- Ο αγωγός Τurkish Stream κόντρα στον ΤΑΡ;
- Συμπληρωματικοί ή ανταγωνιστικοί είναι οι δύο αγωγοί αερίου που σχεδιάζονται για να διασχίζουν τράνζιτ τη Βόρειο Ελλάδα, ο πρώτος με κατεύθυνση την ΠΓΔΜ, τη Σερβία και την Ουγγαρία και ο δεύτερος με τελικό προορισμό την Ιταλία, μέσω Αλβανίας;
Αν ήταν μόνον τεχνοκρατικό το ερώτημα θα μπορούσε εύκολα να απαντηθεί. Ομως ο ΤΑΡ... συμπυκνώνει την προσπάθεια των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο και να ανοίξει ο δρόμος σε τρίτους προμηθευτές, τη στιγμή που το νέο ρωσικό σχέδιο για τον Turkish Stream υλοποιεί τη στρατηγική της Μόσχας για τη διατήρηση υπό τον έλεγχό της, της τροφοδοσίας με αέριο των παραδοσιακών πελατών στα Βαλκάνια και ενός μέρους τουλάχιστον της κεντρικής Ευρώπης, παρακάμπτοντας την Ουκρανία.
Το μνημόνιο
Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης, στο πρόσφατο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. στη Ρίγα της Λετονίας, τάχθηκε σαφώς υπέρ όλων των αγωγών που επιδιώκουν να περάσουν από το ελληνικό έδαφος. Εξέφρασε την ένθερμη υποστήριξή του στον ΤΑΡ, στον ελληνο-βουλγαρικό IGB, που μπορεί να επεκταθεί στη Ρουμανία και αργότερα σε άλλες χώρες της περιοχής, ο λεγόμενος «Κάθετος Διάδρομος» αλλά και στον Turkish Stream και το ελληνικό τμήμα που μπορεί να ακολουθήσει. Μίλησε για συμπληρωματικότητα, ακόμα και με τον «Nord Sream», τον αγωγό Ρωσίας- Γερμανίας, που θα ενισχύσει την ασφάλεια τροφοδοσίας της Ε.Ε. και τη διαφοροποίηση των δρόμων διέλευσης του αερίου.
Μέσα στις ερχόμενες ημέρες αναμένεται να υπογραφεί ελληνο- ρωσικό μνημόνιο συνεργασίας για τον «Turkish Stream», ο οποίος αντικατέστησε τον «South Stream», τον αγωγό που η Μόσχα ματαίωσε μετά τα ισχυρά εμπόδια που ύψωσε η Ε.Ε. Ο νέος αγωγός σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, δεν θα αποτελεί ενιαίο έργο, αλλά μία σύνδεση επί μέρους αγωγών σε κάθε χώρα διέλευσης, στους οποίους η Gazprom δεν θα εμφανίζεται ως ιδιοκτήτης, προκειμένου να ξεπεραστούν οι περιορισμοί που θέτει το τρίτο ενεργειακό πακέτο της Ε.Ε. και τους οποίους επικαλέστηκαν εκ των υστέρων οι Βρυξέλλες για να «σπάσουν» τις συμφωνίες που είχαν υπογράψει οι Ρώσοι με τις διάφορες χώρες απ’ όπου θα περνούσε ο South Stream. Eπιπλέον δεν παρακάμπτει μόνον την Ουκρανία αλλά και τη Βουλγαρία, η οποία αποτελούσε τον κεντρικό κρίκο στην αλυσίδα του South Stream.
Χωριτικότητα
To δυναμικό μεταφοράς του θα φθάνει στα 63 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως, εκ των οποίων σε πρώτη φάση τα 15,75 δισ.κ. αερίου και αργότερα ίσως 20 δισ.κμ προορίζονται για την τουρκική αγορά και κυρίως την Κωνσταντινούπολη.
