Παίζοντας με τις τύχες των λαών

Η χθεσινή απόφαση της S&P να στερήσει το EFSF από την αξιολόγηση «ΑΑΑ» που κατείχε έως τώρα, κρίνοντας την πιστοληπτική του ικανότητα στο επίπεδο «ΑΑ+», δεν προκαλεί έκπληξη. Αν οι χώρες που συμμετέχουν σε αυτό υποβαθμίστηκαν, αναμενόμενο ήταν να υποβαθμιστεί και το ίδιο.

Όπως δεν προκάλεσε έκπληξη και το αντίστοιχο μπαράζ...υποβαθμίσεων στο οποίο προχώρησε πρόσφατα ο ίδιος οίκος για σειρά κρατών-μελών της ευρωζώνης.
Αν κανείς παραμερίσει τις θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την πολιτική που ακολουθούν οι οίκοι αξιολόγησης στην παγκόσμια νομισματική σκακιέρα, η στάση που έχει τηρήσει ως τώρα η ευρωζώνη, και ειδικά η ηγέτιδα δύναμή της, η Γερμανία, στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους παρέχει ικανό έδαφος αιτιολόγησης των αποφάσεων αυτών.
Από την πρώτη στιγμή που εκδηλώθηκε η παρούσα κρίση, επιβεβαιώνοντας τις εγγενείς αδυναμίες τις οποίες έφερε και εξακολουθεί να φέρει μια νομισματική ένωση δίχως ενιαίο δημοσιονομικό υπόβαθρο, η αντιμετώπισή της εκ μέρους της ευρωζώνης υπήρξε ελλιπής, μονομερής και αναποτελεσματική.
Απουσία αποφασιστικότητας, καθυστερήσεις, ανώφελοι πειραματισμοί και τιμωρητική διάθεση έναντι των δημοσιονομικά «άτακτων» οδήγησαν στην ύφεση σειρά κρατών και ενέτειναν την έλλειψη εμπιστοσύνης των αγορών προς την ευρωζώνη.
Το γεγονός αυτό απεικονίστηκε γλαφυρά στην αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων κρατών όχι μόνο στην περιφέρεια της ευρωζώνης αλλά και στην καρδιά της.
Η ισοπεδωτική λογική της δημοσιονομικής ορθότητας που χαρακτήρισε την έως τώρα συνταγή για την αντιμετώπιση της κρίσης διαθέτει προφανή αξία, αλλά μόνο μακροπρόθεσμα.
Όταν πλέον θα είναι αργά.
Αν και οι λύσεις διατυπώθηκαν από την πρώτη στιγμή, από την ίδια την Κομισιόν, τον επικεφαλής της ευρωζώνης Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και άλλους, οι οποίοι έβλεπαν την πρακτική αλλά και τη σημειολογική αξία είτε περαιτέρω ενεργοποίησης της ΕΚΤ είτε προσφυγής στον ενιαίο δανεισμό μέσω ευρωομολόγων, η ευρωζώνη επέλεξε να συρθεί στην αδιέξοδη πολιτική που χάραξε στην Ντοβίλ το δίδυμο Μέρκελ - Σαρκοζί.
Ακόμη και εάν το περίφημο PSI, ήτοι η λεγόμενη «εθελοντική» συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην ανάληψη μέρους του βάρους διάσωσης των κρατών με προβλήματα χρέους, επιτύχει στην ελληνική περίπτωση, πράγμα ακόμη αμφίβολο, η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να επιστρέψει στις αγορές για πολλά χρόνια, αν όχι για δεκαετίες.
Ταυτόχρονα, το κλαμπ στο οποίο ανήκει, η ευρωζώνη, θα έχει καταστήσει σαφές προς όλους ότι προτιμά να αφήσει ένα από τα μέλη του να αθετήσει τις δεσμεύσεις του έναντι των δανειστών του, αφήνοντας έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο να πράξουν το ίδιο και άλλα μέλη του, όσο και εάν διακηρύσσει ότι το συγκεκριμένο μέτρο αφορούσε αποκλειστικά και μόνο την Ελλάδα, η οποία υποτίθεται ότι είναι η εξαίρεση του κανόνα.
Για την περίπτωση της Ιταλίας, όμως, τι θα έχει να πει και, κυριότερα, να πράξει, αν οι αποδόσεις των ομολόγων της συνεχίσουν να ανεβαίνουν και το κόστος δανεισμού της και αναχρηματοδότησης του υπέρογκου χρέους της καταστεί απαγορευτικό;
Η Γερμανία, η οποία υπήρξε ο μεγάλος κερδισμένος της κρίσης, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, αφού οι εξαγωγές της εκτοξεύτηκαν, το κόστος δανεισμού της εκμηδενίστηκε και ο ρόλος της στην Ε.Ε. αποδείχθηκε κραταιός, γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον ότι μακροπρόθεσμα αυτό το «παραμύθι» δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Επιλέγει, όμως, να καθυστερεί την υλοποίηση των προφανών λύσεων, έως ότου η ίδια κρίνει ότι θα έχει εκλείψει το περίφημο «moral hazard», ήτοι τα ζητήματα «ηθικής» που ανακύπτουν όταν οι δημοσιονομικά συνεπείς σπεύδουν στη διάσωση των «απείθαρχων».
Κατά τα φαινόμενα, ο χρόνος που έχει στη διάθεσή της δεν είναι μακρύς.
Αν το πόκερ που παίζει σήμερα στην πλάτη της Ελλάδας δεν της βγει, ο ασκός του Αιόλου δεν θα ανοίξει μόνο για τη χώρα μας.
Άνεμοι είναι αυτοί και όπου θέλουν πάνε…
Ν.Γ. Δρόσος