- Οι νέες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον πήχη για την αύξηση του πληθυσμού.
- Προβλέπουν 11 δισ. σε αυτόν τον αιώνα.
- Καμία από τις υπάρχουσες τεχνολογίες -πετρέλαιο, άνθρακας, ανανεώσιμες, πυρηνική κ.ά.- δεν μπορεί να προσφέρει λύση.
Άρθρο των Financial Times:
Μία νέα ακαδημαϊκή έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science, δείχνει ότι οι... προηγούμενες προβλέψεις για τον παγκόσμιο πληθυσμό ήταν υποτιμημένες. Ο παγκόσμιος πληθυσμός δεν θα αγγίξει μόνο τα 9 δισ. αυτόν τον αιώνα, αλλά τα 11 δισ. ίσως και ακόμη περισσότερο. Θα αντέξει ο πλανήτης όμως αυτά τα μεγέθη;
Η προσοχή -του πολιτικού κόσμου, των αγορών αλλά και των επιχειρήσεων- εστιάζει στα βραχυπρόθεσμα προβλήματα και όχι στα μακροπρόθεσμα. Τα προβλήματα της επόμενης μέρας ας απασχολήσουν τους μελλοντικούς ηγέτες. Είναι κατανοητό να λειτουργούν έτσι άτομα που εργάζονται 24 ώρες το 24ωρο και 7 ημέρες την εβδομάδα και πιέζονται από τα πρότυπα των τριμηνιαίων απολογισμών. Το αποτέλεσμα όμως είναι να αγνοούμε ένα από τα πιο θεμελιώδη προβλήματα. Η αύξηση του πληθυσμού είναι ίσως η πιο μεγάλη πρόκληση όλων επειδή οι επιπτώσεις της είναι τόσο ευρείες.
Το θέμα τέθηκε ξανά σε έκθεση από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Ο καθηγητής Άντριαν Ράφερτι και οι συνάδελφοί του υποστηρίζουν ότι για πολλούς λόγους (συμπεριλαμβανομένης της επιτυχίας που καταγράφει η μάχη ενάντια στο Aids και η αποτυχία των προσπαθειών να διαδοθεί η γνώση των μεθόδων αντισύλληψης), ο παγκόσμιος πληθυσμός μπορεί ήδη να είναι κατά 2 δισ. μεγαλύτερος από ό,τι είχε εκτιμηθεί το 2010.
Κανείς δεν γνωρίζει ποιο θα είναι το πραγματικό νούμερο. Η δημογραφία είναι μία επιστήμη εκτιμήσεων. Θα μπορούσα κάλλιστα να στηρίξω με επιχειρήματα εκτίμηση και για ακόμη μεγαλύτερο αριθμό, με βάση την πρόοδο που καταγράφεται στην ιατρική επιστήμη και στη σταδιακή διάδοση των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής.
Εάν ο πληθυσμός αγγίξει τα 11 δισ. όμως, τότε δημιουργούνται πολλές προκλήσεις -επάρκεια τροφίμων και νερού, αστικοποίηση, μετανάστευση κ.λπ. Προς το παρόν, ας επικεντρωθούμε στις επιπτώσεις για την ενέργεια, όπου η ισορροπία ανάμεσα στις βραχυπρόθεσμες και τις μακροπρόθεσμες πιέσεις είναι ήδη έντονη. Προς το παρόν, ο κλάδος προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τη μείωση των τιμών (στην περίπτωση του πετρελαίου η υποχώρηση αγγίζει το 20% μέσα σε 90 ημέρες).
Οι επιχειρήσεις σπεύδουν να μειώσουν τα επενδυτικά τους προγράμματα τα οποία βασίστηκαν σε ελάχιστη τιμή πετρελαίου 110 δολ. Πτωτικά κινούνται επίσης οι τιμές φυσικού αερίου και άνθρακα. Ο κύκλος σταδιακά θα ολοκληρωθεί, αλλά αυτό μπορεί να πάρει καιρό καθώς οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις έχουν κίνητρο να μεγιστοποιήσουν την παραγωγή από projects των οποίων οι κεφαλαιακές επενδύσεις έχουν ήδη βυθιστεί. Είναι δύσκολο για τις επιχειρήσεις του κλάδου, που ήδη δέχονται πιέσεις από τους επενδυτές για βελτίωση των αποδόσεων, να περάσουν αυτήν την περίοδο αλώβητες.
Με όλα αυτά, οι επιχειρήσεις -ή οποιοσδήποτε άλλος στον χώρο- έχουν ελάχιστο, αν όχι καθόλου, χρόνο να σκεφτούν τη μακροπρόθεσμη ατζέντα – τι θα συμβεί σε 40, 60 ή ακόμη και 100 χρόνια. Χρειάζεται, όμως, να δοθεί κάποια προσοχή, επειδή οι προβλέψεις για την αύξηση του πληθυσμού απειλούν άμεσα το επιχειρηματικό μοντέλο στο οποίο βασίζεται το μεγαλύτερο μέρος του κλάδου.
Με απλά λόγια, το μοντέλο δηλώνει ότι ο κλάδος θα αναπτύσσει κατά σειρά την επόμενη διαθέσιμη πηγή ενέργειας χαμηλού κόστους. Η αθροιστική πρόοδος της τεχνολογίας σταδιακά θα μειώσει το κόστος, καθιστώντας προσβάσιμους τους ενεργειακούς πόρους. Ο κλάδος θα μπορεί κατά συνέπεια εύλογα να περιμένει ότι θα πηγαίνει σε όλο και πιο βαθιά νερά, όλο και σε πιο δύσκολα εδάφη όπως έκανε σταδιακά τον τελευταίο αιώνα. Θεωρητικά, όποια αύξηση του κόστους δεν μπορεί να απορροφηθεί από την τεχνολογική πρόοδο, θα αντικατοπτρίζεται στην αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές.
