Οι 500.000 ..εγκλωβισμένοι των στεγαστικών

Το όνειρο για την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης με δανεικά μετατρέπεται τώρα σε εφιάλτη.

Για μια ακόμη φορά ο δανειολήπτης αναδεικνύεται στον πιο «αδύναμο κρίκο».
Οι Ελληνες που υποθήκευσαν τα εισοδήματά τους για τα επόμενα 20 ή και 30 χρόνια, για να αγοράσουν ένα σπίτι με στεγαστικό δάνειο, έρχονται τώρα αντιμέτωποι με τη σκληρή πραγματικότητα της ύφεσης και του ΔΝΤ.
Τα...μηνύματα από την τραπεζική αγορά μόνο ενθαρρυντικά δεν είναι. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι τα «κόκκινα δάνεια» αυξάνουν με μεγάλη ταχύτητα, ενώ ήδη πάνω από το 8% των στεγαστικών έχει σταματήσει να εξυπηρετείται κανονικά. Με τις συναλλαγές να έχουν κυριολεκτικά «παγώσει» (από 200.000-250.000 μεταβιβάσεις ακινήτων ετησίως στο παρελθόν αναμένεται να πραγματοποιηθούν φέτος όχι περισσότερες από 70.000-80.000), οι τιμές των ακινήτων υποχωρούν ακόμη και πάνω από το 20% σε δεκάδες περιοχές της χώρας.
Η παγίδα είναι ότι, από το σύνολο όσων έχουν στεγαστικά δάνεια (περίπου 800.000 Ελληνες), οι 500.000 αγόρασαν σπίτι σε τιμή «φουσκωμένη» (λόγω της υπερβολικής ζήτησης που δημιουργήθηκε, κυρίως από την πλημμυρίδα των στεγαστικών δανείων) και βλέπουν τώρα την αξία του σπιτιού να ξεφουσκώνει, αλλά όχι και το δάνειο... Το όνειρο για την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης με δανεικά, όνειρο το οποίο καλλιεργήθηκε τόσο από τις τράπεζες που ήθελαν να χορηγήσουν δάνεια όσο και από τους κατασκευαστές για να πουλήσουν σπίτια, μετατρέπεται τώρα σε εφιάλτη:
*Τα εισοδήματα ψαλιδίζονται λόγω περικοπών και φόρων.
*Η αξία της περιουσίας τους υποχωρεί ήδη ακόμη και πάνω από 20% λόγω ύφεσης.
*Το χρέος στην τράπεζα παραμένει στο... ύψος του, με αποτέλεσμα η εξυπηρέτησή του να καθίσταται ολοένα και πιο δυσχερής και σε ορισμένες περιπτώσεις αδύνατη. Για... κούρεμα στα χρέη των ιδιωτών, προς το παρόν δεν γίνεται ούτε λόγος. Η συζήτηση εστιάζεται στο πώς οι τράπεζες θα κάνουν «ευκολίες πληρωμής» και ρυθμίσεις στους δανειολήπτες προκειμένου να μην αυξηθεί περαιτέρω ο αριθμός των δανείων που θα βρεθούν στο «κόκκινο».

Νέα γενιά δανειοληπτών
Ουσιαστικά, οι δανειολήπτες που αγόρασαν σπίτι στη «χρυσή περίοδο της κτηματαγοράς» (2003-2008) συγκροτούν τώρα μια νέα γενιά εγκλωβισμένων. Μέσα σε μια πενταετία τουλάχιστον μισό εκατομμύριο Ελληνες δανείστηκαν περισσότερα από 50 δισ. ευρώ. Ετσι, συνολικά, ο αριθμός όσων εξυπηρετούν στεγαστικό δάνειο υπερβαίνει πλέον τους 800.000, ενώ οι συνολικές οφειλές ανέρχονται στα 81 δισ. ευρώ. Ο κύριος όγκος των δανείων (32 δισ. ευρώ) χορηγήθηκε μέσα στην τριετία 2006-2008. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα ακίνητα αγοράστηκαν με τις τιμές των ακινήτων να έχουν ανέβει στα ύψη, λόγω ακριβώς αυτών των δανείων. Αυτό αποδεικνύεται και από το δείκτη τιμών της Τράπεζας Ακινήτων. Στο διάστημα 2006-2008 οι ανατιμήσεις άγγιξαν το 22%. Σήμερα, αυτή η «υπεραξία» έχει χαθεί και οι τιμές έχουν επιστρέψει στα επίπεδα του 2006.

