- Οι εξελίξεις στην Τουρκία αποδυναμώνουν ακόμα περισσότερο τον στρατό της χώρας σε μια κρίσιμη στιγμή, με πολλά ανοιχτά μέτωπα.
- Η επιχείρηση εκκαθάρισης των ενόπλων δυνάμεων από τους Γκιουλενιστές.
- Πώς επηρεάζεται η μάχη κατά του ISIS.
Η απόπειρα πραξικοπήματος που οδήγησε το τουρκικό κράτος σε κρίση ήρθε τη λάθος στιγμή για την Άγκυρα, αναφέρει η Stratfor στην παρακάτω ανάλυση που δημοσίευσε σήμερα:
"Στα σύνορα με το...Ιράκ και τη Συρία αυξάνονται οι κρίσιμες προκλήσεις, την ώρα που μεγαλώνει η εμπλοκή της Τουρκίας στη μάχη για τον περιορισμό του Ισλαμικού Κράτους. Στο εσωτερικό της, η Τουρκία μάχεται κατά του δικού της εγχώριου κουρδικού αγωνιστικού κινήματος, του PKK. Καθώς το πραξικόπημα επιχειρήθηκε από ορισμένα τμήματα του στρατού, η κυβέρνηση του Ερντογάν και το κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης πρέπει τώρα να προχωρήσουν σε εκκαθάριση των ενόπλων δυνάμεων.
Αυτό θα καταστήσει δύσκολη για την Άγκυρα τη χρήση του στρατού ως εργαλείου πολιτικής και εθνικής στρατηγικής. Το πραξικόπημα απέτυχε, όμως οι «μετασεισμικές δονήσεις» του μπορεί να παραλύσουν την Τουρκία για πολύ καιρό.
Μια σημαντική μειοψηφία της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας στήριξε το πραξικόπημα. Αν και ο σχεδιασμός είχε ξεκινήσει από καιρό, οι συνωμότες πιέστηκαν να ενεργήσουν γρήγορα, όταν αντιλήφθηκαν ότι επίκειται επιχείρηση καταστολής στις στρατιωτικές κρίσεις της 1ης Αυγούστου, που θα είχε ως αποτέλεσμα κάποιοι από τους συνωμότες να αναγκαστούν να συνταξιοδοτηθούν.
Μεταξύ των συνωμοτών ήταν ομάδες από τρία διαφορετικά σώματα στρατού: το 1ο Σώμα Στρατού, το 2ο και το 3ο. Στη συνωμοσία συμμετείχαν επίσης και μονάδες της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας. Στις 15 Ιουλίου, οι οργανωτές του πραξικοπήματος κινητοποίησαν μονάδες της αεροπορίας και μονάδες τεθωρακισμένων σε μια συντονισμένη αιφνιδιαστική επιχείρηση, την ώρα που ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρισκόταν σε διακοπές στη νοτιοδυτική πόλη Αλικαρνασσό (Μπόντρουμ).
Όταν ο Ερντογάν κατάφερε να φτάσει αεροπορικώς στην Κωνσταντινούπολη, βγήκε στην τηλεόραση και υποστήριξε πως οι επικεφαλής της απόπειρας πραξικοπήματος σχετίζονται με το κίνημα των Γκιουλενιστών, του οποίου ηγείται ο εξόριστος Φετουλάχ Γκιουλέν.
Ο Γκιουλέν εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία αρνείται την κατηγορία αυτή και καταδικάζει το πραξικόπημα, όμως αυτό δεν θα σταματήσει τον Ερντογάν από το να προχωρήσει σε εκκαθάριση του στρατού από τους Γκιουλενιστές.
Πολλοί από τους επικεφαλής του πραξικοπήματος φέρονται να έχουν σχέσεις με το κίνημα, περιλαμβανομένου του πρώην επικεφαλής της πολεμικής αεροπορίας Ακίν Οζτούρκ, του σμήναρχου Μουχαρέμ Κοσέ και του γαμπρού του Οζτούρκ, του πιλότου ελικοπτέρων Χαλκάν Καρακούς. Πέραν των περισσοτέρων από 2.800 στρατιωτών, η τουρκική κυβέρνηση έχει συλλάβει υψηλόβαθμους ενεργούς αξιωματούχους των ενόπλων δυνάμεων. Έχουν συλληφθεί ο διοικητής της 2ης Στρατιάς, στρατηγός Αντέμ Χουντουτί, ο υποδιοικητής της 2ης Στρατιάς και διοικητής της Φρουράς Μαλάτειας Αβνί Ανγκούν και ο διοικητής της 3ης Στρατιάς Ερντάλ Οζτούρκ.
Ο Ερντογάν και οι υποστηρικτές του από καιρό έχουν γίνει παρανοϊκοί με το ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος -η Τουρκία έχει ζήσει τέσσερα από το 1960. Ο πρόεδρος θα προχωρήσει τώρα σε μια γρήγορη και βίαιη καταστολή, που θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε ξεκάθαρη επιχείρηση εκκαθάρισης. Οποιοδήποτε μέλος των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων με οποιαδήποτε επαφή με το κίνημα των Γκιουλενιστών μπορεί να συλληφθεί.
