Στην ελληνική μυθολογία, η ευγενής Ιφιγένεια θυσιάζεται ώστε ούριος άνεμος να βοηθήσει τον απόπλου των ελληνικών πλοίων για τον πόλεμο στην Τροία. Στη μυθολογία της ευρωζώνης, η Ελλάδα γίνεται η Ιφιγένεια που θυσιάζεται για να σαλπάρει το ευρώ. Ωστόσο, αυτή η θυσία δεν θα πιάσει.
Αφού η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου και οι Έλληνες δεν έχουν όρεξη να εγκαταλείψουν την ευρωζώνη, το Grexit γίνεται μια απόφαση την οποία πρέπει να λάβουν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Θα είναι δίκαιη απόφαση να αποδιώξει η ευρωζώνη την Ελλάδα; Θα είναι σοφή απόφαση;
Άρθρο στους Financial Times:
Ένα διαδεδομένο επιχείρημα υπέρ της υποχρεωτικής εξόδου είναι ότι η Ελλάδα δεν κατάφερε να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της. Είναι γεγονός ότι το...Type Your Post Summary Here έλλειμμα παραμένει υψηλό και οι μεταρρυθμίσεις του δημόσιου τομέα χωλαίνουν. Ωστόσο, αν δούμε τις βελτιώσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, φαίνεται μια διαφορετική εικόνα. Για παράδειγμα, η Ελλάδα μείωσε το συνολικό έλλειμμα στο πρωτογενές ισοζύγιο κατά 8,2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μέσα σε δύο χρόνια (2010 και 2011).
Οι απαισιόδοξοι επίσης κοιτούν το εμπορικό έλλειμμα της χώρας και προβλέπουν ότι ποτέ δεν θα ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της. Όμως, η απελευθέρωση των αγορών εργασίας και οι μεγάλες περικοπές των μισθών έχουν προκαλέσει την απαιτούμενη εσωτερική υποτίμηση. Αν περιληφθεί και το εργασιακό κόστος, η υποθετική συναλλαγματική ισοτιμία της Ελλάδας είναι η πιο ανταγωνιστική της τελευταίας 10ετίας και πλέον.
Ακόμη κι αν αποδεχτούν ότι υπήρξαν κάποιες μεταβολές στις οικονομικές συνθήκες, οι επικριτές συχνά διαμαρτύρονται ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση. Όμως, η κυβέρνηση Παπαδήμου πέρασε τον Φεβρουάριο με κοινοβουλευτική πλειοψηφία δύο τρίτων το πιο οδυνηρό πρόγραμμα προσαρμογής στην πρόσφατη Ευρωπαϊκή Ιστορία (που περιελάμβανε μείωση 22% στον ελάχιστο μισθό). Πρόσθετες περικοπές προϋπολογισμού ύψους 11,5 δισ. ευρώ επίσης ολοκληρώνονται, έστω και αργότερα απ’ όσο αρχικώς προβλεπόταν.
Η προσαρμογή της Ελλάδας μέχρι στιγμής δεν δίνει την εικόνα της αποτυχίας. Όμως, το γεγονός ότι βρίσκεται στον 5ο χρόνο ύφεσης δείχνει ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί το status quo. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε 7% το 2011 και επιπλέον 7% αναμένεται για το 2012. Το ποσοστό της ανεργίας είναι 23% και η Ελλάδα βρίσκεται σε οικονομική βαθιά ύφεση.
Από όλα όμως τα προβλήματά της, μεταξύ των οποίων η ρευστότητα, η απειλή εξόδου της από την ευρωζώνη είναι η πιο ζημιογόνος. Ακόμη και πλούσιες, αποδοτικές ελληνικές εταιρίες βλέπουν τους προμηθευτές τους να δέχονται μόνο ρευστό για τις εισαγωγές. Οι ξένοι πελάτες γυρνούν την πλάτη τους λέγοντάς τους ουσιαστικά: «Είμαστε ευχαριστημένοι από τη συνεργασία, αλλά δεν ξέρουμε αν θα βρίσκεστε για πολύ ακόμη στην πιάτσα».
Το ίδιο ισχύει με το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Είναι γεγονός ότι έχει αντιμετωπίσει σοβαρές πολιτικές και γραφειοκρατικές αναστολές, όμως οι επενδυτές απέχουν κατά κύριο λόγο επειδή φοβούνται την αλλαγή νομίσματος. Και αυτή η αποχή τους επιδεινώνει τον ίδιο τον κίνδυνο.
Υπάρχει ένας ακόμη παράλογος ισχυρισμός που προωθούν ορισμένοι στις Βρυξέλλες: η Ελλάδα πρέπει να φύγει επειδή το δημόσιο χρέος της δεν είναι βιώσιμο. Όμως, το μεγαλύτερο κομμάτι του χρέους βρίσκεται στον κρατικό κι όχι στον ιδιωτικό τομέα. Αν γίνει έξοδος, αυτό το χρέος θα καταδικαστεί να γίνει μη εξυπηρετήσιμο. Τότε η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να κηρύξει στάση πληρωμών, επιφέροντας μεγάλες απώλειες κεφαλαίων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και δηλητηριάζοντας τις σχέσεις της με αυτές για χρόνια.
Η λύση δεν είναι η έξοδός της, αλλά η ανάπτυξη. Μια διετής παράταση της δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως φημολογείται ότι ζητεί η ελληνική κυβέρνηση, θα ελαφρύνει τις επιπτώσεις της λιτότητας. Η Ελλάδα θα μπορέσει να επιστρέψει στην ανάπτυξη μέσω της διπλής τόνωσης από την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και την άμεση επενδυτική τόνωση. Τα ευρωπαϊκά εργαλεία όπως τα διαρθρωτικά ταμεία και περισσότερα χρήματα από τη European Investment Bank και το European Investment Fund θα βοηθούσαν επίσης.
Ποιος όμως αμφισβητεί ότι η αβεβαιότητα που περικυκλώνει τη χώρα προκαλεί από μόνη της αποσταθεροποίηση; Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα έκανε ακόμη χειρότερα τα πράγματα. Αν η Ευρώπη αποδεχτεί την αποχώρησή της, θα αυξήσει τον κίνδυνο πλήρους διάλυσης της ευρωζώνης. Ο ισχυρισμός ότι πρόκειται για μη αναστρέψιμη νομισματική ένωση θα διασαλευτεί. Η ευρωζώνη θα υποκύψει στις ατελείωτες κερδοσκοπικές φήμες για το ποια χώρα θα ακολουθήσει στην έξοδο. Οι καταθέτες θα αρχίσουν τις πανικόβλητες αναλήψεις κι από άλλες περιφερειακές χώρες και θα ξεσπάσει ο πανικός. Τα προγράμματα διάσωσης θα ξεπεραστούν από τις ενστικτώδεις αντιδράσεις των τρομοκρατημένων επενδυτών.
Η θυσία της Ιφιγένειας θα αποδειχθεί ότι ήταν η τελετή έναρξης της ομαδικής αυτοκτονίας της ευρωζώνης. Όπως η θυσία της ξεκίνησε τον 10ετή πόλεμο της Τροίας, το Grexit θα προκαλέσει πολλά χρόνια τρόμου για το ευρώ.
*Ο αρθρογράφος είναι ο Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ.Γιώργος Παγουλάτος