Η λέξη «διαθέσιμη» όμως έχει σημασία επειδή μεγάλο μέρος των ενεργειακών πόρων του πλανήτη είναι αποκλεισμένο. Για παράδειγμα, οι διεθνείς επενδύσεις δεν έχουν πρόσβαση στους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας, της Ρωσίας και της Βενεζουέλας, για διαφορετικούς λόγους σε κάθε περίπτωση.
Ας υποθέσουμε ότι όλοι οι διαθέσιμοι ενεργειακοί πόροι είναι ανοιχτοί προς επενδύσεις και πως συνεχίζεται η σταδιακή πρόοδος της τεχνολογίας. Ακόμη και με αυτές τις ιδανικές προϋποθέσεις όμως, δεν πιστεύω ότι οι υπάρχουσες ποσότητες υδρογονανθράκων μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις 11 δισ. ανθρώπων με βιώσιμο κόστος.
Ορισμένοι θα πουν ότι η οικονομική λογική θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών ενέργειας. Εάν θέλουμε ενέργεια θα πρέπει να πληρώσουμε (εμείς ή τα εγγόνια μας). Εάν θέλουμε καθαρή ενέργεια (χωρίς άνθρακα) τότε θα πρέπει να πληρώσουμε ακόμη περισσότερο. Το κόστος ορισμένων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να υποχωρεί σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά η συνολική εικόνα είναι αυτή της απογοητευτικής αργής προόδου.
Δυστυχώς, τα οικονομικά δεν εφαρμόζονται. Η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού θα καταγραφεί στην υποσαχάρια Αφρική (από 1 δισ. σήμερα οι προβλέψεις κάνουν λόγο για αύξηση στα 3,5 - 5 δισ.) ή στις πιο φτωχές περιοχές της Ασίας. Μία από τις προβλέψεις της έκθεσης για παράδειγμα, είναι πως ο πληθυσμός της Νιγηρίας από 200 εκατ. θα φτάσει στα 900 εκατ.
Με υψηλές και αυξανόμενες τιμές ενέργειας, όσοι μετά βίας κατάφεραν να ξεφύγουν από τη φτώχεια θα βυθιστούν και πάλι στην απόλυτη ένδεια. Κάτι τέτοιο θα ήταν τραγικό μετά την επιτυχία που καταγράφεται τις τελευταίες δύο δεκαετίες, όταν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι – κυρίως στην Κίνα – κατάφεραν να ξεφύγουν από τη φτώχεια.
Η πρόκληση είναι να σταματήσουμε την αύξηση των τιμών ενέργειας και να δώσουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους - συμπεριλαμβανομένου και του 1,3 δισ. που ακόμη δεν έχει πρόσβαση στον ηλεκτρισμό και των 2,6 δισ. που ακόμη μαγειρεύουν καίγοντας ξύλα - τη δυνατότητα να απολαύσουν τα βασικά πλεονεκτήματα που φέρει η ενέργεια, όπως θέρμανση, φως και μετακίνηση. Υπό αυτήν την έννοια, η προοπτική ενός πλανήτη με 11 δισ. ανθρώπους φέρνει την ενεργειακή συζήτηση σε άλλο επίπεδο. Καμία από τις υπάρχουσες τεχνολογίες -πετρέλαιο, άνθρακας, ανανεώσιμες, πυρηνική κ.λπ.- δεν μπορεί να προσφέρει επαρκή λύση.
Η μόνη λύση είναι να βρεθεί μία νέα μορφή ενεργειακής τεχνολογίας που θα μπορεί να αποδώσει μεγάλο όγκο ενέργειας χαμηλού κόστους σε συνεχή βάση. Επίσης θα βοηθούσε εάν υπήρχαν νέες τεχνικές αποθήκευσης του ηλεκτρισμού, αλλά και αυτές χρειάζεται να είναι αρκετά φθηνές και προσβάσιμες στους πιο φτωχούς.
Το πρόβλημα απαιτεί ισχυρή διεθνή έμφαση στην επιστήμη της ενέργειας πέρα από οτιδήποτε έχουμε δει μέχρι σήμερα, ξεπερνώντας τη στείρα συζήτηση για μια παγκόσμια συμφωνία στον περιορισμό των εκπομπών αερίου που δεν οδηγεί πουθενά.
Πριν από 200 χρόνια, ο Τόμας Μάλθους έγραψε στο δοκίμιό του για την Αρχή του Πληθυσμού ότι μόνο οι προληπτικοί έλεγχοι (όπως η αποχή ή η αναβολή των γάμων) θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια καταστροφή, όπως η εκθετική αύξηση του πληθυσμού που θα ξεπερνά τη δυνατότητα παραγωγής τροφίμων. Όταν έγραψε αυτά τα λόγια, τη δεκαετία του 1790, ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν λιγότερο από 1 δισ. Έκανε λάθος, επειδή η τεχνολογία νίκησε την απαισιοδοξία του. Ας ελπίσουμε ότι η επιστήμη μπορεί να κάνει το ίδιο και πάλι.
Πηγή FT.com
