- «Δεν έχω γνώση για επιμέρους τραπεζικά δάνεια σε κόμματα και ΜΜΕ. Η ΤτΕ λειτούργησε μέσα σε ένα εποπτικό πλαίσιο, ώστε να έχουν οι τράπεζες κεφαλαιακή επάρκεια και να καλύπτουν τους κινδύνους. Όλες οι τράπεζες χορήγησαν δάνεια νόμιμα, κινούμενες βάσει διεθνών κανόνων και νομικού πλαισίου. Αν οι αποφάσεις τους ήταν σωστές ή λάθος, είναι άλλο θέμα».
Αυτά δήλωσε στην... Εξεταστική Επιτροπή που διερευνά την νομιμότητα των δανείων που χορήγησαν τράπεζες σε κόμματα και μέσα ενημέρωσης, ο πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος.
Στην οκτάωρη περίπου κατάθεσή του, ο κ. Προβόπουλος που διετέλεσε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος από τον Ιούνιο του 2008 μέχρι τον Ιούνιο του 2014, υπεραμύνθηκε των ενεργειών και των προσπαθειών του, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να έγιναν ανθρώπινα λάθη, πήρε όμως αποφάσεις που έσωσαν τη χώρα.
Ταυτόχρονα, επέρριψε ευθύνες σε όλο το πολιτικό σύστημα για το ότι η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίση, υποστήριξε ότι ποτέ η χώρα δεν είχε ένα «business plan», ενώ χαρακτήρισε «λάθος» την χορήγηση δανείων σε κόμματα με εγγυήσεις τις μελλοντικές τους επιχορηγήσεις για το 2020.
«Η θητεία μου συνέπεσε με την σοβαρότερη μεταπολιτευτική κρίση, που ήταν πυκνή σε γεγονότα, με μεγάλες αβέβαιες συνθήκες, μη εξασφαλισμένη επαρκή ρευστότητα τραπεζών και μέσα σε κατάσταση πανικού.
Η προσπάθεια μου ήταν να αποτραπεί ο κίνδυνος της χώρας και να μην ανοίξει η πόρτα της κολάσεως. Πήρα αποφάσεις που έσωσαν τη χώρα από τον κατακλυσμό. Είναι ανθρώπινο να έγιναν και λάθη. Οι μπανανόφλουδες ήταν εξάλλου καθημερινές. Όλα όμως κρίνονται εκ του μεγάλου αποτελέσματος, όχι του μικρού, και αυτό το αναγνωρίζουν άπαντες. Το ατύχημα που θα οδηγούσε τη χώρα σε κατάρρευση το αποφύγαμε», ανέφερε χαρακτηριστικά στην κατάθεση του ο κ. Προβόπουλος και συμπλήρωσε:
«Η ΤτΕ ενεργεί ως επόπτης βάσει της νομοθεσίας και των διεθνών κανόνων. Εκ του αποτελέσματος μπορείτε να την κρίνετε. Η χώρα πέρασε «θύελλα», «τσουνάμι» και στάθηκε όρθια. Κανένας καταθέτης δεν είχε απώλεια. Αυτό είναι μεγάλο κατόρθωμα. Με την άσκηση κατάλληλης εποπτείας, συνέβαλε και αποσόβησε σοβαρούς κινδύνους».
Ο κ. Προβόπουλος, υποστήριξε ακόμα ότι «μόλις ανέλαβε ο Γιώργος Παπανδρέου, οι αγορές έδωσαν χρόνο». Όταν όμως είδαν ότι η κρίση αντιμετωπιζόταν πολύ χαλαρά, τότε αντέδρασαν με αποτέλεσμα να υπάρξουν αρνητικές συνέπειες.
«Τους είχα χτυπήσει το καμπανάκι ότι το έλλειμμα θα ξεπερνούσε το 13% αλλά δεν συγκινήθηκαν», σημείωσε ο κ. Προβόπουλος.
