- «Φρένο» στις δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών και κάθε είδους περιουσιακών στοιχείων που επιβάλλει το ΣΔΟΕ στο πλαίσιο ελέγχων που διενεργεί για σοβαρές οικονομικές παραβάσεις, για έρευνες υποθέσεων φοροδιαφυγής κ.λπ. βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Το Δ' Τμήμα ΣτΕ ακύρωσε πράξη του ΣΔΟΕ με την οποία.. «μπλοκαρίστηκε» πριν από λίγους μήνες ποσό 2,6 εκατ. ευρώ που υπήρχε σε τραπεζικούς λογαριασμούς επιχειρηματία (κοινούς με τη σύζυγο και ένα από τα παιδιά τους). Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική τη δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων, καθώς και την απαγόρευση ανάληψης οποιουδήποτε χρηματικού ποσού, κίνησης θυρίδων και κάθε χρηματιστηριακού προϊόντος, που ανήκουν στην οικογένεια και οι οποίες επιβλήθηκαν στο πλαίσιο φορολογικού ελέγχου.
Ακολουθώντας τη νομολογιακή γραμμή που χάραξε η Ολομέλεια ΣτΕ πριν από λίγους μήνες αμφισβητώντας την επάρκεια του νομοθετικού πλαισίου, το Δ' Τμήμα ΣτΕ χτυπά ουσιαστικά «καμπανάκι» προς το υπουργείο Οικονομικών για άμεσο κίνδυνο ακύρωσης πολλών παρόμοιων δεσμεύσεων περιουσιακών στοιχείων, εξαιτίας των συνταγματικών προβλημάτων που παρουσιάζει η νομοθεσία που «εξοπλίζει» το ΣΔΟΕ με τη δυνατότητα να «μπλοκάρει» άμεσα τραπεζικούς λογαριασμούς, «παγώνοντας» κάθε συναλλαγή και περιουσιακό στοιχείο τα οποία διερευνά αδιάκριτα, χωρίς κανέναν περιορισμό.
Πλήγμα στην ελευθερία
Αυτή, όμως, η απεριόριστη εξουσία των διωκτικών οικονομικών αρχών να δεσμεύουν τα πάντα, έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα, καθώς αποτελεί μία ιδιαίτερα σοβαρή και μεγάλη σε εύρος επέμβαση σε συνταγματικώς προστατευόμενα αγαθά του ελεγχόμενου ατόμου και ειδικότερα μια επέμβαση στα περιουσιακά δικαιώματα, στην επαγγελματική και οικονομική ελευθερία του.
Το ΣτΕ δέχεται ότι η ισχύουσα νομοθεσία παρουσιάζει πολλά κενά, ασάφειες και αόριστες έννοιες, με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι προϋποθέσεις και εγγυήσεις που απαιτεί το Σύνταγμα για την προστασία δικαιωμάτων που περιορίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η νομοθεσία παρέχει στο ΣΔΟΕ ευρύτατη διακριτική ευχέρεια για το τι μπορεί να δεσμεύσει, επιτρέποντας στην πράξη να «μπλοκάρει» τα πάντα, προκαλώντας, όμως, δυσανάλογα σοβαρές επιβαρύνσεις για τους ελεγχόμενους.
Ετσι μολονότι το μέτρο προβλέφθηκε για εξυπηρέτηση σκοπών δημοσίου συμφέροντος, όπως είναι η διατήρηση στοιχείων προς διευκόλυνση των ερευνών για τυχόν παραβάσεις, εντούτοις εμφανίζει πολλά προβλήματα. Κι αυτό γιατί δεν καθορίζονται στον νόμο με τρόπο σαφή και αντικειμενικό κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορούν να δεσμευτούν περιουσιακά στοιχεία, σε πόσο μεγάλη έκταση επιτρέπεται να «μπλοκαριστούν» και για πόσο μεγάλο διάστημα, με συνέπεια να μπορεί να βρεθεί ο ελεγχόμενος σε εξαιρετικά δυσμενή κατάσταση, ακόμα και για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης.
