The Guardian.Ο διάσημος ιστορικός Τίμοθι Γκάρτον Ας προτρέπει την Ευρώπη να ανταποκριθεί στις σημερινές γεωπολιτικές πραγματικότητες και να επιλέξει τις σωστές ηγετικές μορφές που θα δώσουν πνοή και όραμα στην σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία.
Υπάρχει κανείς...να με γλιτώσει από τον ευρωσκεπτικισμό αναρωτιέται ο διάσημος ιστορικός Τίμοθι Γκόρντον Ας: "Αισθάνομαι την απόλυτη κατάθλιψη για την κατάσταση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η Ευρωζώνη είναι στα όρια του θανάτου. Η εξωτερική πολιτική εξελίσσεται με ρυθμούς μεθυσμένου σαλιγκαριού. Το παγκόσμιο κέντρο εξουσίας έχει μεταφερθεί στην Ασία. Οι ιστορικές κινητήριες δυνάμεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης είτε έχουν χαθεί ή είναι μπερδεμένες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αλλάζουν τη διαρρύθμιση των καρεκλών στο κατάστρωμα του Τιτανικού και την ίδια στιγμή κάνουν διάλεξη στον υπόλοιπο κόσμο πώς να κρατάει το πηδάλιο.
Η κρίση της Ευρωζώνης, μόλις άρχισε. Οι αγορές ομολόγων δεν πείσθηκαν από την «σοκ και δέος» κίνηση της προηγούμενης εβδομάδας. Το μόνο που φαίνεται να τους άγγιξε ήταν η κίνηση της ΕΚΤ να αγοράζει ομόλογα κρατών όμως το κόστος δανεισμού παραμένει αυξημένο για χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία. Κορυφαίος επενδυτής ομολόγων μου έλεγε ότι βλέπει δύο σενάρια: είτε η ευρωζώνη θα γίνει μια δημοσιονομική ένωση, με μείωση της αυτοκυριαρχίας από τα έθνη κράτη και σημαντικές μειώσεις στα κρατικά τους ελλείμματα ή κάποια από τα αδύναμα κράτη θα κηρύξουν πτώχευση, μέσα ή έξω από την ευρωζώνη. Σε μια τέτοια περίπτωση θα γίνει εκροή κεφαλαίων, περισσότερη από ότι γίνεται σήμερα, από τους αδύναμους στους δυνατούς: είτε από την Ευρωζώνη προς άλλες χώρες ή μέσα στην Ευρωζώνη προς την Γερμανία.
Και στις δύο περιπτώσεις, τόσο στο εσωτερικό των χωρών όσο και στη διεθνή αρένα, θα υπάρξουν προβλήματα. Στην Ελλάδα ήδη έχουν ξεκινήσει. Οι εντάσεις στις ευρωπαϊκές χώρες θα αυξηθούν αλλά και μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, θα κλιμακωθούν οι εντάσεις και εντός της Γερμανίας αλλά και προς την Γερμανία, την κινητήριο δύναμη της Ευρώπης: αν το Βερολίνο για παράδειγμα επιβάλει σοβαρές προϋποθέσεις για δημοσιονομική ένωση ενώ την ίδια στιγμή θα επωμιστεί το ρίσκο που διατρέχουν οι άλλες χώρες, ή αν αφήσει την Ελλάδα ή την Πορτογαλία να φύγουν από την Ευρωζώνη, οπότε θα γίνουν εκροές κεφαλαίου προς την Γερμανία. Στην καλύτερη περίπτωση, αν το παλιό μότο «πρόκληση και απάντηση» της ενοποίησης μέσω κρίσης λειτουργήσει για άλλη μια φορά, η Ευρώπη θα γίνει πολύ πιο εσωστρεφής και θα ασχολείται με τα ευρωπαϊκά οικονομικά και δημοσιονομικά προβλήματα για πολλά χρόνια.
Οι ήδη υπάρχουσες αλλά και ανερχόμενες δυνάμεις του 21ου αιώνα, από την Αμερική μέχρι την Κίνα, τη Βραζιλία και τη Ρωσία ήδη την κοιτούν με περιφρόνηση. Η περσινή εμπειρία της Συνόδου της Κοπεγχάγης για την κλιματική αλλαγή, στην οποία η Ευρώπη δήλωνε ότι πρωτοστατεί, υπογράφηκε μεταξύ των ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Νότια Αφρική και Βραζιλία. Η Ευρώπη απουσίαζε από το δωμάτιο.