«Οι περισσότεροι δεν πίστευαν ότι η χώρα θα κατρακυλήσει σε αυτόν τον κατήφορο. Κακώς έφτασε εκεί που έφτασε. Θα μπορούσε μέσα σε 2-3 χρόνια, αν είχε εφαρμόσει πιο σωστές πολιτικές να ταρακουνηθεί μεν αλλά να κρατήσει, να σταματήσει την κατηφόρα», είπε ο κ. Προβόπουλος, σημειώνοντας ότι η μείωση του ΑΕΠ εκείνο το διάστημα, θα μπορούσε να είχε διαμορφωθεί στο ποσοστό του 15% αντί του 17%.
«Είμαστε σήμερα σε περίοδο που χάσαμε το 26% του ΑΕΠ και το χειρότερο είναι πως δεν ξέρουμε πού θα πάει η χώρα. Η αβεβαιότητα είναι μεγάλο επιβαρυντικό στοιχείο σε όλους τους τομείς», τόνισε. Ταυτόχρονα, επέρριψε ευθύνες σε όλο το πολιτικό σύστημα, το οποίο, όπως είπε, αντίθετα από άλλες χώρες, δεν είχε καταρτίσει ποτέ ένα «business plan».
«Δεν υπήρξε ποτέ ένα business plan, για αυτό δεν βγήκαμε από την κρίση. Μας έλεγαν πάντα οι «τροϊκανοί» τι θα κάνουμε. Υπήρχε πάντα διαίρεση αντί για μόνιασμα. Είχατε διαιρέσει τον κόσμο σε πράσινους και βένετους. Δεν έγινε ποτέ παραγωγική συζήτηση να δούμε πως θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Σε άλλες χώρες η κοινωνία έδειξε εικόνα μεγαλύτερης συμφιλίωσης και σώθηκαν», υποστήριξε.
Απαντώντας στις επίμονες ερωτήσεις των βουλευτών για τις ευθύνες της ΤτΕ, σε ότι αφορά τον έλεγχο τραπεζών που χορηγούσαν επισφαλή δάνεια, ο κ. Προβόπουλος επέμεινε ότι ο ρόλος της ήταν εποπτικός, και τόνισε ότι εκείνη την κρίσιμη περίοδο, χρειάστηκε επανειλημμένα να επέμβει για να προστατεύσει τις τράπεζες.
«Τέσσερις φορές υπέστησαν crash test. Η στρατηγική μας ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Είχαμε συγκρουστεί ακόμα και με το ΔΝΤ ως προς το ύψος του κεφαλαίου. Δικαιωθήκαμε. Όταν ενεπλάκη ο ESM, το τραπεζικό σύστημα αναδιατάχθηκε επιτυχώς», υποστήριξε.
Αρνητικά απάντησε ο κ. Προβόπουλος σε ερώτηση βουλευτών, αν ένας διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος θα μπορούσε να παρέμβει στην χορήγηση δανείων.
«Ο κάθε ένας που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να τον διασφαλίσει. Τα στελέχη της ΤτΕ δεν είναι πολιτικά πρόσωπα. Έχετε την αίσθηση ότι μπορώ να πω σε έναν επιθεωρητή, να είναι ελαστικός; Όταν θα φύγω από διοικητής δεν θα με ξεπλένει ούτε ο Πηνειός. Οι ίδιες οι τράπεζες οφείλουν να εξετάσουν την ποιότητα των στοιχείων και οι αποφάσεις τους να είναι ρεαλιστικές και αξιόπιστες. Δεν μπορεί κάποιος που ασκεί εξουσία να πει «κάνε μια χάρη σε αυτόν ή εκείνον». Αυτό δεν μπορεί να γίνει. Εγώ δεν το έχω κάνει. Αν το είχα κάνει θα γινόμουν «φέιγ βολάν». Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα», υπογράμμισε.
Ο κ. Προβόπουλος επέμεινε επίσης, ότι η ΤτΕ λειτούργησε «μέσα σε ένα εποπτικό πλαίσιο, ώστε να έχουν οι τράπεζες κεφαλαιακή επάρκεια και να καλύπτουν τους κινδύνους», και ότι «όλες οι τράπεζες τήρησαν την πιστοδοτική διαδικασία και το πλαίσιο του εσωτερικού τους κανονισμού».
