Όποια κι αν είναι η επιλογή του ελληνικού λαού στις επαναληπτικές εκλογές της 17ης Ιουνίου, ένα πράγμα θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο:
Θα έχει ΣΙΓΟΥΡΑ οικονομικό και κοινωνικό κόστος.
Όμως, κάθε επιλογή δεν έχει το ίδιο κόστος για όλους και κυρίως για τη μεσαία τάξη που είναι η μεγάλη πλειοψηφία στην ελληνική κοινωνία.Ουσιαστικά, οι επιλογές είναι δύο:
Είτε η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη, είτε η έξοδος από αυτήν.
Μερικοί θεωρούν ότι υπάρχει επίσης η επιλογή της... χρεοκοπίας και της παραμονής στο ευρώ.
Όμως, δεν θεωρούμε ρεαλιστική τη συγκεκριμένη επιλογή χωρίς τη συγκατάθεση και την οικονομική στήριξη, τουλάχιστον μερική, των εταίρων μας, που δεν διαφαίνεται σε αυτήν τη φάση.
Με βάση τα γκάλοπ που έχουν δει κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας, το 70%-80% του λαού επιθυμεί την παραμονή της χώρας στο ευρώ.
Από την άλλη πλευρά, το 60% και πλέον του λαού ψήφισε πρόσφατα κόμματα που είναι αντίθετα στο οικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, η εφαρμογή του οποίου αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση της οικονομίας από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.
Αν πιστέψουμε τους ηγέτες της Ε.Ε., η τήρηση των δεσμεύσεων του μνημονίου ΙΙ θεωρείται προϋπόθεση για την παραμονή της χώρας στο ευρώ.
Αρκετοί πολιτικοί και άλλοι στην Ελλάδα πιστεύουν ότι οι τελευταίοι μπλοφάρουν και θέλουν να δοκιμάσουν τις προθέσεις τους, αναλαμβάνοντας το ρίσκο της πλήρους διακοπής της επίσημης χρηματοδότησης από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ και δυνητικά της παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ στο τραπεζικό σύστημα, που οδηγεί πρακτικά τη χώρα εκτός ευρώ.
Όμως, η επιλογή τόσο της παραμονής στο ευρώ όσο και της εξόδου ενέχει κόστη. Κυρίως οικονομικά, αλλά όχι μόνο.
Μόνο που δεν είναι συγκρίσιμα.
Η επιλογή της παραμονής στο ευρώ συνεπάγεται την εφαρμογή του μνημονίου, με πιθανή κάποια παράταση ενός ή δύο χρόνων και συμπλήρωμα κάποια αναπτυξιακά προγράμματα.
Ως γνωστόν, η χώρα έχει λάβει περιοριστικά μέτρα, κυρίως αυξήσεις φόρων, που υπερβαίνουν το 20% του ΑΕΠ από τον Μάιο του 2010 όπου άρχισε να εφαρμόζεται το πρόγραμμα με στόχο τη δραστική μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Όμως, η υπερβολική δόση λιτότητας, σε συνδυασμό με το λανθασμένο μίγμα και τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, βύθισε την οικονομία σε βαθύτερη ύφεση, υπονομεύοντας τους στόχους του προγράμματος.
Κοινώς, την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές το 2012, με παράλληλη μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης και εξάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος.
Η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση δημοσίου χρέους (PSI) στην Ιστορία, το άλμα της ανεργίας πάνω από το 20% και ο μικρός βαθμός αποτελεσματικότητας της δημοσιονομικής πολιτικής το αποδεικνύουν.
Το έλλειμμα μειώθηκε μόλις 6,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την περίοδο 2010-2011, αν και λήφθηκαν περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα που ξεπερνούν τις 20 μονάδες του ΑΕΠ.
Αυτό σημαίνει ότι ο βαθμός αποτελεσματικότητας της δημοσιονομικής πολιτικής υπολείπεται του 33% (6,5/20).
Όμως, το κόστος του συμφωνηθέντος οικονομικού προγράμματος είναι βέβαιο ότι θα αποδειχθεί ακόμη μεγαλύτερο αφού προβλέπει τη λήψη επιπλέον περιοριστικών μέτρων ίσων με το 5,5% του ΑΕΠ για την περίοδο 2013-2014.
Τα τελευταία θα μπορούσαν να ανέλθουν στο 7% του ΑΕΠ αν δεν επιτυγχάνετο ο στόχος για περιστολή της φοροδιαφυγής και δυνητικά ακόμη παραπάνω αν η προβλεφθείσα χρηματοδότηση δεν επαρκούσε λόγω υστέρησης π.χ. στα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις.
Με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ, το πραγματικό ΑΕΠ θα συρρικνωνόταν κατά 4,8% φέτος, θα ήταν ίσα βάρκα, ίσα νερά το 2013, για να ανακάμψει από το 2014. Η χώρα θα είχε πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με 1,8% του ΑΕΠ του χρόνου και 4,5% το 2014.
Όμως, το πιθανότερο είναι τα νούμερα να αποδειχθούν για μία ακόμη φορά αισιόδοξα.
Όπως, αναφέραμε πριν από έναν - ενάμιση μήνα περίπου, η ανεπίσημη εκτίμηση στους κόλπους του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον τοποθετούσε την ύφεση πάνω από 6% το 2012. Η κεντρική πρόβλεψη (point estimate) ήταν 6,7%.
Αν επαληθευθεί η πρόβλεψη ή αποδειχθεί χειρότερη, το οικονομικό και κοινωνικό κόστος του μνημονίου ΙΙ θα αυξηθεί.
