- Την πεποίθηση ότι ενώ δεν υπάρχει επίσημο χρονοδιάγραμμα για τις διαπραγματεύσεις, υπάρχει μια πραγματική μοναδική ευκαιρία για να επιτύχει τελικά η διαδικασία στο Κυπριακό, εκφράζει ο ΓΓ του ΟΗΕ, Μπαν γκι-Μουν, στην έκθεση για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών, που δόθηκε χθες βράδυ στα μέλη του Σ.Α.
Ο κ. Μπαν πιστεύει ακράδαντα ότι... «οι προσεχείς μήνες παραμένουν ζωτικής σημασίας εάν οι πλευρές πρόκειται να επιτύχουν τους κομβικούς (key) και σκληρούς συμβιβασμούς που είναι αναγκαίοι, για να επιτευχθεί μια συνολική διευθέτηση το συντομότερο δυνατόν».
Στα συμπεράσματα της 7σέλιδης έκθεσής του, ο Γενικός Γραμματέας υπογραμμίζει ότι «προκειμένου να προχωρήσουν προς τα εμπρός, οι δύο πλευρές πρέπει να καταλήξουν σε περαιτέρω συγκλίσεις στα εκκρεμή ζητήματα για όλα τα κεφάλαια, ιδιαίτερα το περιουσιακό».
Δηλώνει επίσης πεπεισμένος ότι «η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στο περιουσιακό θα οδηγήσει σε αυξημένη ετοιμότητα και τις δύο πλευρές να εμπλακούν σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις στο εδαφικό και την ασφάλεια και εγγυήσεις, δεδομένου ότι υπάρχει η αντίληψη πως σε βάθος διαπραγματεύσεις επί των θεμάτων αυτών θα πραγματοποιηθούν προς τα τελικά στάδια της διαδικασίας».
Ο Μπαν γκι Μουν καθιστά σαφές ότι καθώς παραμένει ακόμη ουσιαστικό έργο να γίνει, δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό.
Ωστόσο, προσθέτει, “αποτελεί πεποίθησή μου ότι η διευθέτηση είναι σήμερα πιο κοντά από ποτέ. Καλώ, λοιπόν, τους ηγέτες να διατηρήσουν τη δυναμική καθώς οι συνομιλίες είναι για τα καλά στην ουσιαστική φάση, στην οποία εξετάζονται βασικά ζητήματα σε όλα τα κεφάλαια. Τους ενθαρρύνω να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις αυτές με καλή πίστη, πολιτική βούληση, ηγεσία και αμοιβαία εμπιστοσύνη.”
Πιστεύω, καταλήγει, ότι “μια συμφωνία είναι εφικτή και θέλω να πιστεύω ότι οι ηγέτες και όλοι οι Κύπριοι θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια σ’ αυτή την κρίσιμη στιγμή για να αδράξουν τη σημερινή ευκαιρία και τελικά να κάνουν πραγματικότητα το όραμα μιας ενωμένης Κύπρου».
Η έκθεση που συντάχθηκε από τον Ειδικό του Σύμβουλο για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Έιντε είναι ιδιαίτερα προσεκτική και όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές καταγράφει τα γεγονότα χωρίς πολλά σχόλια, δίνοντας ωστόσο μία πολύ θετική εικόνα των συνομιλιών, των προσπαθειών των δύο ηγετών, αλλά και της υποδοχής τους από την κοινή γνώμη στις δύο κοινότητες.
«Από 15 Μαΐου του 2015, οι συνομιλίες έχουν διατηρήσει ένα σταθερό ρυθμό και ενώ απομένει ακόμη μεγάλο μέρος εργασίας, η πρόοδος που έχει σημειωθεί σε πολλά θέματα είναι ενθαρρυντική και άνευ προηγουμένου. Όπως φαίνεται σε πρόσφατη δημοσκόπηση, υπάρχει αυξανόμενη προσδοκία στην κοινή γνώμη και των δύο κοινοτήτων ότι η συνολική θετική ατμόσφαιρα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και η εποικοδομητική προσωπική σχέση μεταξύ των ηγετών και των διαπραγματευτικών ομάδων τους θα οδηγήσει πράγματι τη διαδικασία στον απώτερο στόχο να φτάσει σε μία συνολική και διαρκή διευθέτηση», αναφέρει ο ΓΓ στο κεφάλαιο των παρατηρήσεων.
