- Η πρώτη αναδιάρθρωση χρέους κράτους της Ευρωζώνης.
- Η πρώτη συμφωνία των τραπεζών να αναλάβουν τη μισή ευθύνη για μια οικονομική καταστροφή.
Η πρώτη ενεργοποίηση μόνιμου μηχανισμού επιτήρησης του δημοσιονομικά "άρρωστου" μέλους. - Η πρώτη ανάπτυξη προγράμματος στήριξης με βάθος δεκαετίας.
- και η πρώτη υποκατάσταση της κοινοτικής διαδικασίας από το πολιτικό σόλο μιας κυβέρνησης (της γερμανικής)...
Ο αιφνιδιασμός των αγορών, των διεθνών media και όλων των ηγεσιών του Πρώτου Κόσμου, ήταν ευχάριστος.
Παρότι οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, που ολοκληρώθηκε τα ξημερώματα της Πέμπτης στις Βρυξέλλες, δεν είναι άμεσης απόδοσης. Το νέο πρόγραμμα (δανεισμός 100 δισ. ευρώ μέχρι το 2014) θα πρέπει να συμφωνηθεί έως το τέλος του 2011. Και η ανταλλαγή ομολόγων («κούρεμα») να εφαρμοστεί στις αρχές του 2012.
Το χρονοδιάγραμμα δεν είναι καθόλου τυχαίο. Άρρητη προϋπόθεση, για την υλοποίηση της συμφωνίας, είναι η παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος, ώστε οι εταίροι να αναλάβουν το ελληνικό χρέος, καλύπτοντας τις εξωτερικές δανειακές υποχρεώσεις. Τα ελλείμματα (του προϋπολογισμού και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) θα αποτελούν στο εξής αμιγώς εσωτερική υπόθεση (τόσα τα έξοδα όσα και τα έσοδα).
Μέχρι το τέλος του χρόνου, η συμφωνία θα περνά από τα σαράντα κύματα, της επικύρωσης από τα εθνικά κοινοβούλια, και των διαβουλεύσεων με τους ιδιώτες πιστωτές, για τις τεχνικές λεπτομέρειες. Ως τότε, θα έχει φανεί αν η εξέλιξη αυτή εκλαμβάνεται από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ως «πιστωτικό γεγονός» (όχι, εκτός παράλογου απροόπτου). Θα έχει φανεί, επίσης, κατά πόσον οι αγορές θα πειστούν ότι το ελληνικό χρέος μπαίνει σε τροχιά βιωσιμότητας, και ότι η ελληνική περίπτωση είναι μοναδική. Ή αν διατηρούν ισχυρές αμφιβολίες.
Σε εθνικό επίπεδο, έχει σημασία ότι το ελληνικό βαγόνι προσδένεται μακροπρόθεσμα στο ευρωπαϊκό τρένο. Κατά κάποιον τρόπο, οι θεσμικοί εταίροι αναλαμβάνουν τον Έλληνα ασθενή. Και δεσμεύονται να παλέψουν για την ίασή του, μέχρι να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του. Δηλαδή, να ξαναβγεί για δανεισμό στις αγορές.
Κοινοτικές πηγές εξηγούν ότι η μείωση του ελληνικού χρέους δεν θα είναι «αναίμακτη». Θα συνοδευτεί από πολλά χρόνια σκληρής λιτότητας και από αναγκαστική προσαρμογή στις νέες συνθήκες, που διαμορφώνονται, με το τέλος των δανείων για εσωτερική χρήση.
Η θεραπεία προβλέπει εξασφάλιση ρευστότητας (νέος δανεισμός), στήριξη του τραπεζικού συστήματος, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, ενεργοποίηση του γερμανικού επενδυτικού προγράμματος «Ήλιος» (παραγωγή ηλιακής ενέργειας στην ελληνική επικράτεια, που θα εξάγεται στις ευρωπαϊκές αγορές), και ενίσχυση των μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος. «Όπως ζήτησε η ελληνική κυβέρνηση», σύμφωνα με την αναφορά, που περιλαμβάνεται στα Συμπεράσματα της Συνόδου.
Επισημαίνεται ότι η ευθύνη εκτέλεσης του προγράμματος είναι ελληνική. Περιγράφεται ο νέος τρόπος επιτήρησης: μια πολυμελής ομάδα, που θα περιλαμβάνει και εθνικούς εμπειρογνώμονες, θα συνδράμει την τρόικα στην αξιολόγηση της τήρησης των συμφωνηθέντων. Αυτός ο νέος ρόλος θα καθοριστεί στο Μνημόνιο Συμφωνίας, το οποίο αναμένεται να αποτελέσει κεντρικό θέμα στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση.
Η νέα διαδικασία επιτήρησης, πρακτικά, σημαίνει ότι δεν θα πηγαινοέρχονται οι εκπρόσωποι της τρόικας ανά τρίμηνο. Θα βρίσκονται μόνιμα εδώ τεχνοκράτες, συνεργαζόμενοι με την Κομισιόν, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, χωρίς άμεσες εκτελεστικές αρμοδιότητες. Πλην με ουσιαστικό ρόλο, την άρση των αδιεξόδων όπου παρατηρούνται, σε ζωντανό χρόνο.
Η απόφαση των Βρυξελλών είναι εποικοδομητικά ασαφής. Όσο χρειάζεται για να μην δημιουργηθούν εντυπώσεις βίαιων ανατροπών (η Συνθήκη της Λισαβόνας, την οποία η Άνγκελα Μέρκελ θέλει να αλλάξει, δεν προβλέπει διαδικασία άρσης δημοσιονομικής κυριαρχίας).
Είναι όμως και αρκετά συγκεκριμένη ως προς την κατεύθυνση: της ενοποίησης των οικονομικών πολιτικών, ώστε να αποφεύγονται οι αποκλίσεις. Για παράδειγμα, καλούνται τα κράτη να υιοθετήσουν, ως το 2012, κανόνες για ενσωμάτωση του πακέτου σταθερότητας και ανάπτυξης σε εθνική νομοθεσία, κατά προτίμηση με ισχύ συνταγματικών διατάξεων. Και κατοχυρώνεται η διαβούλευση με την Κομισιόν, για σημαντικές αλλαγές στην οικονομική ή τη δημοσιονομική πολιτική, των οποίων οι επιπτώσεις είναι πιθανό να διαχυθούν σε άλλες χώρες.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξήρε τις προσπάθειες της Ιρλανδίας, χαιρέτησε την πρόοδο που σημειώνει η Πορτογαλία, αναφέρθηκε εγκωμιαστικά στις πρωτοβουλίες της Ισπανίας και ενθάρρυνε την Ιταλία να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Απέφυγε να ασκήσει κριτική στις ελληνικές αστοχίες. Αυτό αποδίδεται, από διπλωματικές πηγές, στη συναίσθηση του Βερολίνου, ότι για την κυβέρνηση Παπανδρέου τα δύσκολα είναι μπροστά και η ελληνική τραγωδία βρίσκεται στην «Πάροδο», μόλις στο πρώτο χορικό...
Α.Σπανού.