Είναι λοιπόν ρεαλιστικό να υποθέσει κανείς ότι η επιπρόσθετη απώλεια προϊόντος (ΑΕΠ) θα μπορούσε να κυμανθεί μεταξύ του 5% και του 10% το διάστημα 2012-2014, με την οικονομία να σταθεροποιείται σε κάποιο σημείο προς τα τέλη του 2013 και να ανακάμπτει από το 2014.
Όμως, όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι το οικονομικό και κοινωνικό κόστος της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ θα είναι δυσανάλογα πολύ μεγαλύτερο για την ίδια περίοδο.
Με δεδομένα το υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών -κοντά στο 10% του ΑΕΠ- και τη μικρή εξαγωγική βάση της χώρας, το νέο εθνικό νόμισμα θα πρέπει να υποστεί συντριπτική υποτίμηση έναντι του ευρώ.
Οι περισσότεροι μιλούν για υποτίμηση της τάξης του 50%-60%, όμως η Ιστορία διδάσκει ότι η υποτίμηση είναι συνήθως μεγαλύτερη στην αρχή πριν η ισοτιμία βρει κάποιο επίπεδο ισορροπίας.
Εξυπακούεται ότι οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων θα αυξηθούν και τα φαινόμενα αισχροκέρδειας θα έχουν την τιμητική τους. Σημαντική αύξηση τιμών θα παρατηρηθεί επίσης στα εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα που χρησιμοποιούν εισαγόμενες πρώτες ύλες, συμπαρασύροντας και τα άλλα.
Η εκτίναξη του πληθωρισμού είναι αναπόφευκτη σε τέτοιες περιπτώσεις και μπορεί να φθάσει στο 50% ή στο 100% την πρώτη χρονιά, για να αρχίσει να υποχωρεί αισθητά από τη δεύτερη χρονιά μετά την αρχική υποτίμηση υπό την προϋπόθεση ότι δεν κόβεται πληθωριστικό χρήμα και δεν αυξάνονται οι μισθοί και οι συντάξεις.
Η απότομη και μεγάλη μείωση του εξωτερικού ελλείμματος θα επιτευχθεί κυρίως μέσω της δραματικής μείωσης των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών και πολύ λιγότερο μέσω της αύξησης των εξαγωγών που χρειάζονται περισσότερο χρόνο.
Ακόμη κι αν η Ε.Ε. βοηθούσε με την παροχή μιας σχετικά μικρής χρηματοδότησης για να μην ξεμείνει η χώρα από πετρέλαιο και προϊόντα πρώτης ανάγκης, π.χ. φαρμακευτικά, είναι σίγουρο ότι θα εμφανίζονταν ελλείψεις αγαθών.
Η δραματική αύξηση του πληθωρισμού και οι ελλείψεις σε διάφορα αγαθά θα μειώσουν σημαντικά την αγοραστική δύναμη των μισθωτών και των συνταξιούχων, προκαλώντας βίαιη υποχώρηση στο βιοτικό επίπεδο της μεγάλης μάζας του πληθυσμού.
Αν μάλιστα οι Αρχές προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν την αύξηση του πληθωρισμού με αυξήσεις μισθών και την εκτύπωση περισσότερου χρήματος για να χρηματοδοτηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα, ο πληθωρισμός θα ξαναφουντώσει εκ νέου και η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου θα έχει συνέχεια και διάρκεια.
Ακόμη χειρότερο, η αύξηση του πληθωρισμού θα ακυρώσει εν μέρει τα οφέλη της μεγάλης αρχικής υποτίμησης του νέου εθνικού νομίσματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, οδηγώντας σε περαιτέρω διολίσθηση έναντι του ευρώ με συνακόλουθο την αύξηση του πληθωρισμού και τη διαιώνιση του φαύλου κύκλου.
Είναι ασφαλώς δύσκολο να ποσοτικοποιήσει κανείς τη συρρίκνωση του ΑΕΠ και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης που θα προκαλούσε η εγκατάλειψη του ευρώ.
Είναι όμως λογικό να υποθέσει ότι οι απώλειες του ΑΕΠ θα είναι πιθανόν πολλαπλάσιες σε σχέση με εκείνες που συνεπάγεται η παραμονή στο ευρώ και θα μπορούσαν κάλλιστα να κυμανθούν μεταξύ του 15% και του 30% έναντι 5% - 10% με παραμονή στο ευρώ για την περίοδο 2012-2013.
Κι όλα αυτά χωρίς καν να ληφθούν υπόψη οι ελλείψεις βασικών αγαθών την πρώτη τουλάχιστον χρονιά και το τεράστιο κοινωνικό κόστος, το οποίο δεν περιορίζεται στην έκρηξη της ανεργίας, αλλά περιλαμβάνει και την προβληματική λειτουργία νοσοκομείων, σχολείων κ.τ.λ.
Είναι προφανές ότι ο μεγάλος χαμένος δεν θα είναι άλλος από τη μεσαία τάξη και τα αδύνατα κοινωνικά στρώματα, που ίσως νομίζουν ότι έχουν δει τα χειρότερα.
Αντίθετα, μεγάλοι ωφελημένοι θα είναι όσοι διαθέτουν ξένο συνάλλαγμα για να αγοράσουν κοψοχρονιά περιουσιακά στοιχεία στη χώρα, αφού οι τιμές σε ευρώ θα καταρρεύσουν σε μια τέτοια περίπτωση.
Αναμφισβήτητα, ο λαός έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο και είναι ασφαλώς δικαίωμά του να επιλέξει ό,τι θεωρεί σωστό.
Καλό όμως είναι να γνωρίζει τις συνέπειες των εναλλακτικών προτάσεων και τα ρίσκα που συνεπάγεται κάθε μία.
Dr. Money