Οι δύο προσωπικότητες που επέλεξε η Ευρώπη για να την εκπροσωπούν διεθνώς είναι άγνωστοι εκτός Ευρώπης. Σε διάλεξή του στο Κολέγιο St. Antony’s της Οξφόρδης ο δημοσιογράφος των New York Times Τόμας Φρίντμαν δήλωσε ότι δεν θα γνώριζε τον πρόεδρο της ΕΕ ακόμα και αν «καθόταν στα γόνατά μου». Ενώ η Κάθριν Άστον, μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική γραφειοκράτισσα στις Βρυξέλλες αλλά μιλώντας με αξιωματούχους στο Βέλγιο καταλαβαίνει κανείς πόσο δύσκολη υπόθεση είναι να χτίσει κανείς το διπλωματικό προφίλ της Ευρώπης.
Από το Πεκίνο μέχρι την Ουάσιγκτον κανείς δεν κρατεί την ανάσα του. Για αυτά τα κέντρα εξουσίας, η ζωή είναι αλλού. Ο Μπάρακ Ομπάμα ασχολείται με την εθνική ταυτότητα της Αμερικής κατά πρώτον και δευτερευόντως με τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή και την Κίνα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον Αμερικανό πρόοδο και μια δήλωση κολακείας για την «ιδιαίτερη σχέση» μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ο Ομπάμα δεν νοιώθει και καμία συναισθηματική δέσμευση με τη Γηραιά Ήπειρο. Η ερώτησή του προς τους Ευρωπαίους είναι «τι μπορείτε να κάνετε για εμάς σήμερα;».
Τα καινούρια γεωπολιτικά παιχνίδια περιγράφονται με ακρώνυμα όπως Basics (Βραζιλία, Ν. Αφρική, Ινδία, Κίνα), Brics (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) και IBSA (Ινδία, Βραζιλία, Νότιος Αφρική). Στην γεωπολιτική, όπως και στις οικονομικές αγορές, οι προσδοκίες μετατρέπονται και σε πραγματικότητες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Έχει τεράστια αποθέματα hard και soft ισχύς (η πρώτη αναφέρεται στην αντιληπτή παραδοσιακά ισχύ με στρατιωτικούς και οικονομικούς όρους ενώ η δεύτερη στην εναλλακτική ισχύ, διπλωματίας και πολιτισμού) πολύ περισσότερα από ότι οι ανερχόμενες μεγάλες δυνάμεις. Όμως, το ρεύμα είναι εναντίον της Ευρώπης και τα χτυπήματα πολύ κάτω από τη ζώνη. Αν ακόμα θέλει να διαμορφώσει τον κόσμο με γνώμονα τα συμφέροντα των πολιτών της, τότε θα πρέπει να μειώσει το χάσμα ανάμεσα στην ισχύ που ήδη έχει και σε αυτήν που εν δυνάμει μπορεί να αποκτήσει. Δεν το κάνει όμως αυτό. Γιατί;
Για περισσότερα από πενήντα χρόνια μετά το 1945, υπήρχαν πέντε βασικές κινητήριες δυνάμεις για το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αυτές ήταν: η ανάμνηση του πολέμου- οι βαθιά χαραγμένες αναμνήσεις της γενιάς πολιτικών όπως ο Χέλμουτ Κολ και ο Φρανσουά Μιτεράν- η σοβιετική απειλή στην Δυτική Ευρώπη και η επιθυμία των πολιτών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης να γλιτώσουν από τον ζυγό των Σοβιετικών, η αμερικανική υποστήριξη για την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως απάντηση στην σοβιετική απειλή, η ανάγκη των Δυτικογερμανών να εντάξουν το ναζιστικό τους παρελθόν στην ευρωπαϊκή οικογένεια και να κερδίσουν την εύνοια των ευρωπαίων γειτόνων τους για την γερμανική ενοποίηση, και η Γαλλία που ήθελε να παίξει κυρίαρχο ρόλο στην Ευρώπη. Όλες αυτές είτε δεν υπάρχουν πια ή είναι πολύ αποδυναμωμένες.