«Οι τράπεζες κινήθηκαν βάσει διεθνών κανόνων και βάσει του νομικού πλαισίου. Τη στιγμή που χορηγήθηκαν τα δάνεια, είτε σε κόμματα είτε σε μέσα ενημέρωσης, τηρήθηκαν όλες οι πιστοδοτικές διαδικασίες, ανεξάρτητα αν πάσχουν ή όχι.
Η ΤτΕ όταν έκανε τον πρώτο έλεγχο και διαπίστωσε ότι η ΑΤΕ χαρακτήριζε τα δάνεια στα κόμματα, «δάνεια χαμηλού κινδύνου», την υποχρεώσαμε να τα μετατρέψει σε υψηλού κινδύνου» είπε ο κ. Προβόπουλος και συμπλήρωσε:
«Οι όποιες αποφάσεις των τραπεζών, έστω και αν εκ των υστέρων αποδείχθηκαν λάθος, πάρθηκαν με τρόπο που δείχνει ότι σεβάστηκαν τις εσωτερικές διαδικασίες. Τώρα αν ήταν σωστές ή καλές οι αποφάσεις τους, είναι άλλο θέμα».
«Θεωρείτε ότι η ΤτΕ λειτούργησε σύμφωνα με την αποστολή της; Υπήρχαν πορίσματα σχετικά με τα δάνεια που χορηγήθηκαν, όπως για παράδειγμα στο ΑΛΤΕΡ, σύμφωνα με τα οποία προέκυπτε αδυναμία αποπληρωμής τους, και ήταν κακό υπόδειγμα. Γιατί δεν έγινε πιο έμπειρη η ΤτΕ ώστε να παρέμβει για τα δάνεια σε άλλα μέσα ενημέρωσης;» ρώτησε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αννέτα Καβαδία.
«Τέτοια πορίσματα είναι εμπιστευτικά και είναι εσωτερικής χρήσεως. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Οι κανόνες και η μεθοδολογία είναι κοινές. Αν ένας μέτοχος δεν είναι σε θέση να προστατεύσει την περιουσία του, ουδείς τρίτος μπορεί να του πει εκείνο ή το άλλο», απάντησε ο κ. Προβόπουλος.
Παράλληλα υποστήριξε ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν μικρότερο ποσοστό επισφαλειών από ότι άλλες επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα τα ξενοδοχεία. Επεσήμανε δε, ότι τα «κόκκινα δάνεια» είναι σήμερα της τάξεως των 100 δις ευρώ σε σύνολο 200 δις ευρώ που είχαν χορηγηθεί, σημειώνοντας ότι είχαν δοθεί ακόμα και «διακοποδάνεια» την εποχή της ευμάρειας.
Σε ερώτηση ποιος έχει ευθύνη για τη σύνταξη ενός πορίσματος, απάντησε ότι την έχει αυτός που το συντάσσει - και σημείωσε ότι «η συνήθης διαδικασία είναι κάνει κουβέντα με τους προϊσταμένους του, για να βγάλει πιο ακριβές συμπέρασμα». Ο διοικητής μιας τράπεζας, δέχεται απλά τα πορίσματα, πρόσθεσε.
Ο κ. Προβόπουλος, τόνισε ακόμα ότι η τράπεζα δεν είναι δικαστική αρχή για να καταλογίσει ευθύνες για δάνεια που έχουν χορηγήσει τράπεζες, και ότι όταν υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις για δόλο και βαριά αμέλεια, αμέσως στέλνονται στον εισαγγελέα που είναι και ο αρμόδιος για τον καταλογισμό τους.
Απαντώντας σε ερωτήσεις βουλευτών σχετικά με τα δάνεια κομμάτων και ειδικότερα αυτά που έλαβαν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ο κ. Προβόπουλος σημείωσε ότι τα δάνεια αυτά δεν ήταν παράνομα - ωστόσο εξέφρασε την άποψη ότι ήταν λάθος να χορηγούνται με εγγύηση τις μελλοντικές επιχορηγήσεις του 2020.