Μάλιστα δηλώνει ιδιαίτερα εγκαρδιωμένος που οι δύο πλευρές έχουν εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις με μια προσέγγιση επίλυσης των προβλημάτων.
«Οι ηγέτες έχουν δείξει ότι, ενώ ο καθένας διαπραγματεύεται προς το συμφέρον της ίδιας της κοινότητάς του, καταφέρνουν εξ εξίσου να λαμβάνουν υπόψη τις ανησυχίες της άλλης κοινότητας, προκειμένου να επιτευχθεί μια διευθέτηση η οποία θα ανταποκρίνεται στα καλύτερα συμφέροντα όλων των πολιτών της μελλοντικής ενωμένης Κύπρου».
Αφού ξεκαθαρίζει τη θεμελιώδη αρχή που διέπει τις διαπραγματεύσεις, ότι τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί μέχρι να συμφωνηθούν όλα, αναφέρει ότι οι δύο πλευρές κατόρθωσαν να φθάσουν σε περαιτέρω συγκλίσεις και αμοιβαίες συναντιλήψεις.
«Ειδικότερα, σημειώνω ότι οι ηγέτες έχουν κάνει θετικά βήματα προς την κατεύθυνση της μετατροπής του κοινού τους οράματος για μια ενωμένη Κύπρο σε απτή πρόοδο και στρατηγικούς συμβιβασμούς επί σειράς ζητημάτων – κλειδιά. Ενώ είναι σαφές πως παραμένει περαιτέρω σημαντική εργασία, είμαι ενθαρρυμένος από το ανοιχτό πνεύμα συνεργασίας που χαρακτηρίζει την εμπλοκή των πλευρών κατά τη διάρκεια της περιόδου που εξετάζει η έκθεση και από την κοινή τους αναγνώριση της ανάγκης να αδράξουν την παρούσα δυναμική και το θετικό κλίμα που περιβάλλει τη διαδικασία, για να την προχωρήσουν μπροστά».
Ειδικότερα, συγχαίρει τους δύο ηγέτες για τις συνεχιζόμενες προσπάθειές τους να απέχουν από την εμπλοκή σε παιχνίδι επίρριψης ευθυνών και τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν μεγάλες ευκαιρίες για να επικοινωνούν μαζί στο κοινό κατά τρόπο εποικοδομητικό και συντονισμένο, όπως έχουν ήδη πράξει σε αρκετές περιστάσεις. Ως παραδείγματα φέρνει την κοινή δήλωση των ηγετών στις 18 Νοεμβρίου, μετά τα επεισόδια σε βάρος Τουρκοκυπρίων δύο ημέρες νωρίτερα και το «πρωτοφανές» - όπως το χαρακτηρίζει - βιντεοσκοπημένο κοινό πρωτοχρονιάτικο μήνυμα στα ελληνικά και τα τουρκικά, «εκφράζοντας την κοινή επιθυμία τους να δουν τη χώρα ενωμένη κατά τη διάρκεια του 2016».
Ο Μπαν γκι-Μουν δηλώνει ενθαρρυμένος με τα βήματα που έγιναν για τη συμμετοχή των γυναικών στις διαπραγματεύσεις, ενώ σημειώνει την τεχνική βοήθεια που αναζήτησαν οι ηγέτες για την επίλυση οικονομικών πτυχών της Κύπρου μετά τη διευθέτηση. Στο πλαίσιο αυτό καταγράφει τις επαφές με χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
«Πιστεύω ότι αυτό το μάλλον καινοτόμο έργο θα είναι σημαντικό για να εξασφαλιστεί ότι η λύση θα είναι οικονομικά και δημοσιονομικά βιώσιμη, ενώ δημιουργεί επίσης ευκαιρίες για την οικονομική ανάπτυξη και τη σταθερότητα στη φάση μετά τη διευθέτηση».
