Άδικο είχαν;Της κ.Μαίρης Γ. Δουφεξοπούλου
Αναπληρώτριας καθηγήτριας ΕΜΠ.
Η απίστευτη περιπέτεια της κατάληψης του κτιρίου διοίκησης του Αριστοτελείου και οι επίκαιρες εξελίξεις έδωσαν αφορμή να διατυπωθούν στον Τύπο οι βαρύτατοι χαρακτηρισμοί «δειλία»και«ατολμία»για θεσμικά ακαδημαϊκά όργανα.
Παρά το ότι οι όροι είναι προσβλητικοί για θεσμικά όργανα του ακαδημαϊκού χώρου ο οποίος διαμορφώθηκε στη σημερινή μορφή του και στελεχώνεται σύμφωνα με το αξιωματικό ιδεώδες της«ελεύθερης διακίνησης ιδεών», όπως επεχείρησε να κατοχυρώσει πριν από 27 χρόνια ο Νόμος 2168/83, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούν να θεωρηθούν απολύτως άδικοι! Είναι γνωστό ότι στο πολύχρονο αυτό διάστημα μέσα στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης καλλιεργήθηκαν συνθήκες αυτοπαγίδευσης με συνέπεια να υπάρχει ένα κλίμα σιωπής και απόκρυψης για τη διάχυση και γενίκευση ενός διαφορετικού τύπου ασύλου. Αυτό το λιγότερο γνωστό άσυλο είναι η θεσμική κατοχύρωση σε μια σιωπηρή ανοχή όλων στο ακαδημαϊκά... μέτριο! Αυτή η «ασυλία» εξελίχθηκε σε βαθιά... και εκτεταμένη διάβρωση του τρόπου σκέψης και πράξης πολλών. Για το αποτέλεσμά της είναι συνυπεύθυνοι το κράτος και η ακαδημαϊκή κοινότητα!
Τα παραδείγματα θεσμικής ασυλίας στην κατοχύρωση της νοοτροπίας του ακαδημαϊκά... μέτριου δεν πρέπει να εκληφθούν ως «κατηγορία» αλλά ως προσπάθεια που έχει στόχο την ανάδειξη παραδειγμάτων για το πού μπορεί να οδηγηθεί ένα θεσμοθετημένο σύστημα για το οποίο δεν είχαν προβλεφθεί και μηχανισμοί αυτοπροστασίας του.
Το πλαίσιο λειτουργίας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης βασισμένο στην ακαδημαϊκή ελευθερία διατηρεί θεσμικά πλήρη ευθύνη της ουσιαστικής τήρησης των νόμων λειτουργίας του αρχίζοντας από τον ακαδημαϊκό «πυρήνα» των τομέων των σχολών. Ο τομέας είναι το σύνολο δραστηριοτήτων και λειτουργιών που μπορούν να ενταχθούν σε ομοειδές γνωστικό πλαίσιο, ώστε η εκτελεστική εξουσία των σχολών να στηρίζεται στους τομείς. Ετσι πιστοποιούνται τα αποτελέσματα του παραγόμενου ακαδημαϊκού έργου εκπαιδευτικά, ερευνητικά και διοικητικά (π.χ. διπλώματα, μεταπτυχιακοί τίτλοι, αναδιάρθρωση περιεχομένου εκπαιδευτικών σκοπών και εκπαιδευτικής ύλης, σύναψη συνεργασιών, επιλογές προσώπων, διαχείριση χρηματοδοτήσεων για πραγματοποίηση σκοπών που οι σχολές επιλέγουν ως προτεραιότητες, έλεγχο δαπανών κ.ά.).
Οσο μεγάλες μερίδες λειτουργών και εργαζομένων κατοχυρώνουν με θεσμικό τρόπο τη μετριότητα του έργου τους ή δειλιάζουν στη διακύβευση του προσωπικού κόστους της επισήμανσης κάθε μορφής... μέτριου, είναι αμφίβολη η ευτυχής έκβαση κάθε θεσμικής ή συνδικαλιστικής ή χρηματοδοτικής προσπάθειας! Μερικά ερωτήματα που προκύπτουν από διάφορα ιδρύματα της πατρίδας μας οριοθετούν το πλαίσιο των διαστάσεων της ανοχής στο... μέτριο: *Οταν φοιτητές χαρακτηρίζουν εκπαιδευτικές σημειώσεις με 2,55 μονάδες στην κλίμακα του 10 και τα θεσμικά όργανα αδρανούν, πόσοι ωφελούνται από αυτή τη σιωπή;
*Οταν ερωτήματα μελών ΔΕΠ για δαπάνες και σκοπούς τιμολογίων που καλούνται να εγκρίνουν αντιμετωπίζονται από συναδέλφους τους με εχθρική καχυποψία, ας ψάξουμε όλοι μαζί για διαφάνεια και ευθύνη διαχείρισης σε όλον τον ιστό της κοινωνίας!