Ποιες είναι οι επιλογές των «εγκλωβισμένων»;

*Αν πουλήσουν, θα χάσουν δεκάδες χιλιάδες ευρώ, ακριβώς λόγω της επιστροφής των τιμών στα προ πενταετίας επίπεδα. Στην πράξη η ζημιά μπορεί να είναι πολύ μεγάλη, καθώς οι υποψήφιοι πωλητές δέχονται ισχυρές πιέσεις για να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις απαιτήσεις τους.

*Από την άλλη, η διατήρηση της κατοχής του ακινήτου συνεπάγεται μια σειρά από υποχρεώσεις, οι οποίες γίνονται ολοένα και περισσότερες:

1 Η αποπληρωμή του δανείου πρέπει να συνεχιστεί κανονικά, ενώ η μηνιαία δόση αντιστοιχεί σε ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος.

2 Η κυβέρνηση επιβάλλει ολοένα και περισσότερους φόρους και πρόστιμα, για να περιορίσει τα ελλείμματα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, το τέλος για την «τακτοποίηση» ημιυπαίθριων χώρων. Ο ιδιοκτήτης καλείται να καταβάλει πρόστιμο που μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 10% της αντικειμενικής αξίας του ημιυπαίθριου χώρου. Ο κατασκευαστής ο οποίος πούλησε τον ημιυπαίθριο χώρο σε τιμές κανονικών δωματίων, βγάζοντας κέρδη δεκάδων χιλιάδων ευρώ, έχει απαλλαγεί των ευθυνών του. Στο κοκτέιλ των φόρων έχει προστεθεί και το τέλος μεγάλης ακίνητης περιουσίας, τα τεκμήρια, ενώ επίκειται η επιβολή και νέων βαρών, λόγω της αύξησης των αντικειμενικών αξιών.

Παράδειγμα

Τι σημαίνει στην πράξη ο εγκλωβισμός ενός νοικοκυριού; Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο υπαρκτό παράδειγμα. Ζευγάρι δημοσίων υπαλλήλων με μηνιαίο εισόδημα 3.000 ευρώ (προ μνημονίου) αγόρασε το 2008 ένα διαμέρισμα με δάνειο αξίας 180.000 ευρώ στην Ανατολική Αττική. Πλήρωνε το μήνα δόση περίπου 1.000 ευρώ, δηλαδή κάτι περισσότερο από το ένα τρίτο του μηνιαίου εισοδήματος (το 2008 τέτοια δάνεια χορηγούνταν με χαρακτηριστική ευκολία, ειδικά σε δημοσίους υπαλλήλους, που θεωρούνταν καλοί πελάτες λόγω μονιμότητας).

Σήμερα, το ακίνητο που αγοράστηκε με 180.000 ευρώ (χωρίς να συνυπολογιστούν τα έξοδα και οι φόροι που ενδεχομένως πληρώθηκαν) πουλιέται (αν βρεθεί αγοραστής) σε τιμή μικρότερη των 150.000 ευρώ. Ωστόσο, η οικογένεια εξακολουθεί να χρωστάει περί τις 172.500 ευρώ στην τράπεζα (αυτό συμβαίνει διότι τα πρώτα χρόνια αποπληρωμής καταβάλλονται κυρίως τόκοι).

Συμπέρασμα

Ακόμη και να πουληθεί το ακίνητο, το ποσό δεν θα φτάσει ούτε για να αποπληρωθεί το δάνειο. Προφανώς, ο στόχος του ζευγαριού θα είναι να διατηρήσει το σπίτι του. Και αυτό όμως έχει γίνει πιο επίπονο. Το μηνιαίο εισόδημα των 3.000 ευρώ δεν υπάρχει πια. Με την περικοπή των επιδομάτων, την κατάργηση δύο μισθών αλλά και τα φορολογικά μέτρα (αύξηση ΦΠΑ κατά τέσσερις μονάδες, επιβολή ειδικών φόρων σε καύσιμα κ.λπ.), έχει χαθεί τουλάχιστον το 20% του εισοδήματος. Αρα, τα 3.000 ευρώ στην καλύτερη περίπτωση έχουν περιοριστεί στα 2.400 ευρώ. Οσο για τη δόση, παραμένει στα 1.000 ευρώ, με ορατό τον κίνδυνο να αυξηθεί κιόλας, λόγω της επικείμενης ανόδου των επιτοκίων (τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια, έχουν δοθεί με κυμαινόμενο επιτόκιο).
Ρεπορτάζ Αθ.Τσίρος,
αναδημοσιεύεται από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.