Αυτό έχει ξαναγίνει. Ο απόηχος της «Επιχείρησης Βαριοπούλα», μιας αντικυβερνητικής συνωμοσίας που φέρεται να σχεδιάστηκε από ομάδες εντός του τουρκικού στρατού κατά του κόμματος AKP το 2003, οδήγησε σε παρόμοια καταστολή. Η κυβέρνηση συνέλαβε περίπου 400 στρατιωτικούς, μεταξύ των οποίων και αξιωματούχους εν αποστρατεία. Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη με την κατηγορία ότι σχεδίαζαν πραξικόπημα. Αν και το μεγαλύτερο μέρος τους τελικά αθωώθηκε, ωστόσο οι πολύχρονες δικαστικές διαμάχες διάβρωσαν την εμπιστοσύνη του τουρκικού στρατού και αποδυνάμωσαν τη μαχητική αποτελεσματικότητά του.
Η επιχείρηση καταστολής μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου θα υπονομεύσει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες του στρατού. Θα διαβρώσει το ηθικό και θα μειώσει τη μαχητική συνοχή. Η σύλληψη και φυλάκιση αρχηγών μαχών καθώς και επιμελητών και στελεχών της στρατιωτικής αλυσίδας εφοδιασμού θα αυξήσει την ανοργανωσιά και θα προκαλέσει σύγχυση στον στρατό. Θα υπάρξει σύγχυση με τα προγράμματα εκπαίδευσης, καθώς θα αναβληθούν ή θα ακυρωθούν ασκήσεις ρουτίνας. Η δυσπιστία θα εξαπλωθεί. Ο σχεδιασμός στρατιωτικών επιχειρήσεων θα γίνει πιο δύσκολος καθώς η κυβέρνηση θα προχωρά σε μεταρρυθμίσεις στις δομές διοίκησης και ελέγχου. Η κυβέρνηση μπορεί να προσπαθήσει να βελτιώσει κάποια από αυτά τα προβλήματα, επαναφέροντας στρατιωτικό προσωπικό που προηγουμένως είχε εκδιωχθεί από τους Γκιουλενιστές, όμως αυτό δεν θα γίνει γρήγορα.
Η «κατάρα» του χρονισμού
Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί σε χειρότερη στιγμή. Ο τουρκικός στρατός είναι απασχολημένος στη μάχη κατά του PKK και εμπλέκεται στη Συρία και στο Ιράκ. Ένας στρατός που θα είναι αποδυναμωμένος στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος θα δώσει στην Άγκυρα λιγότερα «εργαλεία» για να χειριστεί τις προαναφερθείσες προκλήσεις. Η πιθανότητα στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία είναι τώρα πολύ επικίνδυνη. Αυτό ισχύει και για την επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας στο Ιράκ. Πλήγμα μπορεί να δεχθούν και οι επιχειρήσεις κατά του PKK, αν και δεν είναι πιθανό να σταματήσουν τελείως.
Η έλλειψη συνοχής στον τουρκικό στρατό θα περιπλέξει επίσης τις προσπάθειες άλλων δυνάμεων στην περιφέρεια. Οι αμερικανικές προσπάθειες για καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους βασίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην Τουρκία, η οποία αποτελεί τη βάση για τις αεροπορικές επιχειρήσεις. Η Ουάσινγκτον βασίζεται επίσης στην Τουρκία για να αποκόψει τις γραμμές εφοδιασμού προς το Ισλαμικό Κράτος. Με την προσοχή της Άγκυρας να βρίσκεται αλλού, ενδέχεται να μειωθεί και η στήριξη που παρέχει στους «αντιπροσώπους» της στη Συρία, κάτι που θα αποδυνάμωνε το ήδη πιεσμένο κίνημα των ανταρτών στη χώρα. Για τις Κουρδικές Λαϊκές Μονάδες Προστασίας στη Συρία, η εσωτερική διαμάχη στην Τουρκία μπορεί να προσφέρει ένα «άνοιγμα» για επέκταση και σύνδεση των θυλάκων των εδαφών που ελέγχονται από Κούρδους.
Στα «χαρτιά», ο τουρκικός στρατός εμφανίζεται να είναι ένας από τους ισχυρότερους στην περιοχή. Όμως το χαμηλό ηθικό και η δυσαρέσκεια συχνά αποκαλύπτουν τις ρωγμές στην ισχύ του στρατού. Αυτές οι κρυμμένες αδυναμίες συχνά καλύπτονται από τον τεράστιο αριθμό των στρατιωτών και του σύγχρονου εξοπλισμού και γίνονται εμφανείς μόνο κατά τη διάρκεια ανταρσιών και πραξικοπημάτων. Ο τουρκικός στρατός θα χρειαστεί τώρα να κοιτάξει «προς τα μέσα» για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της απόπειρας πραξικοπήματος -αλλά και την απειλή που συνιστά για το κυβερνών κόμμα αυτό το πραξικόπημα.
Θα χρειαστούν χρόνια για να ανακάμψουν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Αυτά είναι χρόνια που δεν έχει στη διάθεσή της η Τουρκία. Η αστάθεια στην περιοχή βαθαίνει και η Τουρκία χρειάζεται επειγόντως βοήθεια για να περιοριστεί αυτό το χάος, ενόσω θα ενισχύει τη δική της θέση.