Πλέον η λογική πίσω από το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι άλλη. Οι διεθνείς προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, το παγκοσμιοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο επιδρά άμεσα στην καθημερινότητα των πολιτών και οι ανερχόμενες δυνάμεις σε έναν πολυπολικό κόσμο. Βοηθάει να είναι κανείς γίγαντας, σε έναν κόσμο γιγάντων. Όμως η σημερινή λογική διαφέρει από την λογική των πατέρων της Ευρώπης γιατί δεν βασίζεται σε προσωπικές μνήμες ούτε στην αίσθηση του άμεσου κινδύνου. Το βιοτικό επίπεδο καθώς και η ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων δεν υπήρξαν ποτέ καλύτερες. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται όμως είναι ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν ριζικά για να διατηρηθούν ως έχουν.
Χρειαζόμαστε έναν Γουίνστον Τσώρτσιλ να εξηγήσει σε όλους τους Ευρωπαίους το μότο «αίμα, δάκρυα και ιδρώτας». Αντί για τον Τσώρτσιλ όμως σήμερα ηγέτες είναι η Άνγκελα Μέρκελ, ο Νικολά Σαρκοζί, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και ο Ντέιβιντ Κάμερον. Η καινούρια βρετανική κυβέρνηση κάνει μια εποικοδομητική αρχή στο θέμα της Ευρώπης. Την Τρίτη, ο Τζόρτζ Όσμπορν έκανε γαργάρα την ντιρεκτίβα των Βρυξελλών για τα hedge funds (αν και ελπίζει να το μετατρέψει στην Ευρωβουλή). Τα δύο πρώτα ταξίδια του Κάμερον είναι στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Παρόλ’ αυτά η Βρετανία δεν πρόκειται να είναι η κινητήριος δύναμη της Ευρώπης.
Από πού θα αντλήσει η Ευρώπη το δυναμισμό της; Δεν γνωρίζω. Δεν το βλέπω. Στη ιστορία της ΕΕ υπήρχαν μεγάλα κύματα έξαρσης ευρωσκεπτικισμού. Και κάθε φορά η Ευρώπη κατάφερνε να ορθοποδήσει. Οι διεθνείς ανταγωνιστές της, έχουν και αυτοί τα προβλήματά τους. Σε δέκα χρόνια από σήμερα, οι ιστορικοί του μέλλοντος μπορεί να γελούν με τον ευρωσκεπτικισμό του 2010. Μόνο όμως αν η Ευρώπη ξυπνήσει τώρα!
Ευρώπη-ξύπνα! "
Διαβάστε ολόκληρο το δημοσίευμα:
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/may/19/europe-sleepwalk-decline-wake
newstime
Υπάρχει κανείς...να με γλιτώσει από τον ευρωσκεπτικισμό αναρωτιέται ο διάσημος ιστορικός Τίμοθι Γκόρντον Ας: "Αισθάνομαι την απόλυτη κατάθλιψη για την κατάσταση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η Ευρωζώνη είναι στα όρια του θανάτου. Η εξωτερική πολιτική εξελίσσεται με ρυθμούς μεθυσμένου σαλιγκαριού. Το παγκόσμιο κέντρο εξουσίας έχει μεταφερθεί στην Ασία. Οι ιστορικές κινητήριες δυνάμεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης είτε έχουν χαθεί ή είναι μπερδεμένες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αλλάζουν τη διαρρύθμιση των καρεκλών στο κατάστρωμα του Τιτανικού και την ίδια στιγμή κάνουν διάλεξη στον υπόλοιπο κόσμο πώς να κρατάει το πηδάλιο.
Η κρίση της Ευρωζώνης, μόλις άρχισε. Οι αγορές ομολόγων δεν πείσθηκαν από την «σοκ και δέος» κίνηση της προηγούμενης εβδομάδας. Το μόνο που φαίνεται να τους άγγιξε ήταν η κίνηση της ΕΚΤ να αγοράζει ομόλογα κρατών όμως το κόστος δανεισμού παραμένει αυξημένο για χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία. Κορυφαίος επενδυτής ομολόγων μου έλεγε ότι βλέπει δύο σενάρια: είτε η ευρωζώνη θα γίνει μια δημοσιονομική ένωση, με μείωση της αυτοκυριαρχίας από τα έθνη κράτη και σημαντικές μειώσεις στα κρατικά τους ελλείμματα ή κάποια από τα αδύναμα κράτη θα κηρύξουν πτώχευση, μέσα ή έξω από την ευρωζώνη. Σε μια τέτοια περίπτωση θα γίνει εκροή κεφαλαίων, περισσότερη από ότι γίνεται σήμερα, από τους αδύναμους στους δυνατούς: είτε από την Ευρωζώνη προς άλλες χώρες ή μέσα στην Ευρωζώνη προς την Γερμανία.