Ο «Τurkish Stream» θα ενώνει τους συμπιεστές αερίου από τον σταθμό Ρουσκάγια στη Μαύρη Θάλασσα ως το Κiyikoy στα ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας και μετά από μία χερσαία διαδρομή της τάξης των 180 χλμ θα καταλήγει στα σύνορα με την Ελλάδα. Το υπόλοιπο αέριο προορίζεται για την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας και Fyrom και μπορεί να φθάσει ως στην Αυστρία.
Στόχος της Μόσχας είναι το έργο να τεθεί σε λειτουργία το 2019, οπότε και θα καταργηθεί η διέλευση της Ουκρανίας,, καθώς ο «Turkish Stream» ουσιαστικά υποκαθιστά τη διαδρομή και τις ποσότητες αερίου που διοχετεύει η Gazprom στην Ευρώπη μέσω του ουκρανικού καναλιού.
Το 2019-2020 υπολογίζεται να λειτουργήσει και ο αγωγός ΤΑΡ, ο οποίος θα μεταφέρει περί τα 10 δισ. κ.μ αερίου από το Αζερμπαϊτζάν στην Ιταλία. Πρόκειται για νέες ποσότητες που θα εισαχθούν στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά πολύ περιορισμένες για να απειλήσουν τη ρωσική κυριαρχία. Η Gazprom καλύπτει σήμερα περίπου το 1/3 των αναγκών της Ευρώπης σε αέριο.
Ας σημειωθεί ότι το σύνολο της ποσότητας που θα μεταφέρει ο ΤΑΡ έχει ήδη συμβολαιοποιηθεί.
Στο μέλλον η δυναμικότητα του ΤΑΡ μπορεί να αυξηθεί, όχι μόνον για να μεταφέρει πρόσθετη παραγωγή από το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και από άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, καθώς διάφοροι προμηθευτές όπως το Τουρκμενιστάν, το Ιράν, οι κουρδικές περιοχές του βόρειου Ιράκ φιλοδοξούν να διαθέσουν αέριο την Ευρώπη. Ολοι οι δρόμοι περνούν από την Τουρκία, η οποία αναδεικνύεται στην πύλη για την είσοδο του αερίου από τον Νότο, χωρίς όμως αναγκαστικά να περνούν και από την Ελλάδα, καθώς ήδη συζητείται η απ’ ευθείας σύνδεση της Τουρκίας με τη Βουλγαρία.
Ερωτήματα
Σε πρόσφατο άρθρο τους οι Financial Times αναρωτιούνται για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο Turkish Stream στον ΤΑΡ, θέτοντας ως παράδειγμα την περίπτωση που η Gazprom ζητήσει να δεσμεύσει χώρο στον αγωγό της Αδριατικής και εκ των πραγμάτων αποτρέψει τη χρήση του για πρόσθετες εξαγωγές αερίου από το Αζερμπαϊτζάν ή άλλους προμηθευτές της περιοχής.
Πλεονεκτήματα
Το άλλο βασικό πλεονέκτημα του ΤΑΡ, πέρα από την πολιτική στήριξη των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον είναι ότι πρόκειται για ένα πολύ πιο ώριμο πρότζεκτ, λίγα βήματα πριν ξεκινήσει η υλοποίησή του, με τα κατασκευαστικά έργα να αρχίζουν τον επόμενο χρόνο. Αντίθετα, ο νέος αγωγός από τη Ρωσία, πέρα από το τμήμα των έργων που είχαν ξεκινήσει για τον South Stream και θα ενσωματωθούν στο νέο πρότζεκτ, έχει ακόμα πολύ δρόμο. Μέχρι στιγμής δεν έχει «κλειδώσει» ούτε τη βασική συμφωνία με την Τουρκία, που είναι κομβική για την ύπαρξή του. Και αν και το πρότζεκτ αυτό ακολουθήσει την τύχη του South Stream, τότε οι επιλογές των Ρώσων θα είναι είτε να διατηρήσουν την ουκρανική διαδρομή, είτε να αυξήσουν τη χωρητικότητα του ρωσο-γερμανικού Nord Stream.
Της κ.Μ.Πίου
