- Ο "ordoliberalism", η τρελή οικονομική θεωρία των Γερμανών και γιατί θα προκαλέσει τεράστιο κόστος στην ευρωζώνη.
- Η λάθος ερμηνεία της κρίσης και η σχέση των οικονομολόγων με τον Kάινς.
Άρθρο του Wolfgang Munchau
στους Financial Times:
Οι Γερμανοί οικονομολόγοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που δεν έχουν καν διαβάσει Keynes και σε αυτούς που δεν κατάλαβαν τον Keynes. Το να περιγράψει κανείς την κρατούσα οικονομική άποψη στη Γερμανία ως συντηρητική είναι παραπλανητικό.
Υπάρχουν αρκετά... κοινά σημεία με τις νεοκλασικές σχολές ή τις νεοσυντηρητικές σχολές από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Όσο δελεαστικό, όμως, κι αν είναι να συγκρίνει κανείς τους Γερμανούς με το Tea Party, η σύγκριση δεν επιβιώνει σε έναν εξονυχιστικό έλεγχο. Η γερμανική ορθοδοξία διασχίζει την κεντροαριστερά και την κεντροδεξιά. Οι μοναδικοί με κάποιες κεϊνσιανικές τάσεις είναι οι πρώην κομουνιστές.
Ένα καλό παράδειγμα του ορθόδοξου δόγματος ήταν η ετήσια έκθεση του Συμβουλίου των Οικονομικών Εμπειρογνώμων, του επίσημου σώματος που συμβουλεύει τη γερμανική κυβέρνηση. Δεν επέκριναν την έλλειψη επενδύσεων, τα υπερβολικά πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ή τον υπερβάλλοντα ζήλο στη δημοσιονομική λιτότητα. Αντιθέτως, επέκριναν τον ελάχιστο μισθό και κάποια μικρή χαλάρωση στο όριο συνταξιοδότησης. Με άλλα λόγια, θέλουν η καγκελάριος Μέρκελ να γίνει ακόμη πιο σκληρή.
Οι Γερμανοί έχουν ένα όνομα για το μοναδικό τους οικονομικό πλαίσιο: ordoliberalism (φιλελευθερισμός με τάξη). Οι ρίζες του είναι απολύτως θεμιτές - ήταν η αντίδραση των φιλελεύθερων ελίτ της Γερμανίας στην κατάρρευση της ελεύθερης δημοκρατίας το 1933. Γεννήθηκε από την παρατήρηση ότι τα αδέσμευτα φιλελεύθερα συστήματα είναι εγγενώς ασταθή και πως απαιτούν κανόνες και κρατική παρέμβαση για να διατηρηθούν. Καθήκον της κυβέρνησης δεν ήταν να διορθώσει τις αποτυχίες της αγοράς, αλλά να θέσει και να εφαρμόσει κανόνες.
Μετά το 1945, ο ordoliberalism έγινε το κυρίαρχο οικονομικό δόγμα της κεντροδεξιάς. Στη δεκαετία του 1990, οι σοσιαλδημοκράτες άρχισαν να τον αγκαλιάζουν, με αποκορύφωμα τις μεταρρυθμίσεις του Γκέρχαρντ Σρέντερ στα εργασιακά και στο σύστημα πρόνοιας το 2003. Σήμερα, η κυβέρνηση είναι ordoliberal. Εν τω μεταξύ, η μακροοικονομία στη Γερμανία και σε άλλες χώρες είναι σαν να κινούνται σε παράλληλα σύμπαντα.
Στην πράξη, η γερμανική μακροοικονομική εξαίρεση δεν είχε μεγάλη σημασία, μέχρι πρόσφατα. Όταν έχεις δικό σου νόμισμα και συναλλάσσεσαι με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω του εμπορίου, η τρελή ιδεολογία είναι δικό σου πρόβλημα. Αυτό, όμως, αλλάζει όταν γίνεσαι μέλος μίας νομισματικής ένωσης, όπου οι αξιωματούχοι πρέπει να δουλέψουν μαζί.
