- Παρά το γεγονός ότι το κάπνισμα παραμένει ο βασικός λόγος της εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα, από τη συγκεκριμένη νόσο δεν κινδυνεύουν μόνο οι καπνιστές.
- Περίπου το 20% των όγκων που εμφανίζονται στους πνεύμονες αναπτύσσονται σε ανθρώπους που δεν έχουν καπνίσει ποτέ τους, υποστηρίζουν οι έρευνες.
Υπάρχουν.. ωστόσο, πολλές διαφορές μεταξύ αυτών των δύο κατηγοριών ασθενών, τόσες ώστε οι επιστήμονες να τις χαρακτηρίζουν ως δύο διαφορετικές ασθένειες, υποστηρίζει ο Vincent Lam, M.D., ειδικευμένος επιστήμονας στον καρκίνο του πνεύμονα, στο Πανεπιστήμιο του Τέξας Anderson Cancer Center. Βασική διαφοροποίηση είναι ότι ο καρκίνος του πνεύμονα σε ανθρώπους που δεν έχουν καπνίσει ποτέ, εμφανίζεται σε νεότερες ηλικίες και πιο συχνά σε γυναίκες.
Οι όγκοι επίσης εμφανίζουν διαφοροποιήσεις, καθώς έχουν διαφορετικές γενετικές μεταλλάξεις, ενώ φαίνεται ότι οι περίπου μισοί όγκοι σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ, μπορούν να ανταποκριθούν πιο θετικά στις νεότερες στοχευμένες θεραπείες. Αυτό αποτελεί μια ερμηνεία του φαινομένου που έχει καταγραφεί, οι μη καπνιστές με καρκίνο του πνεύμονα να εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης από του καπνιστές και πρώην καπνιστές που πάσχουν από τη νόσο.
Οι ερευνητές εξακολουθούν να κάνουν μελέτες σχετικά με τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Κάποιες περιπτώσεις δεν έχουν εξηγηθεί εντελώς.
Δείτε, όμως, τι γνωρίζει μέχρι στιγμής η επιστήμη για τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα, σε άτομα που δεν βρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου, δηλαδή στους μη καπνιστές.
Ραδόνιο
Ο Οργανισμός Προστασίας του Περιβάλλοντος θέτει το ραδόνιο στην υψηλότερη κατάταξη για τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, αμέσως μετά το κάπνισμα. Πρόκειται για ένα άοσμο, άγευστο και άχρωμο ραδιενεργό αέριο, το οποίο απελευθερώνεται από τη ραδιενεργό διάσπαση του ουρανίου, βρίσκεται στα πετρώματα και το έδαφος και συναντάται σε διαφορετικές συγκεντρώσεις.
Το ραδόνιο, θεωρητικά είναι αβλαβές, αλλά όταν παγιδευτεί σε μεγάλες συγκεντρώσεις, π.χ. σε ορυχεία ή στο υπέδαφος κάτω από κατοικίες και αν οι κάτοικοι είναι εκτεθειμένοι σε αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε μπορεί να αρρωστήσουν.
Κι ενώ το ραδόνιο μπορεί να υπάρχει σε οποιαδήποτε περιοχή, μερικά κράτη έχουν υψηλότερα επίπεδα από άλλα. Σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ είναι υποχρεωτική η μέτρηση του ραδονίου, πριν την έκδοση της οικοδομικής άδειας. Σύμφωνα με έρευνες, 12 σημεία του Ελληνικού χώρου ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια ασφαλείας και 25 τα όρια κινδύνου.
Παθητικό κάπνισμα
Περίπου από 15% έως 35% των καρκίνων των πνευμόνων σε μη καπνιστές μπορεί να προκληθεί από παθητικό κάπνισμα. Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι παθητικού καπνίσματος: Οταν ο μη καπνιστής εισπνέει τον καπνό απευθείας από το αναμμένο τσιγάρο του καπνιστή, το οποίο καίγεται μόνο του (ο πιο τοξικός από τους δύο) και όταν ο μη καπνιστής εισπνέει τον εκπνεόμενο καπνό του καπνιστή.
Αν και στο εξωτερικό - και κυρίως στην Αμερική, αλλά και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης - έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη μείωσης της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα, στην Ελλάδα με το κάπνισμα να εξακολουθεί να υφίσταται σε δημόσιους, επαγγελματικούς και χώρους αναψυχής, παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα Δημόσιας Υγείας. "Το παθητικό κάπνισμα και η συσχέτισή του με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο απαγορεύσαμε το κάπνισμα στα εστιατόρια, στους χώρους εργασίας, αλλά και παντού", λέει ο Ahmedin Jemal, PhD, αντιπρόεδρος της Υπηρεσίας 'Ερευνας, Επιτήρησης και Υγείας της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας στην Ατλάντα.
Ορισμένες ομάδες ατόμων είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα μέσω του παθητικού καπνίσματος, όπως για παράδειγμα, οι άνθρωποι που εκτίθενται σ'αυτό από την παιδική τους ηλικία και αυτοί που ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας.