*Οταν διδάσκοντες ευνοούν προαγωγή φοιτητών με επίδοση γραπτού της τάξεως του 3,80 με άριστα το 10 ποιες προσδοκίες θεμελιώνονται για επάρκεια αποφοίτων;
*Οταν μεγάλες ομάδες μελών ΔΕΠ σιωπούν συναινετικά σε υποκινούμενες οργανωμένες υπερβάσεις εξουσίας και παρατυπίες των θεσμικών οργάνων επειδή δεν τολμούν να διακυβεύουν το παρόν τους από νομότυπα «αντίποινα» που θα δεχθούν από θεσμικά όργανα, πού βρίσκεται η αξιοκρατία; *Οταν εκλέγονται μέτριοι καθηγητές με τον στόχο να στελεχώσουν νομότυπες επιτροπές οι οποίες θα προτείνουν ενυπόγραφα απονομή τίτλου ομότιμων σε τέως καθηγητές με τα ίδια μέτρια χαρακτηριστικά και με βιογραφικά στοιχεία που αποκλίνουν από τα αληθή, πόση είναι η προσδοκώμενη πνευματική εμβέλεια της ακαδημαϊκής ηγεσίας του τόπου μας;
*Οταν για επικεφαλής των κλάδων διοίκησης προκρίνονται νομότυπα από ακαδημαϊκές επιτροπές άτομα με ελλιπή τυπικά προσόντα με άγραφο κριτήριο της προσδοκώμενης ανταποδοτικής «προθυμίας» συναίνεσης λόγω άγνοιας σε κάθε παρατυπία και υπέρβαση νομοθετημάτων, υπάρχει αξιοπιστία στη διοίκηση;
*Οταν η επιλογή υποψηφίων για μεταπτυχιακά και η απονομή τίτλων κινούν υποψίες «συναλλαγών», ποιοι αποκτηθέντες επιστημονικοί τίτλοι είναι αξιόπιστα ανταγωνιστικά προσόντα;
*Οταν επί δεκαετίες οι ίδιες ολιγάριθμες ομάδες ακαδημαϊκού προσωπικού νέμονται τις θέσεις εξουσίας προωθώντας μοναδικές υποψηφιότητες σε διευθύνσεις των θεσμικών οργάνων (δημοκρατικά εκλεγόμενες), ποιες διαφορές υπάρχουν από την Ακαδημία Επιστημών που απολάμβανε ως το 1989 η κοντινή μας Ρουμανία;
Ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι εντυπωσιακά μακρός. Ωστόσο ο σκοπός δεν είναι η «καταγγελία» αλλά η αφύπνιση μιας παθητικής κοινωνίας να διαπιστώσει το νομοθετικό κενό στη θεσμική κατοχύρωση της υπέρβασης ή άτολμης παρουσίας των ακαδημαϊκών οργάνων στο ψευδές όραμα της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Δυστυχώς, νομότυπα εγκαθιδρύθηκε ο κανόνας της ασυλίας στο μέτριο και αναδείχθηκε η παραίτηση ως γενναιότητα! Αν η Σύγκλητος του Αριστοτελείου χαρακτηρίστηκε «άτολμη»και«δειλή», τότε ναι, όλοι συμβάλαμε στο να είναι έτσι!
Τα παραδείγματα θεσμικής ασυλίας στην κατοχύρωση της νοοτροπίας του ακαδημαϊκά... μέτριου δεν πρέπει να εκληφθούν ως «κατηγορία» αλλά ως προσπάθεια που έχει στόχο την ανάδειξη παραδειγμάτων για το πού μπορεί να οδηγηθεί ένα θεσμοθετημένο σύστημα για το οποίο δεν είχαν προβλεφθεί και μηχανισμοί αυτοπροστασίας του.
Το πλαίσιο λειτουργίας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης βασισμένο στην ακαδημαϊκή ελευθερία διατηρεί θεσμικά πλήρη ευθύνη της ουσιαστικής τήρησης των νόμων λειτουργίας του αρχίζοντας από τον ακαδημαϊκό «πυρήνα» των τομέων των σχολών. Ο τομέας είναι το σύνολο δραστηριοτήτων και λειτουργιών που μπορούν να ενταχθούν σε ομοειδές γνωστικό πλαίσιο, ώστε η εκτελεστική εξουσία των σχολών να στηρίζεται στους τομείς. Ετσι πιστοποιούνται τα αποτελέσματα του παραγόμενου ακαδημαϊκού έργου εκπαιδευτικά, ερευνητικά και διοικητικά (π.χ. διπλώματα, μεταπτυχιακοί τίτλοι, αναδιάρθρωση περιεχομένου εκπαιδευτικών σκοπών και εκπαιδευτικής ύλης, σύναψη συνεργασιών, επιλογές προσώπων, διαχείριση χρηματοδοτήσεων για πραγματοποίηση σκοπών που οι σχολές επιλέγουν ως προτεραιότητες, έλεγχο δαπανών κ.ά.).