Κανείς δεν έδωσε μεγάλη σημασία σε αυτό το θέμα. Το μεγαλύτερο μέρος της θεωρητικής συζήτησης για την ευρωζώνη επικεντρώθηκε στην έννοια της βέλτιστης οικονομικής περιοχής: ποιες χώρες είναι καλύτερα προετοιμασμένες για να γίνουν μέλη μίας νομισματικής ένωσης; Τελικά όμως, αποδεικνύεται πως είναι πολύ πιο σημαντικό να υπάρχει μία κοινή αντίληψη που να επιτρέπει στους ανθρώπους να επικοινωνούν και να ενεργούν από κοινού.
Για παράδειγμα, οι Γερμανοί ordoliberal αρνούνται να αναγνωρίσουν την παρουσία μίας παγίδας ρευστότητας, όπου η κεντρική τράπεζα γίνεται ανίσχυρη και δεν μπορεί να επηρεάσει τα επιτόκια των αγορών. Ο Ludwig Erhard, ο αξιοσέβαστος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας κατά τη δεκαετία του 1950, προσπάθησε κάποια στιγμή να εξηγήσει τη Μεγάλη Υφεση από την άποψη των καρτέλ. Ήταν μία απόπειρα του Ordoliberalism να φέρει κάτι νέο στο θεωρητικό πλαίσιο, για το οποίο όμως, δεν υπάρχουν προφανείς εξηγήσεις.
Οι διάδοχοι του Erhard επανέλαβαν το ίδιο λάθος στην κρίση της ευρωζώνης, την οποία ερμηνεύουν ως αποτέλεσμα δημοσιονομικής απειθαρχίας.
Τώρα, τίθενται τρία θεμελιώδη θέματα με τον ordoliberalism που είναι ευρύτερης σημασίας. Πρώτον, δεν έχει συνεκτική πολιτική για να χειριστεί την ύφεση – που μία ή δύο φορές ανά αιώνα είναι καταστροφική. Όποτε ρωτάω κάποιον από αυτούς τι χρειάζεται να γίνει σε περίπτωση ύφεσης, η απάντηση συνήθως περιλαμβάνει κάποια αναφορά στη «δημιουργική καταστροφή».
Δεύτερον, δεν έχουν συνεκτικό πλαίσιο άσκησης νομισματικής πολιτικής. Στο παρελθόν ήταν μονεταριστές. Η θέση τους σήμερα είναι ως επί το πλείστον ασυνεπής.
Το τρίτο σημείο κριτικής μου είναι το πιο θεμελιώδες. Δεν είναι καθόλου σαφές εάν το συγκεκριμένο δόγμα μεταφέρεται από μία συγκριτικά μικρή κλειστή οικονομία όπως η Γερμανία σε μία μεγάλη κλειστή οικονομία όπως η ευρωζώνη. Στον ordoliberalism, η άποψη του κόσμου είναι ασύμμετρη. Τα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών είναι πιο αποδεκτά από τα ελλείμματα. Καθώς οι κανόνες βασίζονται σε εθνικό επίπεδο, οι ordoliberalist δεν ενδιαφέρονται για τον αντίκτυπο στον υπόλοιπο κόσμο. Ο υπόλοιπος κόσμος άρχισε να έχει ξαφνικά σημασία, όταν υιοθέτησαν το ευρώ.
Το δόγμα αυτό μπορεί ίσως να λειτούργησε καλά για τη Γερμανία, αν και νομίζω πως η επιτυχία της χώρας οφείλεται κυρίως στην τεχνολογία, τις υψηλές δεξιότητες και την παρουσία ορισμένων εξαιρετικών εταιρειών και όχι στην οικονομική πολιτική. Με την κυριαρχία στο σύστημα του ευρώ, η Γερμανία εξάγει την ιδεολογία του ordoliberalism στα υπόλοιπα μέλη της νομισματικής ζώνης. Δεν βρίσκω όμως, δόγμα που να ταιριάζει χειρότερα σε μία νομισματική ένωση με τόσο διαφορετικές νομικές παραδόσεις, πολιτικά συστήματα και οικονομικές συνθήκες από αυτό. Και είναι εξίσου δύσκολο να δω πως η Γερμανία θα κάνει πίσω σε αυτό το θέμα.
Κατά συνέπεια, το οικονομικό κόστος της επίλυσης των κρίσεων θα είναι εξαιρετικά μεγάλο.
Πηγή FT.com