Παράλληλα δεν καθορίζονται διαδικασίες σχετικά με την επιβολή και την άρση του μέτρου, ούτε εγγυήσεις, παρά τη σοβαρότητα των επιπτώσεών του, με συνέπεια να παραβιάζονται οι συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν την οικονομική και επαγγελματική ελευθερία, την ιδιοκτησία, το κράτος δικαίου, την αναλογικότητα.
Οι πρώτοι «τριγμοί» για τις υπερεξουσίες του ΣΔΟΕ ήρθαν με ακύρωση από το ΣτΕ της δέσμευσης τραπεζικών λογαριασμών επιχειρηματία γεωργικών μηχανημάτων. Ακολούθησαν διάφορες πληροφορίες που έδωσε η «Αρχή για το ξέπλυμα χρήματος» προς το ΣΔΟΕ, με τις οποίες ξεκίνησε έλεγχος σε επιχειρηματία που δραστηριοποιούνταν παλαιότερα στον χώρο του κινηματογράφου και της φωτογραφίας.
Το ΣΔΟΕ ζήτησε από τον πρώην επιχειρηματία αναλυτική κίνηση των τραπεζικών λογαριασμών του για το διάστημα 2000-2013 για να συγκριθεί με τα δηλωθέντα εισοδήματα και να διερευνηθεί εάν υπήρξε φοροδιαφυγή.
Κλήση για εξηγήσεις
Διαπιστώθηκε ότι το 2001 είχε τραπεζικές καταθέσεις περίπου 2 εκατ. ευρώ και ότι 13 χρόνια αργότερα η σύζυγός του είχε σε άλλη τράπεζα προθεσμιακή κατάθεση 2,75 εκατ. €, ενώ το διάστημα 2001-'12 δεν είχαν δηλώσει εισοδήματα αφού η επιχείρηση είχε λυθεί. Το ΣΔΟΕ έστειλε και στους δύο συζύγους κλήση για να αιτιολογήσουν άμεσα την προέλευση των χρημάτων, αλλά την επομένη η σύζυγος «σήκωσε» όλο το ποσό (2,6 εκατ. €) με δύο τραπεζικές επιταγές.
Ταυτόχρονα το ΣΔΟΕ ζήτησε τη δέσμευση όλων των λογαριασμών, θυρίδων, χρηματιστηριακών προϊόντων κ.λπ. με συνέπεια την άμεση ακύρωση των επιταγών και το «μπλοκάρισμα» των 2,6 εκατ. στον λογαριασμό απ' όπου επιχειρήθηκε η ανάληψη. Ακολούθως διατάχθηκε προκαταρκτική εξέταση, που ύστερα από 10 μήνες δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.
Το ζεύγος προσέφυγε στο ΣτΕ, εξηγώντας ότι τα ποσά προήλθαν από επιχειρηματική δραστηριότητα που σταμάτησε στα τέλη της δεκαετίας του '90 και στη συνέχεια αξιοποιούνταν με προθεσμιακές καταθέσεις και χρηματιστηριακές επενδύσεις. Ζήτησε να κριθεί αντισυνταγματική η δέσμευση του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων (καταθέσεις, επιταγές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ.), αφού έτσι αντιμετώπιζαν πρόβλημα επιβίωσης, αλλά και οικονομικής κάλυψης των παιδιών τους που σπουδάζουν στο εξωτερικό.
Το ΣτΕ ακύρωσε την πράξη του ΣΔΟΕ για το εκτεταμένο «μπλόκο» των περιουσιακών στοιχείων, κρίνοντας ότι στηρίχθηκε σε αντισυνταγματική διάταξη που οδηγεί σε υπέρμετρη και δυσανάλογη επιβάρυνση των ελεγχομένων, χωρίς εγγυήσεις για την επιβολή, τη χρονική διάρκεια και την έκταση του περιοριστικού μέτρου.