«Νομίμως χορηγήθηκαν από πλευράς εσωτερικών κανονισμών. Σε μια εποχή όμως κατάρρευσης, πώς έρχεσαι και δίνεις μελλοντικές επιχορηγήσεις μέχρι το 2020; Το δικαιοπρακτικό δικαίωμα προβλέπει για το μέλλον ενός κόμματος που είναι μια 4ετής κοινοβουλευτική θητεία. Όταν χορηγούνται με εγγύηση τις μελλοντικές επιχορηγήσεις για το 2020, αυτές δεν θεωρούνται προβλέψιμες», επεσήμανε.
Σε ερωτήσεις σχετικά με τον έλεγχο επικινδυνότητας δανείου σε ένα κόμμα, υποστήριξε ότι ο χαρακτηρισμός του ως «υψηλού κινδύνου», δεν σημαίνει και ότι απαγορεύεται η χορήγηση του.
«Οι χορηγήσεις δίνονται με βάση τους κανόνες της Βασιλείας που έχουν ακόμα και τώρα μηδέν κινδύνους στα κόμματα. Δεν άλλαξαν οι κανόνες, παρά τις τεράστιες αντιδράσεις που υπάρχουν τώρα», απάντησε.
Σε άλλη ερώτηση, αν εκτιμά ότι μπορούν τα δύο κόμματα να αποπληρώσουν τα δάνεια τους, ο κ. Προβόπουλος απάντησε:
«Δεν μπορώ να απαντήσω, με φέρνετε σε δύσκολη θέση. Θα ευχόμουν να τα πληρώσουν. Δεν ξέρω την τσέπη του κάθε κόμματος και αν μπορεί να πληρώσει. Θα κάνω μια κρίση, με κάθε επιφύλαξη. Με τις σημερινές δημοσιονομικές δυσκολίες και με την αβεβαιότητα που υπάρχει, αυτά τα δάνεια είναι εκ των πραγμάτων επισφαλή».
Σε ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Σπυρίδωνα Λάππα, σχετικά με την πώληση της “Proton Bank” στον επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, ο κ. Προβόπουλος υπεραμύνθηκε της απόφασης της ΤτΕ να εγκρίνει την άδεια. Τόνισε δε, ότι ο ίδιος ήταν που έστειλε όλα τα στοιχεία του πορίσματος στις αρμόδιες αρχές για να ελεγχθούν - και έτσι οδηγήθηκε στη φυλακή ο κ. Λαυρεντιάδης.
Παράλληλα, χαρακτήρισε ανακριβή τα όσα ανέφερε ο κ. Λάππας, ότι υπήρχε αρνητική εισήγηση της αρμόδιας εποπτικής υπηρεσίας της ΤτΕ για να αγοραστεί από τον κ. Λαυρεντιάδη η τράπεζα.
Ο κ. Λάππας διάβασε εισήγηση της διεύθυνσης εποπτείας του πιστωτικού συστήματος της ΤτΕ, η οποία ήταν αρνητική απέναντι στο ενδεχόμενο να δοθεί η άδεια στον κ. Λαυρεντιάδη, για τρεις λόγους:
Πρώτον διότι ότι ήταν αυξημένος ο κίνδυνος για την Τράπεζα, δεύτερον, διότι ψευδώς υποστήριζε ο κ. Λαυρεντιάδης ότι δεν είναι ιδιοκτήτης ΜΜΕ και τρίτον διότι δεν είχε πάρει άδεια για να φέρει λεφτά από το εξωτερικό», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Λάππας.
«Πράγματι είχε γράψει κάποιος μικρούς ενδοιασμούς. Όμως η τελική εισήγηση είχε υπογραφεί από όλους», αντέτεινε ο κ. Προβόπουλος.
Τόνισε δε, ότι ο κ. Λαυρεντιάδης πήρε την άδεια γιατί έδειξε μεγάλη οικονομική επιφάνεια, ενώ έκανε λόγο για «ομοβροντία επιθέσεων» σε βάρος του όταν ο κ. Λαυρεντιάδης οδηγήθηκε στη φυλακή για την υπόθεση παράνομων δανειοδοτήσεων από την Proton Bank σε εταιρίες συμφερόντων του.
