Προς ψήφιση ο νέος πτωχευτικός κώδικας

«Παρελθόν» θα αποτελεί, από το φθινόπωρο, το γνωστό άρθρο 99 του Πτωχευτικού Κώδικα, καθώς, το υπουργείο Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (ΥΠΑΑΝ) κατέθεσε προς ψήφιση στη Βουλή το νέο πλαίσιο για την αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας).

Καινοτομία των νέων διατάξεων είναι ότι
... επιτρέπουν την υπαγωγή σε προπτωχευτική διαδικασία και των οφειλετών που βρίσκονται ήδη σε παύση πληρωμών, αφού κρίνεται ότι και για τους οφειλέτες αυτούς η προπτωχευτική διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα από την πτώχευση. Η προτεινόμενη ρύθμιση συνδυάζει τα θετικά στοιχεία της καταργημένης ρύθμισης του άρθρου 44 του ν. 1892/1990 (ιδίως τη δέσμευση της μειοψηφίας) και της ρύθμισης του Πτωχευτικού Κώδικα (διαδικασία συνδιαλλαγής).


Το νέο πλαίσιο κατατέθηκε με το σχέδιο νόμου για τη «Σύσταση Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων - Αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης και άλλες διατάξεις». Το νομοσχέδιο, πέρα από τη δυνατότητα εξυγίανσης των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, προβλέπει και τη συγκρότηση ανεξάρτητης αρχής για την εποπτεία των δημόσιων συμβάσεων προμηθειών και έργων, αλλά και τη σύσταση επιτροπών φιλικού διακανονισμού για τη μείωση των ενοικίων καταστημάτων λόγω της κρίσης.

Με άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου, παρατείνονται οι μισθώσεις κινηματογράφων και θεάτρων για πέντε χρόνια, δίνεται η δυνατότητα παράτασης των μισθώσεων ακινήτων του Δημοσίου, στα οποία στεγάζονται ξενοδοχεία, μέχρι και για 12 χρόνια από τη λήξη τους, με μείωση του ετήσιου ενοικίου από 6% σε 4,8% της αντικειμενικής αξίας, και ανανεώνονται οι άδειες συμμετοχής στην κυριακάτικη αγορά του Πειραιά, έως ότου γίνει νέα κλήρωση.

Η προ-πτωχευτική διαδικασία

Σύμφωνα με το ΥΠΑΑΝ, με την προτεινόμενη θεσμική ρύθμιση, αντικαθίσταται το έκτο κεφάλαιο του Ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) και αναμορφώνεται με τέτοιον τρόπο, ώστε να δίνεται μια πραγματική δεύτερη ευκαιρία στις επιχειρήσεις που για οποιονδήποτε λόγο βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία. Ετσι, εισάγεται με ουσιαστικό τρόπο η προ-πτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης μιας επιχείρησης και ενισχύεται η δυνατότητα διάσωσής της, πριν επέλθει η περίοδος πτώχευσης, που σημαίνει και την αυτόματη απαξίωσή της.

Το καινοτόμο στοιχείο, που επιφέρει αυτή η ρύθμιση, είναι ο γρήγορος επανακαθορισμός των σχέσεων οφειλέτη και πιστωτών, με σύναψη συμφωνίας εξυγίανσης, που έχει στόχο τον περιορισμό της προκύπτουσας ζημίας στο ελάχιστο. Ετσι, περιορίζεται το διάστημα της αβεβαιότητας σε σχέση με την επιβίωση ή μη της επιχείρησης.

Μέσω αυτής της ρύθμισης, αναμένεται να εξυγιανθούν και να συνεχίσουν να λειτουργούν επιχειρήσεις που είναι επιχειρηματικά βιώσιμες λόγω αντικειμένου, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας επειδή είναι υπερχρεωμένες.

Το όφελος από αυτή την αναμόρφωση, ειδικά στη συγκεκριμένη δύσκολη οικονομική συγκυρία, είναι σημαντικό, καθώς διασώζονται θέσεις εργασίας, τόσο στην ίδια την επιχείρηση όσο και σε άλλες επιχειρήσεις.

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά

1. Εισάγεται η δυνατότητα δέσμευσης των μη συναινούντων πιστωτών, λύνοντας έτσι το προαναφερθέν «πρόβλημα της συλλογικής δράσης».

2. Δίνεται η μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία ως προς την κατάρτιση της συμφωνίας. Συγκεκριμένα, δίνεται, κατά το γαλλικό πρότυπο, η δυνατότητα να καταλήξουν οφειλέτης και δανειστές σε συμφωνία χωρίς επίσημη διαδικασία διαπραγματεύσεων, με εμπιστευτικές διαπραγματεύσεις, ώστε να αποφεύγεται, όπου είναι εφικτό (συνήθως όταν οι δανειστές είναι λίγοι και συνεργάζονται μεταξύ τους), η δημιουργία αβεβαιότητας ως προς την επιβίωση της επιχείρησης που συνεπάγεται σήμερα η υπαγωγή σε διαδικασία συνδιαλλαγής. Στην περίπτωση που επιλέγεται η διαδικασία επίσημης διαπραγμάτευσης, στο πλαίσιο της διαδικασίας εξυγίανσης, δίνονται δύο δυνατότητες -είτε να συνάπτουν τη συμφωνία απευθείας οι πιστωτές, είτε να συγκαλείται συνέλευση των πιστωτών. Η δεύτερη, πιο «βαριά» διαδικασία αναμένεται ότι θα χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που υπάρχει πληθώρα πιστωτών που είναι δύσκολο να συντονιστούν διαφορετικά.

