Παρ' όσα έχει περάσει η χώρα τα τελευταία πέντε χρόνια, μεγάλο μέρος των πολιτικών, αλλά και της κοινής γνώμης, αρνείται να συνειδητοποιήσει την πιο μεγάλη αλήθεια της κρίσης:
Ότι για ένα μεγάλο διάστημα, η Ελλάδα γνώρισε πρωτοφανή ανάπτυξη που τη μετέτρεψε από… Ψωροκώσταινα σε χώρα ευρωπαϊκού (σχεδόν) βιοτικού επιπέδου.
Ότι επρόκειτο όμως για μια «ανάπτυξη» στρεβλή, επίπλαστη, διότι δεν στηρίχθηκε σε κάποιες φυσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές, ή στα διεθνώς ανταγωνιστικά αγαθά, αλλά στον... δανεισμό, στις δημόσιες δαπάνες και στην ανεξέλεγκτη εσωτερική κατανάλωση.
Στα χρόνια εκείνα, η Ελλάδα πραγματικά μεταμορφώθηκε, συχνά με τρόπο ανοργάνωτο και «κιτς», ενώ η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού είδε το επίπεδο ζωής του να εκτοξεύεται, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα υλικά αγαθά.
Κι έτσι πολλοί μάλλον «ξέχασαν» (κι αρκετοί νεότεροι απλώς δεν πρόλαβαν) τα παλιά τα χρόνια πριν από τη δεκαετία του '90, όταν οι οικογένειες παραθέριζαν στο παλιό σπίτι στο χωριό, όταν η προσπέραση στη -μόνο κατ' όνομα- Εθνική με το παλιό 1.000αράκι ήταν… άθλος, όταν οι έγχρωμες τηλεοράσεις, τα εξελιγμένα στερεοφωνικά και οι ξένες μάρκες στα ρούχα ήταν δείγμα σημαντικής ευμάρειας, όπως ήταν επίσης το «μπαλέτο» και οι λοιπές συνηθισμένες πλέον πληρωμένες δραστηριότητες για τα παιδιά.
Αυτό που τώρα θυμούνται είναι το πώς περνούσαν πριν από την κρίση και οι αιτίες που τέλειωσε το όνειρο φαίνεται ότι δεν τους αφορούν. Όπως φαίνεται ότι δεν αφορούν και τους πολιτικούς μας ταγούς, οι οποίοι υπόσχονται (ο ένας περισσότερα, ο άλλος λιγότερα), χωρίς να λαμβάνουν υπ' όψιν τους την πραγματικότητα.
Η σκληρή πραγματικότητα λέει ότι οι εξαγωγές έχουν κολλήσει, ότι η υποκατάσταση των εισαγωγών από εγχώρια προϊόντα δεν έχει καν ξεκινήσει στους περισσότερους τομείς κι ότι οι ξένες επενδύσεις σε καμία περίπτωση δεν πλησιάζουν τα μεγέθη που θα έπρεπε, ώστε να συμπεράνουμε πως μπορεί να σημειωθεί σοβαρή ανάκαμψη της οικονομίας. Ότι κι ο τουρισμός σύντομα θα πιάσει τα όριά του, αν δεν υπάρξει εθνικό σχέδιο και στρατηγική.
Την ίδια ώρα, παρατηρείται τεράστια ανεργία, όχι μόνο στους νέους, αλλά και στους μεγαλύτερους, ιδίως όταν στα νούμερα των απολυμένων προστεθούν και οι χιλιάδες εργαζόμενοι που δέχονται τις λεγόμενες «εθελούσιες αποχωρήσεις» και γίνονται πρόωρα απόμαχοι της οικονομικής ζωής.
Ζούμε, δυστυχώς, σε μια χώρα που γερνά με ανησυχητικούς ρυθμούς, με ένα ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό σύστημα που βρίσκεται υπό κατάρρευση, με ένα σύστημα παιδείας που παραπαίει. Σε μια χώρα όπου αν τα συνθέσουμε όλα αυτά, γίνεται προφανές ότι βρίσκεται σε συμπληγάδες διαρκείας.
Ουδείς όμως εστιάζει στα προβλήματα αυτά, είτε πρόκειται για την κυβέρνηση, είτε για την αντιπολίτευση, είτε και για την αποκαλούμενη «πνευματική ηγεσία» του τόπου.
Η κυβέρνηση φόρτωσε την ευθύνη όλων των αλλαγών στην καταραμένη τρόικα και στο μνημόνιο, αποκρύπτοντας το γεγονός ότι μια σειρά μεγάλες αλλαγές (πολλές εκ των οποίων δεν έχουν γίνει ακόμη!) θα έπρεπε να τις κάνουμε μόνοι μας, για να αντεπεξέλθουμε στο νέο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Και η αντιπολίτευση είτε υπόσχεται άλλου τύπου «παραδείσους» κομμουνιστικής ή εθνικοσοσιαλιστικής υφής, είτε προβάλλει «ελκυστικά» μοντέλα του παρελθόντος, που όμως έχουν παροπλιστεί από την ίδια τη διεθνή πραγματικότητα.
Απότοκο βεβαίως των παραπάνω είναι και το γεγονός ότι ως σήμερα δεν υπάρχει ούτε κάποιο «εθνικό σχέδιο» για ανάταξη της χώρας, αλλά ούτε και συναίνεση έστω σε ορισμένα στοιχειώδη σημεία.
Μέρος της ευθύνης όμως, στο πλαίσιο μιας δημοκρατίας, δεν μπορεί να μην αφορά και τον λαό, τον κάθε πολίτη που δεν θέλει να αντιληφθεί ότι οι καταστάσεις άλλαξαν κι ότι τα πρότυπα του χθες αποδείχθηκαν στην πράξη αποτυχημένα.
Κατά την ταπεινή μου άποψη, το γεγονός ότι μέσα σε αυτά τα χρόνια της κρίσης δεν αναδείχθηκαν νέοι πρωταγωνιστές, στην πολιτική, στην κοινωνία, ακόμη και στην οικονομία, αποτελεί τρανή απόδειξη του βαθύτερου προβλήματος που ζούμε, αλλά και της αδυναμίας του ελληνικού «συστήματος» να μετεξελιχθεί για να αντιμετωπίσει τις νέες συνθήκες.
Και κάπως έτσι καταλήγουμε να ονειρευόμαστε ένα μέλλον ίδιο με το πρόσφατο παρελθόν, ενώ στην πράξη καλλιεργούμε τις συνθήκες για μια μόνιμη επιστροφή σε πιο παλιά χρόνια, στην εποχή της «Ψωροκώσταινας»...
Του κ.Γ.Παπανικολάου
