τη σκλαβιά και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή, η δουλεία συνεχίζει να ανθεί και να υπάρχει σε πολλές μορφές, σημειώνοντας μάλιστα και ρεκόρ. Ακόμα κι αν κάποιοι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο προτιμούν να το αγνοούν...
Του κ.Γ.Σπανού