Κάνει αναφορά στις εγγυήτριες δυνάμεις και σημειώνει ότι η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία, παρά τα πολύ σοβαρά εθνικά τους ζητήματα και άλλα ολοένα και πιο δύσκολα και πιεστικά θέματα που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής και προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη, «έχουν επιδείξει σθεναρή και σταθερή δέσμευση όλο αυτό το διάστημα, για την στήριξη των προσπαθειών για επίτευξη συνολικής λύσης του κυπριακού ζητήματος στο εγγύς μέλλον».
Ο Μπαν γκι-Μουν διαβεβαιώνει για την πλήρη εμπλοκή του ΟΗΕ στην υποστήριξη των προσπαθειών των πλευρών να βρεθεί μια συνολική διευθέτηση, επισημαίνει τη συνεργασία της Αποστολής των Καλών Υπηρεσιών με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και αναφέρει ότι υπό το πρίσμα των θετικών εξελίξεων επί του εδάφους, θα ενταθεί ο σχεδιασμός σε σχέση με τη διευθέτηση, όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας, πιο πρόσφατα με το ψήφισμα 2234 (2015).
«Ο σχεδιασμός αυτός θα συνεχίσει να καθοδηγείται από τις εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις και τις απόψεις των πλευρών σε ένα πιθανό ρόλο των Ηνωμένων Εθνών στο θέμα αυτό».
Η έκθεση καταγράφει τις εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις για μια συνολική διευθέτηση στο διάστημα από τις 15 Μαΐου μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου του 2015, ξεκαθαρίζοντας ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Σ.Α. όπως και την κοινή διακήρυξη της 11ης Φεβρουαρίου 2011.
Επισημαίνει ότι οι ηγέτες συμφώνησαν πως οι διαπραγματεύσεις θα είναι υπό την ηγεσία τους και έκτοτε «έχουν εμπλακεί σε δομημένες συνομιλίες με γνώμονα τα αποτελέσματα πάνω στα βασικά θέματα για όλα τα κεφάλαια».
Γράφει ότι έλαβαν χώρα 19 συναντήσεις των ηγετών και 62 των διαπραγματευτών τους και μέσω μιας τέτοιας εντατικής και σταθερής εμπλοκής, «οι πλευρές έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο σε πολλά θέματα που σχετίζονται με τα κεφάλαια της διακυβέρνησης και του διαμοιρασμού εξουσίας, συμπεριλαμβανομένων της ομοσπονδιακής νομοθετικής εξουσίας, του ομοσπονδιακού δικαστικού συστήματος, των ομοσπονδιακών αρμοδιοτήτων, εσωτερικών πτυχών της ασφάλειας, καθώς και θέματα που σχετίζονται με την υπηκοότητα».
Προσθέτει πως έχουν επίσης λάβει χώρα εκτεταμένες και παραγωγικές διαπραγματεύσεις στο κεφάλαιο της οικονομίας και «έχουν επανειλημμένα επαναλάβει το κοινό τους όραμα να διαπραγματευθούν μια διευθέτηση η οποία θα είναι σύμφωνη με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, σε μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αυξήσουν την εμπλοκή στη διαδικασία, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, αρκετών άλλων διεθνών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών χρηματοπιστωτικών θεσμών».
Ο ΓΓ αναφέρεται στην απόφαση των ηγετών στις 30 Οκτωβρίου να εντατικοποιήσουν τις διαπραγματεύσεις τους το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο και στη διάρκεια αυτής της φάσης εργάστηκαν σταθερά πάνω στα εκκρεμή ζητήματα, εστιαζόμενοι ιδιαίτερα στο περιουσιακό.