Και στις δύο περιπτώσεις, τόσο στο εσωτερικό των χωρών όσο και στη διεθνή αρένα, θα υπάρξουν προβλήματα. Στην Ελλάδα ήδη έχουν ξεκινήσει. Οι εντάσεις στις ευρωπαϊκές χώρες θα αυξηθούν αλλά και μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, θα κλιμακωθούν οι εντάσεις και εντός της Γερμανίας αλλά και προς την Γερμανία, την κινητήριο δύναμη της Ευρώπης: αν το Βερολίνο για παράδειγμα επιβάλει σοβαρές προϋποθέσεις για δημοσιονομική ένωση ενώ την ίδια στιγμή θα επωμιστεί το ρίσκο που διατρέχουν οι άλλες χώρες, ή αν αφήσει την Ελλάδα ή την Πορτογαλία να φύγουν από την Ευρωζώνη, οπότε θα γίνουν εκροές κεφαλαίου προς την Γερμανία. Στην καλύτερη περίπτωση, αν το παλιό μότο «πρόκληση και απάντηση» της ενοποίησης μέσω κρίσης λειτουργήσει για άλλη μια φορά, η Ευρώπη θα γίνει πολύ πιο εσωστρεφής και θα ασχολείται με τα ευρωπαϊκά οικονομικά και δημοσιονομικά προβλήματα για πολλά χρόνια.
Οι ήδη υπάρχουσες αλλά και ανερχόμενες δυνάμεις του 21ου αιώνα, από την Αμερική μέχρι την Κίνα, τη Βραζιλία και τη Ρωσία ήδη την κοιτούν με περιφρόνηση. Η περσινή εμπειρία της Συνόδου της Κοπεγχάγης για την κλιματική αλλαγή, στην οποία η Ευρώπη δήλωνε ότι πρωτοστατεί, υπογράφηκε μεταξύ των ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Νότια Αφρική και Βραζιλία. Η Ευρώπη απουσίαζε από το δωμάτιο.
Οι δύο προσωπικότητες που επέλεξε η Ευρώπη για να την εκπροσωπούν διεθνώς είναι άγνωστοι εκτός Ευρώπης. Σε διάλεξή του στο Κολέγιο St. Antony’s της Οξφόρδης ο δημοσιογράφος των New York Times Τόμας Φρίντμαν δήλωσε ότι δεν θα γνώριζε τον πρόεδρο της ΕΕ ακόμα και αν «καθόταν στα γόνατά μου». Ενώ η Κάθριν Άστον, μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική γραφειοκράτισσα στις Βρυξέλλες αλλά μιλώντας με αξιωματούχους στο Βέλγιο καταλαβαίνει κανείς πόσο δύσκολη υπόθεση είναι να χτίσει κανείς το διπλωματικό προφίλ της Ευρώπης.
Από το Πεκίνο μέχρι την Ουάσιγκτον κανείς δεν κρατεί την ανάσα του. Για αυτά τα κέντρα εξουσίας, η ζωή είναι αλλού. Ο Μπάρακ Ομπάμα ασχολείται με την εθνική ταυτότητα της Αμερικής κατά πρώτον και δευτερευόντως με τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή και την Κίνα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον Αμερικανό πρόοδο και μια δήλωση κολακείας για την «ιδιαίτερη σχέση» μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ο Ομπάμα δεν νοιώθει και καμία συναισθηματική δέσμευση με τη Γηραιά Ήπειρο. Η ερώτησή του προς τους Ευρωπαίους είναι «τι μπορείτε να κάνετε για εμάς σήμερα;».