3. Επιπλέον, ενώ θεσμοθετείται η δέσμευση του Δημοσίου και των φορέων κοινωνικής από τη συμφωνία συνδιαλλαγής, ως απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας αυτής, λαμβάνονται υπόψη και διασφαλίζονται τα συμφέροντά τους μέσα από την υποχρεωτική κλήτευσή τους στην οικεία διαδικασία.

Ως προς το περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης (άρθρο 106ε παρ. 1), δίνεται ευρύτατη διακριτική ευχέρεια στα μέρη με ενδεικτική δυνατότητα χρήσης διαφόρων μέτρων από τα πιο ήπια (π.χ. απλή παράταση του χρόνου αποπληρωμής υποχρεώσεων), μέχρι τα πιο δραστικά (π.χ. κεφαλαιοποίηση των χρεών ή και μεταβίβαση της επιχείρησης), ώστε να καλύπτονται, κατά το δυνατόν, όλες οι περιπτώσεις, ανάλογα με την έκταση του προβλήματος της επιχείρησης.

Ποιες αλλαγές επέρχονται με τη νέα ρύθμιση

Πλέον, η επιχείρηση διάσωσης της επιχείρησης δεν γίνεται στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας, καθώς στη χώρα μας η πτώχευση, οικονομικά και κοινωνικά, συνδέεται με την εκκαθάριση, με αποτέλεσμα οι απόπειρες αναδιοργάνωσης, στο πλαίσιο της πτώχευσης, να υπονομεύονται από την απαξίωση της επιχείρησης στα μάτια των πελατών και προμηθευτών της.

Σημειώνεται ότι ο Πτωχευτικός Κώδικας, που ισχύει μέχρι σήμερα, προβλέπει μεν για το προ-πτωχευτικό στάδιο τη διαδικασία της συνδιαλλαγής, χωρίς όμως η συμφωνία που απορρέει από αυτή τη διαδικασία να δεσμεύει τους μη συναινούντες πιστωτές. Ετσι, δημιουργείται αυτό που στην οικονομική επιστήμη αποκαλείται «πρόβλημα της συλλογικής δράσης». Δηλαδή, ακόμη και αν όλοι οι πιστωτές αναγνωρίζουν ότι μια ρύθμιση των απαιτήσεών τους που θα διασώσει τον οφειλέτη θα είναι προς το συλλογικό συμφέρον, κάθε ένας χωριστά μπορεί να ελπίζει ότι οι λοιποί πιστωτές θα υποστούν το κόστος της ρύθμισης και θα εξυγιάνουν την επιχείρηση του οφειλέτη, χωρίς όμως ο πιστωτής αυτός να υποστεί τις θυσίες της ρύθμισης. Για το λόγο αυτό, παρατηρείται ότι, ενώ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων εισέρχεται στις διαδικασίες των άρθρων 99 επ., πολύ λίγες επιτυγχάνουν συμφωνία με τους πιστωτές τους και πραγματική εξυγίανση.

Πλέον, το πτωχευτικό δικαστήριο, εφόσον προβλέπει ότι η επίτευξη της συμφωνίας είναι δυνατή, ότι υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες επιτυχίας της προτεινόμενης εξυγίανσης και ότι δεν παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών, αποφασίζει το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης για περίοδο όχι μεγαλύτερη των τεσσάρων (4) μηνών από την έκδοση της απόφασης. Ο πρόεδρος του πτωχευτικού δικαστηρίου δύναται με πράξη του, ύστερα από αίτηση του οφειλέτη, του μεσολαβητή ή πιστωτή, να παρατείνει την περίοδο αυτή για ένα ακόμη μήνα.

Πώς διασφαλίζεται η προστασία των πιστωτών

Η ανάγκη της διάσωσης της επιχείρησης δεν έρχεται σε σύγκρουση, αλλά, αντίθετα, συμπλέει με τα συμφέροντα των πιστωτών, αφού κατά κανόνα οι πιστωτές θα ικανοποιηθούν περισσότερο από μια λειτουργούσα επιχείρηση, από ό,τι θα ικανοποιούνταν από την αναγκαστική πώληση των περιουσιακών της στοιχείων.

Στις λίγες περιπτώσεις που η εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων είναι ευνοϊκότερη για τους πιστωτές από τη διάσωση της επιχείρησης, θα πρόκειται για επιχειρήσεις μεσοπρόθεσμα μη βιώσιμες, η απόπειρα διάσωσης των οποίων δεν είναι κοινωνικά και οικονομικά επωφελής, αφού είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Για το λόγο αυτόν, τίθεται ως κριτήριο της διαδικασίας εξυγίανσης το να μη παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. Με τον τρόπο αυτόν, και οι νέες διατάξεις εναρμονίζονται με το σκοπό του Πτωχευτικού Κώδικα. Ειδικά για τις περιπτώσεις στις οποίες η επίτευξη συμφωνίας εξυγίανσης δεν είναι μεν δυνατή, αλλά υπάρχει πιθανότητα διάσωσης της επιχείρησης μέσω της πώλησης του συνόλου ή λειτουργικών τμημάτων αυτής, επανέρχεται ο θεσμός της ειδικής εκκαθάρισης.

Σημειώνεται ότι για την αποφυγή άδικων αποτελεσμάτων, το νομοσχέδιο προβλέπει ουσιαστικά κριτήρια για την επικύρωση της συμφωνίας. Ενδεικτικά προβλέπεται ότι, με βάση τη συμφωνία, πρέπει οι πιστωτές να μην περιέρχονται σε χειρότερη θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν αν ο οφειλέτης πτώχευε.