Αμίαντος
Ο αμίαντος ανήκει σε μια ομάδα ορυκτών, που βρίσκονται σε πολλά οικοδομικά υλικά, καθώς και σε μέρη αυτοκινήτων και πλοίων. Επειδή η σχέση του αμίαντου με τον καρκίνο του πνεύμονα είναι γνωστή, ο αμίαντος χρησιμοποιείται πλέον πολύ λιγότερο από ό, τι τα προηγούμενα χρόνια. Κινδυνεύετε πλέον περισσότερο να αναπτύξετε καρκίνο του πνεύμονα από τον αμίαντο, εάν εργάζεστε στην βιομηχανία αμιάντου, όπως στις κατασκευές, ή εάν η εργασία σας έχει να κάνει κυρίως με την αφαίρεση αμιάντου.
"Η συμβολή του αμίαντου στον καρκίνο του πνεύμονα πλέον είναι πολύ μικρή και οι πιθανότητες μειώνονται κι άλλο με την πάροδο των ετών", λέει ο Jemal.
Ατμοσφαιρική ρύπανση
Το 2013, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) δήλωσε ότι ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι πιθανός καρκινογόνος παράγοντας, λόγω της σύνδεσής του με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα και της ουροδόχου κύστης.
Σ' αυτό μπορεί να συμβάλλει, η ρύπανση από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, από τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τις ξυλόσομπες, και άλλες παρόμοιες πηγές που παράγουν μικρο-σωματίδια. Οι πρόσφατοι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από σχεδόν όλα τα κράτη του πλανήτη, έχει μειώσει σημαντικά την ατμοσφαιρική ρύπανση και τα ποσοστά του καρκίνου του πνεύμονα που προέρχονται από αυτήν, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί μείζον πρόβλημα σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως π.χ. στην Κίνα.
Ακτινοβολία στο στήθος
'Ατομα που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στο στήθος τους (συνήθως για την θεραπεία άλλου τύπου καρκίνου), έχουν υψηλότερο κίνδυνο για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, ακόμη και αν δεν έχουν καπνίσει ποτέ.
«Οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ακτινοβολία για καρκίνο του μαστού ή μικρότεροι σε ηλικία ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία για λέμφωμα Hodgkins, φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα, αλλά αυτά τα περιστατικά είναι αρκετά σπάνια», λέει ο Δρ Lam.
Γενετικές μεταλλάξεις
Εκτός από τις γενετικές διαφορές που εμφανίζει ο καρκίνος του πνεύμονα μεταξύ των ανθρώπων που καπνίζουν ή δεν καπνίζουν, οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει, επίσης, ότι υπάρχουν γενετικές διαφορές – ούτως ή άλλως – στον ίδιο τον πληθυσμό. Ετσι, αυτό το είδος του καρκίνου μπορεί να “κληρονομηθεί” - γι' αυτό παρατηρείται συχνά να εμφανίζεται σε κάποιες οικογένειες – ή να εμφανιστεί ξαφνικά και χωρίς λόγο κατά τη διάρκεια της ζωής σας.
Ρύπανση εσωτερικής ατμόσφαιρας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μαγειρεύουν και θερμαίνουν το σπίτι τους με στερεά καύσιμα υλικά (ξύλο και άνθρακα) ή μαγειρεύουν σε ανοιχτές φλόγες. Αυτός ο τύπος μαγειρέματος, όταν συνδυάζεται με ανεπαρκή αερισμό των εσωτερικών χώρων, μπορεί οδηγεί σε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης εντός της οικίας, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του πνεύμονα.
Οι γυναίκες και τα παιδιά είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν από αυτού του είδους την εσωτερική ρύπανση, λόγω της εγγύτητας τους στη φωτιά που παράγεται από το μαγείρεμα, αλλά και του χρόνου που δαπανούν στο εσωτερικό του σπιτιού και το νοικοκυριό. Οι πληθυσμοί που εμφανίζουν χαμηλά εισοδήματα, όπως πχ. οι κάτοικοι της αγροτικής Κίνας, έχουν συχνά υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Πώς να προλάβετε την εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα
Αν δεν έχετε καπνίσει ποτέ, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε τον καρκίνο του πνεύμονα, είναι να μείνετε μακριά από τους ανθρώπους που καπνίζουν. Ενημερωθείτε για την ύπαρξη ή μη ραδονίου στο σπίτι σας και εάν εργάζεστε σε βιομηχανία που παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο, βεβαιωθείτε ότι τηρούνται τα πρότυπα ασφαλείας.
Η αξονική τομογραφία, επίσης, συνιστάται για την ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο, όπως είναι π.χ. οι καπνιστές ηλικίας άνω των 55 ετών, αλλά όχι για τις υπόλοιπες κατηγορίες των ανθρώπων. Για παράδειγμα, η αξονική μπορεί να εκθέσει τα άτομα σε μια ισχυρή δόση ακτινοβολίας και την ίδια στιγμή να έχουν ψευδώς θετικό αποτέλεσμα. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί συχνά, ενώ ο ασθενής στην πραγματικότητα δεν έχει καρκίνο.
Υπάρχουν επίσης σημαντικές ενδείξεις ότι η υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μπορεί να βοηθήσει στο να αποφύγει κάποιος την εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα. «Η κατανάλωση υγιεινών προϊόντων και ο υγιής τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου και να βοηθήσει στην πρόληψή του», υποστηρίζει η Ticiana Leal, MD, επίκουρη καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin Carbone Cancer Center.
*Με πληροφορίες από time.com και health.com