«Το έργο αυτό οικοδομήθηκε πάνω τη συμφωνία που επιτεύχθηκε και ανακοινώθηκε από τους ηγέτες στις 27 Ιουλίου 2015, ότι το ατομικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας, θα πρέπει να γίνεται σεβαστό και ότι θα υπάρξουν διάφορες εναλλακτικές λύσεις για τη ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος αυτού. Οι ηγέτες συμφώνησαν επίσης ότι οι ιδιοκτήτες που στερήθηκαν της περιουσίας τους και οι σημερινοί χρήστες θα έχουν διάφορες επιλογές σχετικά με τα δικαιώματά τους στις επηρεαζόμενες ιδιοκτησίες, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης, της ανταλλαγής και επανάκτησης και ότι αυτά θα υπόκεινται σε συμφωνημένα κριτήρια. Μετά τις αρχικές συνεννοήσεις σε αυτά τα βασικά ζητήματα και άλλες πτυχές του κεφαλαίου ιδιοκτησίας, οι πλευρές εργάζονται σταθερά για τη διαμόρφωση των κριτηρίων που πρέπει να εφαρμόζονται για τον προσδιορισμό των διαφόρων επανορθωτικών μέτρων που αναφέρονται παραπάνω».
Για το θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, ο ΓΓ γράφει ότι οι ηγέτες επανέλαβαν την κατανόησή τους, πως, λόγω της διεθνούς του διάστασης, θα συζητηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο της διαδικασίας.
Όμως, συνεχίζει, “με δεδομένη την πρόσφατη εντατική περίοδο των διαπραγματεύσεων, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση στον Ειδικό μου Σύμβουλο από τις δύο πλευρές, ότι είναι έτοιμες να αρχίσουν να συζητούν αυτά τα θέματα».
Παράλληλα καταγράφει τη συνεχή εμπλοκή του κ. Έιντε σε τακτικές επαφές με περιφερειακούς παράγοντες και τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, «οι οποίες έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι το παρόν παράθυρο ευκαιρίας για λύση του κυπριακού προβλήματος δεν πρέπει να χαθεί».
Κατονομάζει ως σημαντικό χαρακτηριστικό του παρόντος γύρου των συνομιλιών τη συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών να επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να διαδραματίσει ενισχυμένο ρόλο στην ειρηνευτική διαδικασία, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, παραθέτοντας συγκεκριμένα παραδείγματα, δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων και επισκέψεών τους στην Κύπρο.
Παραθέτει επίσης παραδείγματα του έργου των διαφόρων τεχνικών επιτροπών και ομάδων εργασίας και καταγράφει ως ένδειξη της κοινής δέσμευσης των ηγετών τη συμφωνία τους να εργαστούν από κοινού σε μια σειρά μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα ωφελήσουν αμοιβαία τις δύο κοινότητες.
«Οι πλευρές έκτοτε εργάζονται για την εφαρμογή παρόμοιων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης».
Ο ΓΓ αναφέρεται στις υψηλού επιπέδου επαφές που είχε με διεθνείς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας και της Τουρκίας, αλλά και τις πρόσφατες επισκέψεις στην Κύπρο υπουργών Εξωτερικών των 5 μονίμων μελών του Σ.Α. και της Γερμανίας και τις συναντήσεις που είχε μαζί τους ο κ. Έιντε.
«Κατά τις συζητήσεις και τις επαφές με όλους τους ξένους πρωταγωνιστές, ο Ειδικός μου Σύμβουλος συνέχισε ακούραστα να τονίζει τη σημασία της ενωμένης διεθνούς υποστήριξης».
Εκφράζοντας τις θετικές του προσδοκίες για τις συνομιλίες, ο Μπαν γκι-Μουν γράφει ότι «σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ακραία πολιτική αστάθεια, με μία γεωπολιτική κατάσταση όπου οι κοινωνίες κομματιάζονται και όπου η βία αυξάνεται συνεχώς, οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση αυτής της μακρόχρονης σύγκρουσης προσφέρουν ένα φάρο ελπίδας. Ο τρόπος με τον οποίο οι ηγέτες και οι διαπραγματευτές τους εμπλέκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επιδεικνύοντας πολιτική βούληση, ηγεσία και αυξημένη αμοιβαία εμπιστοσύνη, αποτελεί μία ενθαρρυντική υπενθύμιση, πως μέσω ενός πραγματικού διαλόγου και αμοιβαίων προσπαθειών, ακόμη και οι πιο περιχαρακωμένες συγκρούσεις μπορούν να επιλυθούν μέσω μιας λύσης με διαπραγματεύσεις».
