Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν τα ξένα δημοσιεύματα που καλούν την Ελλάδα να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βραζιλίας, μίας χώρας που τις τελευταίες δεκαετίες πάλεψε με τα χρέη, αλλά αναγεννήθηκε και έγινε μία απ’ τις μεγαλύτερες ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις. Το βραζιλιάνικο οικονομικό θαύμα όμως δεν έγινε τυχαία και κυρίως δεν...στηρίχτηκε στα «στεγανά» που επικρατούν στις περισσότερες οικονομίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πώς κατάφερε να εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες αγροτικές δυνάμεις του κόσμου χωρίς να συνδέσει την παραγωγή με πακτωλό κρατικών επιχορηγήσεων, μία «συνταγή» που εφαρμόζεται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Κάτι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, όπως γράφει ο Economist, δεδομένου ότι στη χώρα αυτή συν τοις άλλοις το κλίμα είναι τροπικό.
Η αύξηση της αγροτικής παραγωγής είναι εντυπωσιακή. Η Βραζιλία συγκαταλέγεται πλέον στις μεγάλες παραδοσιακές εξαγωγικές δυνάμεις του κόσμου: τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τον Καναδά, την Αυστραλία και την Αργεντινή. Από το 1996 ως το 2006 η συνολική αξία της ετήσιας σοδειάς της χώρας αυξήθηκε από 23 δισ. ρεάλ σε 108 δισ. ρεάλ, ή 365%! Το ίδιο διάστημα η χώρα δεκαπλασίασε τις εξαγωγές βοδινού, ξεπερνώντας την Αυστραλία. Έγινε έτσι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας. Επίσης διαθέτει σήμερα το μεγαλύτερο αριθμητικά κοπάδι ζώων στον κόσμο μετά την Ινδία. Επίσης είναι η μεγαλύτερη εξαγωγός αιθανόλης, πουλερικών και ζαχαρότευτλων. Από το 1990 η παραγωγή σόγιας έχει αυξηθεί από 15 εκατ. τόνους σε πάνω από 60 εκατ. Η Βραζιλία καλύπτει το 30% της παγκόσμιας εξαγωγής σόγιας, αποτελώντας τη δεύτερη δύναμη μετά τις ΗΠΑ. Το 1994 η εξαγώγιμη παραγωγή της αναλογούσε μόλις στο ένα έβδομο της αμερικανικής. Σήμερα η αναλογία είναι επτά προς έξι!
Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι η Βραζιλία κατάφερε όλα τα παραπάνω χορηγώντας ελάχιστες κρατικές επιδοτήσεις. Έτσι, αντί να προσπαθήσει να προστατεύσει τους αγρότες από το διεθνή ανταγωνισμό (όπως πράττουν οι περισσότερες χώρες) απελευθέρωσε το εμπόριο και άφησε απλά τις ζημιογόνες φάρμες να καταρρεύσουν. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) η κρατική επιχορήγηση στη Βραζιλία αναλογούσε στο 5,7% επί του συνόλου των γεωργικών εισοδημάτων κατά την περίοδο 2005-7. Το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ ήταν 12%, στην Ευρωπαϊκή Ένωση 29% και ο μέσος όρος των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ στο 26%.
Επίσης τα κατάφερε, όπως σημειώνει ο Economist, χωρίς την αποψίλωση του Αμαζονίου (αν και αυτό συνέβη για άλλους λόγους), καθώς η επέκταση των γεωργικών εκτάσεων έγινε σε απόσταση άνω των 1.000 χλμ. από τη ζούγκλα, στις αποκαλούμενες «cerrado», περιοχές της τεράστιας σαβάνας.
Η στρατηγική που οδήγησε στο «αγροτικό μπουμ» της χώρας της σάμπας, άρχισε τη δεκαετία του ‘70, όταν έγιναν οι πρώτες προειδοποιήσεις από τους επιστήμονες για μία μελλοντική επισιτιστική κρίση λόγω της υπεργεννητικότητας αλλά και των μικρών αποδόσεων που είχαν οι σοδειές. Η Βραζιλία, εξαρτώμενη απολύτως τότε από τις εισαγωγές, ξαφνικά θα κάνει στροφή με μόνο στόχο να εξασφαλίσει επάρκεια αγαθών και να απεξαρτηθεί από τις εισαγωγές.
Σημαντικό «όχημα» σ’ αυτή τη στροφή θα αποτελέσει η επιστημονική έρευνα (ανοιχτή σε οποιαδήποτε εταιρεία τεχνολογίας και αγροτικής παραγωγής) που τελικώς θα καταστήσει τα άγονα εδάφη των «cerrado» μία τεράστια καλλιεργήσιμη έκταση. Η κρατική εταιρεία ερευνών για την αγροτική παραγωγή αλλά και η προώθηση καλλιεργειών γενετικά τροποποιημένων σπόρων έπαιξαν σ’ αυτό βασικό ρόλο.
Το θαύμα
ΤΟ ΠΙΟ εντυπωσιακό, σύμφωνα με τον Economist, είναι ο τρόπος που επετεύχθη το αγροτικό θαύμα της Βραζιλίας, αφού λίγο ως πολύ η χώρα αυτή ακολούθησε αντίθετο δρόμο από τις περισσότερες άλλες χώρες. Για τους Βραζιλιάνους, όπως σημειώνει το περιοδικό, η διατηρησιμότητα αποτελεί τη μεγαλύτερη αρετή και επιτυγχάνεται ενθαρρύνοντας τις μικρές φάρμες αλλά και τις οργανικές καλλιέργειες. Παράλληλα, τους αρέσει η έρευνα πάνω στην αγροτική παραγωγή και χρησιμοποιούν καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων σπόρων.
Επίσης θεωρούν ότι είναι πιο σημαντικό η τροφή να πωλείται τοπικά παρά στις διεθνείς αγορές. Οι αγρότες όμως πάντα προγραμματίζουν την ετήσια σοδειά με την προοπτική μεγάλο τμήμα της να εξαχθεί. Οι απέραντες φάρμες στηρίζονται πολύ στις νέες τεχνολογίες και διαθέτουν πρόσβαση στο νερό.