Οσο μεγάλες μερίδες λειτουργών και εργαζομένων κατοχυρώνουν με θεσμικό τρόπο τη μετριότητα του έργου τους ή δειλιάζουν στη διακύβευση του προσωπικού κόστους της επισήμανσης κάθε μορφής... μέτριου, είναι αμφίβολη η ευτυχής έκβαση κάθε θεσμικής ή συνδικαλιστικής ή χρηματοδοτικής προσπάθειας! Μερικά ερωτήματα που προκύπτουν από διάφορα ιδρύματα της πατρίδας μας οριοθετούν το πλαίσιο των διαστάσεων της ανοχής στο... μέτριο: *Οταν φοιτητές χαρακτηρίζουν εκπαιδευτικές σημειώσεις με 2,55 μονάδες στην κλίμακα του 10 και τα θεσμικά όργανα αδρανούν, πόσοι ωφελούνται από αυτή τη σιωπή;
*Οταν ερωτήματα μελών ΔΕΠ για δαπάνες και σκοπούς τιμολογίων που καλούνται να εγκρίνουν αντιμετωπίζονται από συναδέλφους τους με εχθρική καχυποψία, ας ψάξουμε όλοι μαζί για διαφάνεια και ευθύνη διαχείρισης σε όλον τον ιστό της κοινωνίας!
*Οταν διδάσκοντες ευνοούν προαγωγή φοιτητών με επίδοση γραπτού της τάξεως του 3,80 με άριστα το 10 ποιες προσδοκίες θεμελιώνονται για επάρκεια αποφοίτων;
*Οταν μεγάλες ομάδες μελών ΔΕΠ σιωπούν συναινετικά σε υποκινούμενες οργανωμένες υπερβάσεις εξουσίας και παρατυπίες των θεσμικών οργάνων επειδή δεν τολμούν να διακυβεύουν το παρόν τους από νομότυπα «αντίποινα» που θα δεχθούν από θεσμικά όργανα, πού βρίσκεται η αξιοκρατία; *Οταν εκλέγονται μέτριοι καθηγητές με τον στόχο να στελεχώσουν νομότυπες επιτροπές οι οποίες θα προτείνουν ενυπόγραφα απονομή τίτλου ομότιμων σε τέως καθηγητές με τα ίδια μέτρια χαρακτηριστικά και με βιογραφικά στοιχεία που αποκλίνουν από τα αληθή, πόση είναι η προσδοκώμενη πνευματική εμβέλεια της ακαδημαϊκής ηγεσίας του τόπου μας;
*Οταν για επικεφαλής των κλάδων διοίκησης προκρίνονται νομότυπα από ακαδημαϊκές επιτροπές άτομα με ελλιπή τυπικά προσόντα με άγραφο κριτήριο της προσδοκώμενης ανταποδοτικής «προθυμίας» συναίνεσης λόγω άγνοιας σε κάθε παρατυπία και υπέρβαση νομοθετημάτων, υπάρχει αξιοπιστία στη διοίκηση;
*Οταν η επιλογή υποψηφίων για μεταπτυχιακά και η απονομή τίτλων κινούν υποψίες «συναλλαγών», ποιοι αποκτηθέντες επιστημονικοί τίτλοι είναι αξιόπιστα ανταγωνιστικά προσόντα;
*Οταν επί δεκαετίες οι ίδιες ολιγάριθμες ομάδες ακαδημαϊκού προσωπικού νέμονται τις θέσεις εξουσίας προωθώντας μοναδικές υποψηφιότητες σε διευθύνσεις των θεσμικών οργάνων (δημοκρατικά εκλεγόμενες), ποιες διαφορές υπάρχουν από την Ακαδημία Επιστημών που απολάμβανε ως το 1989 η κοντινή μας Ρουμανία;
Ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι εντυπωσιακά μακρός. Ωστόσο ο σκοπός δεν είναι η «καταγγελία» αλλά η αφύπνιση μιας παθητικής κοινωνίας να διαπιστώσει το νομοθετικό κενό στη θεσμική κατοχύρωση της υπέρβασης ή άτολμης παρουσίας των ακαδημαϊκών οργάνων στο ψευδές όραμα της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Δυστυχώς, νομότυπα εγκαθιδρύθηκε ο κανόνας της ασυλίας στο μέτριο και αναδείχθηκε η παραίτηση ως γενναιότητα! Αν η Σύγκλητος του Αριστοτελείου χαρακτηρίστηκε «άτολμη»και«δειλή», τότε ναι, όλοι συμβάλαμε στο να είναι έτσι!