Τα καινούρια γεωπολιτικά παιχνίδια περιγράφονται με ακρώνυμα όπως Basics (Βραζιλία, Ν. Αφρική, Ινδία, Κίνα), Brics (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) και IBSA (Ινδία, Βραζιλία, Νότιος Αφρική). Στην γεωπολιτική, όπως και στις οικονομικές αγορές, οι προσδοκίες μετατρέπονται και σε πραγματικότητες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Έχει τεράστια αποθέματα hard και soft ισχύς (η πρώτη αναφέρεται στην αντιληπτή παραδοσιακά ισχύ με στρατιωτικούς και οικονομικούς όρους ενώ η δεύτερη στην εναλλακτική ισχύ, διπλωματίας και πολιτισμού) πολύ περισσότερα από ότι οι ανερχόμενες μεγάλες δυνάμεις. Όμως, το ρεύμα είναι εναντίον της Ευρώπης και τα χτυπήματα πολύ κάτω από τη ζώνη. Αν ακόμα θέλει να διαμορφώσει τον κόσμο με γνώμονα τα συμφέροντα των πολιτών της, τότε θα πρέπει να μειώσει το χάσμα ανάμεσα στην ισχύ που ήδη έχει και σε αυτήν που εν δυνάμει μπορεί να αποκτήσει. Δεν το κάνει όμως αυτό. Γιατί;
Για περισσότερα από πενήντα χρόνια μετά το 1945, υπήρχαν πέντε βασικές κινητήριες δυνάμεις για το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αυτές ήταν: η ανάμνηση του πολέμου- οι βαθιά χαραγμένες αναμνήσεις της γενιάς πολιτικών όπως ο Χέλμουτ Κολ και ο Φρανσουά Μιτεράν- η σοβιετική απειλή στην Δυτική Ευρώπη και η επιθυμία των πολιτών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης να γλιτώσουν από τον ζυγό των Σοβιετικών, η αμερικανική υποστήριξη για την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως απάντηση στην σοβιετική απειλή, η ανάγκη των Δυτικογερμανών να εντάξουν το ναζιστικό τους παρελθόν στην ευρωπαϊκή οικογένεια και να κερδίσουν την εύνοια των ευρωπαίων γειτόνων τους για την γερμανική ενοποίηση, και η Γαλλία που ήθελε να παίξει κυρίαρχο ρόλο στην Ευρώπη. Όλες αυτές είτε δεν υπάρχουν πια ή είναι πολύ αποδυναμωμένες.
Πλέον η λογική πίσω από το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι άλλη. Οι διεθνείς προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, το παγκοσμιοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο επιδρά άμεσα στην καθημερινότητα των πολιτών και οι ανερχόμενες δυνάμεις σε έναν πολυπολικό κόσμο. Βοηθάει να είναι κανείς γίγαντας, σε έναν κόσμο γιγάντων. Όμως η σημερινή λογική διαφέρει από την λογική των πατέρων της Ευρώπης γιατί δεν βασίζεται σε προσωπικές μνήμες ούτε στην αίσθηση του άμεσου κινδύνου. Το βιοτικό επίπεδο καθώς και η ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων δεν υπήρξαν ποτέ καλύτερες. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται όμως είναι ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν ριζικά για να διατηρηθούν ως έχουν.
Χρειαζόμαστε έναν Γουίνστον Τσώρτσιλ να εξηγήσει σε όλους τους Ευρωπαίους το μότο «αίμα, δάκρυα και ιδρώτας». Αντί για τον Τσώρτσιλ όμως σήμερα ηγέτες είναι η Άνγκελα Μέρκελ, ο Νικολά Σαρκοζί, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και ο Ντέιβιντ Κάμερον. Η καινούρια βρετανική κυβέρνηση κάνει μια εποικοδομητική αρχή στο θέμα της Ευρώπης. Την Τρίτη, ο Τζόρτζ Όσμπορν έκανε γαργάρα την ντιρεκτίβα των Βρυξελλών για τα hedge funds (αν και ελπίζει να το μετατρέψει στην Ευρωβουλή). Τα δύο πρώτα ταξίδια του Κάμερον είναι στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Παρόλ’ αυτά η Βρετανία δεν πρόκειται να είναι η κινητήριος δύναμη της Ευρώπης.
Από πού θα αντλήσει η Ευρώπη το δυναμισμό της; Δεν γνωρίζω. Δεν το βλέπω. Στη ιστορία της ΕΕ υπήρχαν μεγάλα κύματα έξαρσης ευρωσκεπτικισμού. Και κάθε φορά η Ευρώπη κατάφερνε να ορθοποδήσει. Οι διεθνείς ανταγωνιστές της, έχουν και αυτοί τα προβλήματά τους. Σε δέκα χρόνια από σήμερα, οι ιστορικοί του μέλλοντος μπορεί να γελούν με τον ευρωσκεπτικισμό του 2010. Μόνο όμως αν η Ευρώπη ξυπνήσει τώρα!
Ευρώπη-ξύπνα! "
Διαβάστε ολόκληρο το δημοσίευμα:
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/may/19/europe-sleepwalk-decline-wake
newstime
